Weekoverzicht Europa: EU maakt haar begrotingen op

Na deze week staat de Europese Unie enkele stappen dichter bij een begrotingsvoorstel voor 2020. Het Europees Parlement wil daarin meer geld reserveren voor het klimaat. Voorts liet de Europese Rekenkamer haar licht schijnen over de begrotingen van de 41 EU-agentschappen.

Naar het einde van het jaar toe begint bij de Europese instellingen de budgettaire koorts te stijgen. Dit jaar loopt die hoger op dan anders, want het Europees Parlement en de Europese Raad moeten niet alleen een begroting voor volgend jaar overeenkomen, er lopen ook onderhandelingen voor het volgende meerjarige financiële kader (multiannual financial framework, MFF) voor de EU. Het volgende MFF loopt van 2021 tot 2027. Het Europees Parlement en de Raad hopen tegen begin volgend jaar een akkoord te bereiken.

In de afgelopen week was er vooral veel budgettair gezoem rond de jaarbegroting voor 2020. Johan Van Overtveldt, tevens voorzitter van de begrotingscommissie (BUDG) in het Europees Parlement, lanceerde aanbevelingen om het budget voor 2020 intact te houden voor het geval het Verenigd Koninkrijk eind deze maand zonder deal uit de EU valt. Het wordt afwachten of premier Boris Johnson innemend genoeg zal zijn om de brexit-deal van donderdag door het Britse parlement te krijgen.

Los daarvan wil Van Overtveldt met zijn aanbevelingen vermijden dat de financiering van Europese programma’s en fondsen richting Britse bedrijven en organisaties abrupt stopt. Bij een dealloze brexit mogen die volgend jaar blijven doorlopen, zolang het Verenigd Koninkrijk daarvoor ook aan de Europese begroting blijft bijdragen. Volgende week stemt de plenaire vergadering van het Europees Parlement over de aanbevelingen.

Meer Europees geld voor het klimaat

Verder was er ook aandacht voor de manier waarop de EU haar budget kan inzetten om de klimaatverandering aan te pakken. De begrotingscommissie van het Europees Parlement stemde voor 2,7 miljard euro extra in de begroting voor volgend jaar, waarvan 2 miljard uitsluitend naar klimaatuitgaven- en investeringen mogen gaan.

In het vorige meerjarenbudget, voor 2014 tot 2020, beloofde de EU 20 procent van alle financiële middelen toe te kennen aan klimaatdoelstellingen. De bedoeling was alle Europese financieringsprogramma’s, zoals de landbouw- en cohesiefondsen of het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon2020 te vergroenen. Die verbintenis heeft vruchten afgeworpen, zo blijkt uit het rapport van de studiedienst van het Parlement. De klimaatuitgaven van de Europese Regionale Ontwikkelings- en Cohesiefondsen zijn verhoogd en verbeterd, toont de studie aan. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid heeft die financiële klimaatomslag nog onvoldoende gemaakt. Landbouw en milieu blijkt ook op Europees niveau een roestig huwelijk te zijn. Horizon2020 haalt het dan weer moeiteloos.

Ondanks die ontwikkelingen zal het meerjarenbudget, dat volgend jaar afloopt, net niet die doelstelling van 20 procent voor het klimaat halen. Het eindigt op 19,7 procent. Voor het volgende MFF stroopt de Commissie haar mouwen nog verder op door 25 procent van het budget voor klimaatdoelstellingen te beloven. Daarmee zou het klimaatbudget 320 miljard euro bedragen voor de komende zeven jaar.

EU-agentschappen doorgelicht en goedgekeurd

Er werd deze week in de EU niet alleen vooruit gekeken door de begrotingsbril, maar ook achteruit. De Europese Rekenkamer (European Court of Auditors, kortweg ECA) publiceerde haar doorlichting van de financiën van alle 41 EU-agentschappen. Samen hebben ze een jaarbudget van 4,2 miljard euro, wat een kleine 3 procent is van het totale EU-budget. Bij die agentschappen zijn bekende namen, zoals Europol (politie) of Frontex (Europese grensbewaking), maar je vindt er ook de meest obscure Europese organisaties, zoals Cedefop (een Europees Centrum voor de Ontwikkeling van de Beroepsopleiding, de Europese vakschool zeg maar – of het ECDC (het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding).

Alle obscuriteit ten spijt, nam het ECA alle 41 jaarrekeningen onder de loep en keurde ze allemaal goed. Het lichtte ook het bestuur van de agentschappen door en vond ook daar geen grove schendingen. Er kwamen wel enkele werkpunten naar boven. Zo blijken openbare aanbestedingen een zwak punt voor de EU-agentschappen. Bij 27 vond het ECA onregelmatigheden of tekortkomingen in de aanbestedingen die ze hadden uitgeschreven. Vooral het financiële beheer van die aanbestedingen kan in veel gevallen beter en duidelijker, oordeelde de rekenkamer.

Sociaal, financieel en innovatienieuws

Voorts is de Europese Arbeidsautoriteit (European Labour Authority, ELA) officieel van start gegaan. De ELA is een van de grote werven van Marianne Thyssen in de afgelopen legislatuur. Harde bevoegdheden krijgt het nieuwe agentschap echter niet. Het speelt meer een ondersteunende rol in de bevordering van de grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit in de EU en de harmonisering van de arbeidswetgevingen van de lidstaten.

Eveneens in Thyssens beleidsvaarwater vond deze week de Tripartite Sociale Top plaats. Dat is de sociale dialoog op Europees niveau, waar Europese werkgevers- en werknemersorganisaties in gesprek gaan met de voorzitters van de Europese Commissie en de Raad. Zo’n top vindt twee keer per jaar plaats en heeft geen officiële bevoegdheden.

Crisisgevaar in het VK

Van een heel andere orde was de waarschuwing van Europese financiële marktenwaakhond ESMA. Die kwam met een rapport over het toezicht op de Europese markten voor afgeleide financiële producten of derivaten. Die markt is het grootst in het Verenigd Koninkrijk. Zo’n 90 procent van de 660.000 miljard euro die er jaarlijks in omgaat verloopt via Londen. Uit ESMA’s studie blijkt dat de Britse waakhond FCA (Financial Conduct Authority) het slechtst scoort op het gebied van toezicht en dataverzameling. Na de crisis van 2008 heeft de EU een lawine aan financiële regelgeving ontstoken, maar de risicoconcentratie in de derivatenmarkt is daarmee niet ingedamd. De Europese inspanningen sinds de crisis zijn tevens mooi opgesomd in het recente briefing en infografiek van de studiedienst van het Europese Parlement.

Ten slotte hield het European Institute for Innovation and Technology (EIT) deze week zijn jaarlijkse hoogmis. Het EIT is in 2008 in het leven geroepen om grensoverschrijdende innovatie tussen bedrijven, onderzoeksinstellingen en onderwijs aan te zwengelen. Dit jaar kondigde het aan dat ook voor de culturele en creatieve sectoren te willen doen.