Brexit: ‘Noord-Ierland zal twee douaneregimes moeten integreren. Dat bestaat nergens anders ter wereld’

Het brexit-akkoord tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk creëert een overgangssituatie in Noord-Ierland die het beste niet te lang duurt, oordeelt Steven Van Hecke, Europaspecialist van de KU Leuven.

Deze middag bereikten de Europese en Britse onderhandelaars eindelijk een akkoord over de brexit. Toch is het nog maar een eerste stap, waarschuwt Steven Van Hecke, hoogleraar Europese politiek aan de KU Leuven. “We moeten nog zien of het Britse parlement dat akkoord zal goedkeuren. Als de Europese leiders vandaag of morgen hun politieke zegen geven, mag de formele goedkeuring in de raad van ministers volgende week geen probleem zijn. Maar dan moet het Europees Parlement nog komen. In principe kan dat het akkoord nog voor de brexit-deadline van 31 oktober goedkeuren. Maar het blijft een vraag of het zo snel zal gaan.”

Achillespees

Daarnaast twijfelt Van Hecke aan de praktische haalbaarheid van het overeengekomen douaneregime voor Noord-Ierland. “De Europese en de Britse douaneregels zullen naast elkaar bestaan in Noord-Ierland. Afhankelijk van de eindbestemming van het product, is de ene of de andere regelgeving van toepassing. Stel: een printer komt aan in de haven van Belfast. Als die in Noord-Ierland blijft, zijn de Britse regels van toepassing. Reist de printer door naar Ierland, dan zijn het de Europese regels. Hoe maak je zo’n systeem sluitend? En wat als de printer later weer wordt doorverkocht aan een ander land?”

De praktische uitwerking van het douanesysteem wordt de achilleshiel van het akkoord, aldus Van Hecke. “Noord-Ierland zal twee douaneregimes moeten integreren. Dat bestaat nergens anders ter wereld. Ik moet het allemaal nog zien gebeuren. Het creëert een overgangssituatie die het beste niet te lang duurt.”

Toegeving

Het deel over de toekomstige relaties tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk staat steviger op zijn poten, aldus Van Hecke. “De vage ambities in het akkoord met Theresa May, de vorige Britse premier, zijn aangescherpt. De de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk willen nu zo snel mogelijk – vanaf 1 november al – beginnen onderhandelen over een omvattend vrijhandelsakkoord. Dat zou blijkbaar een nieuwe taak worden voor Michel Barnier, de Europese hoofdhandelaar tijdens de brexit-besprekingen.”

Van Hecke ziet de belofte op snelle onderhandelingen over een vrijhandelsakkoord als een Europese toegeving aan de Britten. “Europa heeft aan Boris Johnson een trofee willen geven. Maar ook de Britten zullen toegevingen moeten doen. Ik denk aan de Northern Ireland Assembly, het Noord-Ierse parlement. Dat moet ten laatste over vier jaar beslissen of het met dit regime voort wil gaan.”