‘Overheid speelt unfair en gevaarlijk spel met de staatsbon’

De overheid speelt het spel niet fair door een fiscaal voordeel te geven aan de staatsbon. De banken klagen terecht aan dat ze moeten optornen tegen een speler die de spelregels naar zijn hand kan zetten.

Alle Belgen zijn gelijk voor de wet, behalve als je belegt in de staatsbon die de Belgische overheid over enkele weken lanceert. Om het succes van de uitgifte te verzekeren, verlaagt de overheid de roerende voorheffing op de staatsbon van 30 naar 15 procent. Wie belegt in soortgelijke producten of andere beleggingen mag niet op deze voorkeursbehandeling rekenen en betaalt de volle pot van 30 procent. En wie de staatsbon rechtstreeks bij de overheid aankoopt, kan ook ontsnappen aan de taks op de effectenrekeningen.

De overheid gebruikt dus haar macht om haar eigen producten in de markt te zetten ten koste van de private concurrentie. Die marktverstoring is schadelijk, want ze dreigt de banken te verzwakken, wat zelden een goed idee is.

Terechte klacht van de banken

Johan Thijs klaagt als CEO van KBC Groep en voorzitter van bankenfederatie Febelfin die oneerlijke concurrentie aan.  “Als we een gelijk speelveld willen, en als het de overheid echt om de return van de burger te doen is, zou ze dezelfde voorwaarden moeten bieden voor alle financiële instrumenten met een vergelijkbaar rendement”, zei Johan Thijs gisteren bij de presentaties van de halfjaarcijfers van KBC Groep.

Die aanklacht is terecht. Het is niet fair om te moeten optornen tegen een sterke speler die de spelregels naar zijn hand kan zetten. De willekeurige verlaging van de roerende voorheffing voor de staatsbon werkt marktverstorend.

Lees hieronder verder

Wel moet ook worden opgemerkt dat de sparende Belg niet gelijk is voor de wet omdat de eerste 980 euro rente op een spaarrekening vrijgesteld is van roerende voorheffing. Voor de banken is die fiscale voorkeursbehandeling van het spaarboekje een godsgeschenk. Dat spaargeld is voor de banken een goedkope bron van financiering, extra verankerd door dat fiscale voordeel.

Banken schoten ook in eigen voet

De banken hebben deze demarche van de overheid ook aan zichzelf te wijten door de voorbije maanden te schoorvoetend de spaarrentes te verhogen in het spoor van de hogere beleidsrente van de Europese Centrale Bank (ECB).

De banken hebben echter héél goede redenen om de spaarrentes niet als een gek te verhogen. “Banken hebben tijd nodig om de hogere beleidsrente door te schuiven naar hun klanten, omdat hun kredietportefeuilles nog tegen een lage rente afgesloten zijn”, zei Tom Dechaene, banktoezichthouder bij de Nationale Bank en de ECB, dit voorjaar in Trends.

KBC en andere banken hebben het echter iets te veel uitgehangen door te lang te dralen met renteverhogingen. Voor de banken was de strategie van wait and see lange tijd heel lucratief. Zolang geen van de grote banken bewoog om de spaarrente te verhogen, bleef de spaarmarkt en dus ook hun financieringsbasis relatief stabiel. Elke week dat die stilzwijgende samenwerking overeind bleef, telden de banken hun winst uit. Tot de politiek, wakker geschud door een morrende spaarder, in het dossier een dankbaar thema vond om de vele sparende zieltjes te paaien.

Duurdere financiering dreigt voor banken

De overheid steekt niet onder stoelen of banken dat de uitgifte van de staatsbon de banken moet dwingen tot hogere spaarrentevoeten. Als heel wat mensen hun spaarrekening aanspreken om te beleggen in de staatsbon, moeten de banken dat gat in hun financiering aanvullen. Dat kan door de spaarrentevoet te verhogen, of door andere maar duurdere financiering op de markt aan te trekken. Deze kostprijs zullen de banken minstens gedeeltelijk verhalen op hun klanten, bijvoorbeeld via hogere krediettarieven. De subsidie die de overheid geeft aan de beleggers in staatsbon vertaalt zich op die manier in een impliciete taks op kredietnemers.

De overheid speelt met het fiscale voordeel op de staatsbon niet alleen een unfair, maar ook een gevaarlijk spel als de depositobasis van de banken begint te schuiven. Financiële stabiliteit zou nog altijd hoog op de agenda van de politici moeten staan – zo lang is de financiële crisis van 2008 toch nog niet geleden? Als straks kleine banken in de problemen zouden komen, staan dezelfde politici aan de klaagmuur dat ze de banken moeten redden.

Lees meer over de staatsbon die de regering lanceert: