Britten met bagage

Eind deze maand licht het Britse Airtours zijn optie op 80 % van de Sun International- aandelen. De Oostendse touroperator kent iedereen, maar wie is Airtours ? Trends trok naar Manchester voor een portret van een van ‘s werelds grootste reisgroepen. En polste meteen ook naar Airtours’ plannen met Sun.

Manchester (Groot-Brittannië).

“Ach, u weet hoe dat gaat met die due diligence-onderzoeken,” lacht Lars Thuesen verontschuldigend. “Ze nemen altijd meer tijd in beslag dan oorspronkelijk gepland.”

Toen Airtours plc op 30 september 1997 bekendmaakte dat het een intentieverklaring had ondertekend met de vier belangrijkste aandeelhouders van Sun International nv ( Faminvest en Famfinance, de familiale holdings van de familie Vanmoerkerke die respectievelijk 43,6 % en 11,2 % aanhouden, Sofina, dat 18,4 % bezit, en Assubel, dat 7,5 % in portefeuille heeft), stelde het een (korte) looptijd van 45 kalenderdagen voorop om het noodzakelijke onderzoek van de boeken uit te voeren. “Die oorspronkelijke deadline hebben we niet gehaald. Maar eind deze maand is alles achter de rug,” belooft Lars Thuesen, de Deen die zo’n vier maanden geleden de verantwoordelijkheid over de Britse activiteiten van Airtours overnam van voorzitter David Crossland. Crossland, 49 jaar en stichter van Airtours (zie Trends, 9 oktober 1997, blz. 138), verhuisde in juni van dit jaar naar Los Angeles. Van daaruit wil hij de expansie van zijn groep in de Verenigde Staten behartigen.

Trends vernam uit goede bron dat de due diligence intussen wel degelijk is beëindigd en dat de Britten zelfs al vorige week bereid waren om een definitieve prijs in de intentieverklaring was sprake van 4900 frank per aandeel voorop te stellen. Dat de optie met tien kalenderdagen wordt verlengd (tot 24 november), is alleen te wijten aan het feit dat Sun International het SunParks-luik dat uit de acquisitie wordt gehaald niet tijdig kon afwerken. Toch wordt ook in dit dossier vooruitgang geboekt. Er zou een akkoord zijn bereikt met banken en aandeelhouders voor een kwijtschelding van schulden, de inbreng van nieuw kapitaal door nieuwe aandeelhouders, de vorming van een nieuwe raad van bestuur en een nieuwe algemene directie.

Ook Air Belgium wordt Brits

Ondanks de negatieve aura die de jongste tijd rond de Oostendse touroperator van de familie Vanmoerkerke hing, blijkt Airtours zo bevestigt een bankier betrokken bij de overnamegesprekken onder de indruk van de gezonde touroperatingactiviteiten van Sun International. Het Belgische Sun haalt zo’n 77 % van zijn geconsolideerde omzet (15,5 miljard frank voor het boekjaar 1995-1996) uit touroperating. Terwijl de Britse groep van meetaf aan duidelijk maakte dat ze het zwaar met schulden beladen SunParks niet mee zou overnemen, liet ze de deur open voor charterdochter Air Belgium. Air Belgium (voor 65 % eigendom van Sun International, de resterende aandelen zitten bij Sabena-charterdochter Sobelair) werd in een “balansoppoetsoperatie” nochtans in de jaarrekening 1995-96 van Sun International ge deconsolideerd na jaren van zwakke resultaten (een verlies van 25 miljoen frank in 1995-96). Zegt de 41-jarige Thuesen : “We willen er vanzelfsprekend zeker van zijn dat er niet te veel lijken uit de kast vallen. De due diligence-procedure heeft er ons uiteindelijk toe aangezet om Air Belgium toch in de overname te betrekken.”

De chartermaatschappij

Air Belgium bezit een Boeing 757 en huurt twee kleinere vliegtuigen op middellange termijn. Vorig boekjaar (1996-97) vervoerde ze 200.000 passagiers en boekte 10 miljoen frank winst op 1,2 miljard frank omzet. Lars Thuesen : “Airtours is een voorstander van verticale integratie, omdat we op deze manier de kwaliteit en de kosten van het volledige product kunnen controleren. Wij hebben in België een luchtvaartmaatschappij nodig die de Sunair-toeristen naar hun vakantiebestemming brengt. Het moet evenwel een kostefficiënte luchtvaartmaatschappij zijn wij willen absoluut de laagste prijs per vliegtuigstoel. Vandaag slaagt Air Belgium daar niet in door het gebrek aan omvang. De nodige schaalgrootte wordt wel bereikt in synergie met Airtours’ eigen luchtvaartactiviteiten. We kunnen aanzienlijke besparingen realiseren door bijvoorbeeld samen brandstof, onderdelen en verzekeringen aan te kopen.”

Airtours’ luchtvaartactiviteiten zijn niet min : het Britse Airtours International en Premiair, de grootste chartermaatschappij van Skandinavië en sinds begin 1996 volledige eigendom van Airtours samen goed voor 34 vliegtuigen vervoerden vorig jaar 5,5 miljoen passagiers. Dit is meer dan Sabena, dat in 1996 maar 5,1 miljoen passagiers aan boord mocht verwelkomen.

Geen glamour en glitter

Het hoofdkantoor van Airtours plc bevindt zich op tien minuten rijden van de luchthaven van Manchester. Parkway One in het Parkway Business Centre is een onopvallend gebouw in rode baksteen, alleen een netjes gepoetste koperen plaat met daarin gegraveerd Airtours plc bevestigt dat hier de top (zestig werknemers) huist van een van ‘s werelds grootste reisorganisaties 1,7 miljard pond (102 miljard frank) omzet en 64 miljoen pond (3,8 miljard frank) nettowinst voor het boekjaar ’96.

Ook binnen ontbreekt alle glamour en glitter. Geen Andy Warhol of Rembrandt aan de muur, wel netjes ingelijste foto’s van Airtours-producten : cruiseschepen, vliegtuigen, hotels, zwemmende toeristen, hostessen in piekfijn uniform. Ook de receptioniste is uitgedost in de huisstijl : een blauw mantelpakje, inclusief hoedje. Of dit stijve, Britse hoofddeksel werkelijk nodig is voor een bedrijf dat vakanties verkoopt en momenteel al bijna de helft van zijn omzet en winst realiseert buiten het Verenigd Koninkrijk (zie grafieken) betwijfelt Lars Thuesen ook. “We hebben overwogen om de dames een bikini te laten dragen, maar daarvoor lijkt Manchester mij iets te koud,” schertst hij.

Expansie in binnen- en buitenland

Airtours is het prototype van een bedrijf dat werd uitgebouwd door een selfmade man. David Crossland begint zijn loopbaan als manusje-van-alles bij een reisagent in de buurt van Manchester. In 1972 leent hij 8000 pond om twee reisbureaus over te nemen van een ouder echtpaar. Hij heeft de smaak te pakken en koopt in de daaropvolgende jaren nog eens tientallen onafhankelijke reisbureaus. Maar begin jaren tachtig beslist hij plots om de distributie te ruilen voor de productie : de touroperator Airtours ziet het daglicht en kent een trage, maar zekere groei.

In 1987 besluit Crossland met zijn onderneming die op dat ogenblik nauwelijks 200.000 reizigers telt naar de beurs van Londen te trekken.

Na de beursintroductie vandaag is het aandeel iets meer waard dan 11 pond komt het bedrijf in een stroomversnelling terecht : eerst wordt Eurosites een touroperator voor autovakanties opgericht, daarna verwerft Airtours de bedrijven Pickfords Travel, Hogg Robinson, Aspro Travel en Tradewinds. Begin jaren negentig behoort Airtours tot de top-drie van de Britse touroperating, nipt na marktleider Thomsonen vóór Owners Abroad, dat nu First Choice heet. In 1993 lanceert Airtours een vijandig overnamebod op Owners Abroad. Die plannen gaan evenwel niet door. “Aangezien Crossland er niet in slaagde de nummer één in het Verenigd Koninkrijk te worden, besloot hij dan maar letterlijk zijn grenzen te verleggen,” weet Lars Thuesen.

De eerste buitenlandse overname

vindt plaats in 1994 : SAS-dochter Scandinavian Leisure Group. in 1995 volgt Sunquest in Canada, in 1996 Spies in Denemarken en Alba in Canada. Nog in 1996 start Airtours ook eigen touroperatingactiviteiten in California ( Sunquest Holidays) en richt een timesharing-afdeling op. In 1997 verwerft de Britse reisgigant 12.000 werknemers wereldwijd het Amerikaanse Suntrips en het Italiaanse Costa Crociere. De overname van deze Italiaanse cruisemaatschappij gebeurt in een 50/50-joint venture met Carnival Corporation uit Florida, dat sinds april vorig jaar 30 % van het kapitaal van Airtours aanhoudt.

“In drie jaar tijd evolueerde Airtours van een Britse naar een internationale reisgroep,” aldus Lars Thuesen, die voordien actief was als financieel directeur bij SAS en door Airtours werd gerekruteerd om de leiding van de Scandinavian Leisure Group op zich te nemen.

Naast de internationale expansie werkt Airtours ook aan een doorgedreven verticale integratie : zo ziet in 1991 de luchtvaartmaatschappij Airtours International het daglicht. Tegelijk koopt Airtours reisagentschappen op in heel Groot-Brittannië. In 1993 worden die samengevoegd en omgedoopt tot Going Places, waarvan er vandaag meer dan 700 zijn. Langs de productiezijde krijgt Airtours International vanaf 1994 het gezelschap van eigen hotels ( Sunwing) en eigen cruiseschepen ( Sun Cruises). Lars Thuesen : “Wij trachten een uniek product aan te bieden dat we over de hele lijn kunnen controleren. We willen waarmaken wat we de klant beloven.”

Verticale integratie kan evenwel ook de klant schaden. In november vorig jaar liet de Britse Monopolies and Mergers Commission ( MMC) weten dat ze zou onderzoeken of de verticale structuur van onder meer Airtours niet remmend is voor de concurrentie of nadelig voor de consument. “In Groot-Brittannië zijn er een 7000-tal reisagentschappen. Daarvan hebben wij er zo’n 700, marktleider Thomson iets meer dan 800. Going Places verkoopt onze producten, maar evengoed de producten van de andere touroperators. Lunn-Polly verkoopt niet alleen de eigen Thomson-reizen, maar ook de onze,” repliceert Thuesen. “Going Places verkoopt niet meer dan het natuurlijke marktaandeel van Airtours.” Dat marktaandeel beloopt 25 %.

Hoe past Sun in de groeistrategie ?

“We onderzoeken momenteel hoe we zowel geografisch als op het gebied van producten kunnen uitbreiden,” weet Lars Thuesen. “Vanuit dit perspectief is Sun International zeer aantrekkelijk voor ons. In het Verenigd Koninkrijk is Sun actief via Cresta Holidays en via Bridge Travel in het snelgroeiende marktsegment van de korte vakanties naar het continent ( nvdr – met 100.000 tickets in 1997 zijn Cresta en Bridge de absolute marktleider inzake trips naar Disneyland Paris). De mensen willen vaker weg, maar kunnen zich geen twee lange, exotische vakanties per jaar veroorloven. Cresta en Bridge hebben zich op een markt gegooid die vroeger niet bestond en die exponentieel is : citytrips naar het vasteland. Bovendien zijn beide ondernemingen winstgevend.” In het boekjaar 1996-1997 verkochten de Britse Sun-dochters 575.000 reizen en realiseerden een winst van 400 miljoen frank op een omzet van 7 miljard frank.

Naast Groot-Brittannië is Sun actief in België, Nederland (via Unitravel bv en Sunair bv boekjaar 1996-97 : 150.000 klanten, 2 miljard frank, break-even) en Noord-Frankijk (via Voyage Conseil en Sunair sarl, boekjaar 1996-97 : 70.000 klanten, 700 miljoen frank omzet, 8 miljoen frank verlies). “Die markten interesseren ons,” aldus Thuesen, “en we kunnen Sun ondersteunen via de aankoopkracht van een grote internationale groep. Uiteraard heeft elke markt zijn eigenheden (zie ook kader : Lokaal management), maar ik zie geen reden waarom de turnaround zou slagen in Skandinavië en Denemarken en niet in België. De overeenkomsten van Sun met Scandinavian Leisure Group en Spies zijn overigens opvallend : ondernemingen met een goed marktaandeel en met een grote naamsbekendheid, maar met tijdelijke problemen.”

CATHY BUYCK

AIRTOURSVervoerde vorig jaar met zijn eigen luchtvaartmaatschappijen 5,5 miljoen passagiers dat is meer dan Sabena , bezit cruiseschepen en telt alleen al in Groot-Brittannië meer dan 700 reisagentschappen. Via Sun International wil Airtours nu toegang krijgen tot de Belgische, Nederlandse en Franse markten.