Quizvraag: wie was de eerste Europeaan die door Centraal-Azië richting Mongolië en China trok? De meesten zullen ‘Marco Polo’ antwoorden. Terwijl het eigenlijk een Vlaming was, Willem Van Rubroek, die in 1253 de tocht als eerste Europeaan ondernam. Hij trok als gezant van de Franse koning Lodewijk IX naar Mongolië in de hoop een bondgenootschap met de lokale heerser af te sluiten. Het Mongoolse Rijk strekte zich toen uit tot Oost-Europa. Van Rubroek kwam van een kale reis thuis.
Hij is een van de acht Belgische avonturiers die in De helden van Arnout worden opgevoerd. Het zijn personen die in de nevelen van de geschiedenis verdwenen zijn. De titel verwijst naar het VRT-programma waarin Arnout Hauben het spoor van de Belgische avonturiers volgt. Het boek is een neerslag van die reizen en werd samengesteld met schrijver Eric Rinckhout.
Leidraad waren dagboeken en brieven die de avonturiers nalieten. Een van de meest beklijvende verhalen is dat van Joseph Abeel, een jongeman uit Vrasene die in 1812 deelnam aan de veldtocht van Napoleon naar Rusland. De belangrijke gebeurtenissen van de veldtocht zijn in het dagboek opgenomen: de aankomst in het verlaten Moskou, de stad die door achtergebleven Russen in brand wordt gestoken, de terugkeer van het napoleontische leger tijdens een strenge winter, de vlucht over de Berezina, … Abeel raakte gewond maar overleefde de veldtocht. Hij stierf in 1866 in Anzegem.
Een ander verhaal dat blijft hangen, is de tocht van Alice Bron door Zuid-Afrika in 1899-1900. Bron, een dame uit de burgerij, vertrok met een medisch hulpteam van het Rode Kruis naar Zuid-Afrika om er de Boeren bij te staan die in een oorlog gewikkeld waren met de Britten. Op grote delen van het Europese vasteland bestond er toen een grote sympathie voor de Afrikaners die het opnamen tegen het machtigste leger ter wereld. De oorlog ging om grondstoffen: de Britten hadden hun oog laten vallen op de diamantvoorraden in Transvaal. Hauben en een cameraman doen de tocht van Alice Bron door Zuid-Afrika over en dan valt op hoeveel sporen er nog terug te vinden zijn van de Boerenoorlog: standbeelden, monumenten maar ook tal van nazaten van soldaten worden bezocht.
De avonturiers waren gewone mensen die uitzonderlijke prestaties hebben neergezet. Zoals Etienne Louis die in 1940 met een paar vrienden door het noorden van Frankrijk trok in de hoop zich bij een Belgisch reserveleger aan te sluiten. Of Oscar Thiry die in 1916 met een tankdivisie in Rusland vocht. Wie wellicht een belletje doet rinkelen is de missionaris Pieter-Jan De Smet (1801-1873) uit Dendermonde die contacten legde met indianenstammen. Hij fungeerde zelfs als bemiddelaar van de Amerikaanse overheid met de indianen. Het boek van Hauben is een aanrader: het kan gelezen worden als een historisch boek, maar ook als een avonturenverhaal. Literaire non-fictie is het niet. Daarvoor is de stijl soms te rudimentair.
Arnout Hauben en Eric Rinckhout, De helden van Arnout. In het spoor van acht vergeten Belgen, Polis, 2017, 305 blz., 24,99 euro
Alain Mouton
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier