AMERIKAANSE BELASTINGEN. Luxeproblemen

De republikeinse meerderheid in het Amerikaanse kongres wil een belastingverlaging die vooral de konsumptie zal stimuleren. Voor de VS anno 1995 is dit dom. Voor de Belgische ekonomie zou het een geschenk uit de hemel zijn.

Locatie : New York.

Niet president Bill Clinton of zijn gedoodverfde tegenstander voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar, de republikein Robert Dole, stonden in de eerste maanden van 1995 in het centrum van de politieke belangstelling. Newt Gingrich, de leider van de republikeinse meerderheid in het Amerikaanse Kongres, eiste met veel bravoure die rol op. Gingrich profileerde zich de jongste tijd als de hoofdarchitekt van het veel besproken Contract with America dat de republikeinen aangingen met het Amerikaanse volk na hun overweldigende overwinning in de Kongres- en Senaatsverkiezingen van de herfst van vorig jaar.

Naast de vele mooiklinkende slogans rond tema’s als “een nieuw Amerika” en “een overheid meer ten dienste van de mensen” schuilt er achter dit fameuze “Contract” een simpele politieke strategie : president George Bush is elektoraal afgeschoten omdat hij de belastingen had verhoogd en willen de republikeinen het presidentsschap terug dan moeten zij die belastingen opnieuw naar beneden halen. Newt Gingrich sleurde dan ook begin april een belastingverlaging met 189 miljard dollar gespreid over vijf jaar doorheen het Kongres. Daarmee zouden dan de 240 miljard dollar aan belastingverhogingen die sedert ’93 door president Clinton en zijn Demokraten werden doorgevoerd, grotendeels gekompenseerd worden.

Met die 189 miljard zit Gingrich nog een flink stuk beneden de 750 miljard dollar belastingverlaging die Ronald Reagan doorvoerde toen hij in het Witte Huis kwam. Bovendien moet het Kongres-pakket nu nog door de Senaat waar de reeds genoemde Robert Dole de republikeinse troepen aanvoert. Dole voelt er zich allesbehalve gelukkig mee dat Newt Gingrich zich steeds nadrukkelijker als een nieuwe Ronald Reagan tracht te profileren. Met ook nog een mogelijk presidentieel veto loerend op de achtergrond Clinton lijkt de groeiende animositeit tussen Gingrich en Dole politiek goed te gaan uitbuiten overheerst in financieel New York de visie dat er uiteindelijk slechts een afgeslankte versie van de huidige Kongres-beslissing effektief wet zal worden.

“Laat ons vooral hopen dat het belastingkrediet ten voordele van de gezinnen teruggeschroefd wordt, want dit is niets meer of minder dan een stimulering van de konsumptie. Een ekonomie in een toestand van volledige tewerkstelling zoals de Amerikaanse heeft aan zoiets absoluuut geen behoefte. Politiek lees, de presidentsverkiezingen van 1996 is dit echter net het meest attraktieve element, ” aldus Allen Sinai, hoofdekonoom van investeringsbank Lehman Brothers. Ruim 100 miljard dollar van de voorliggende belastingverlaging zou er inderdaad moeten komen onder vorm van een belastingaftrek van 500 dollar per kind ten laste. Voor de hogere inkomens boven de 75.000 dollar per jaar ligt deze aftrek lager.

OMGEKEERDE WERELD.

Dat belastingkrediet voor de gezinnen getuigt in de Amerikaanse kontekst ook van een achterhaalde visie op ekonomische politiek die wortelt in het keynesiaans denken (de zgn. multiplicatorvisie). Bondig samengevat : een stijgende konsumptie is de noodzakelijke (vraag)voorwaarde om ook de investeringen te krijgen die de produktiekapaciteit uitbreiden.

Reeds in de jaren dertig kwam deze visie zwaar onder vuur van Lionel Robbins van de London School of Economics en Joseph Schumpeter van Harvard University. Beide ekonomen toonden zich erg kritisch tegenover de boodschap uitgedragen door de volgelingen van Keynes. Het is trouwens zeer de vraag of Keynes zelf, was hij niet zo jong gestorven, de strakke, simpele multiplicatorredenering zou onderschreven hebben.

Het behoorde immers tot de grondprincipes van de roemruchte Cambridge-ekonoom dat ondernemers slechts zullen investeren als ze vertrouwen hebben. Herhaaldelijk zette Keynes uiteen dat dit vertrouwen volgens hem in belangrijke mate samenhangt met de rente-evolutie en vooral de kost van kapitaal. Meer konsumptie en dus per definitie minder sparen, lijken dan ook net datgene wat een expansief investeringsklimaat in de weg staat.

Deze bedenkingen maken een ander onderdeel van de voorgestelde belastingverlaging veel zinvoller : de vermindering van de belasting op meerwaardes. Niet alleen zou door een flinke versmalling van de belastbare basis die meerwaardebelasting teruggebracht worden van 28 % naar 20 %, tevens zou die belastingbasis geïndexeerd worden. Met als gevolg dat een hogere inflatie niet automatisch zal leiden tot een hogere reële belastingdruk. Voor de reeds konsumptiedronken en relatief investeringsarme Amerikaanse ekonomie is zo’n fiskale ingreep erg zinnig. Afwachten maar.

JVO

NEWT GINGRICH Begint alsmaar meer op Ronald Reagan te lijken.