Swift, de operator van interbancaire transacties, verliest door de introductie van de euro 15 % van zijn omzet. De kersverse voorzitter Jean-Marie Weydert maakt zich echter niet ongerust : Swift boort nieuwe markten aan.
Jean-Marie Weydert is sinds juni ’96 voorzitter van Swift, de hightech-onderneming die de elektronische betalingen tussen banken verzorgt. De 60-jarige gewezen topman van het internationale netwerk van de Franse Société Générale poneert een stelling die elke security manager nachtmerries zou bezorgen : “Swift is 100 % veilig. Ik herhaal : 100 %, geen 99,9 %. Sinds zijn bestaan is er geen enkele verrichting tussen banken verkeerd afgehandeld of gedecodeerd door derden.”
Swift werkt sinds ’77 op volle toeren. Het is een coöperatieve vennootschap naar Belgisch recht, waarvan 5400 banken (2900 geconsolideerd) uit 139 landen lid zijn. Weydert ziet er als voorzitter van de raad van bestuur op toe dat chief executive officer Leonard Schrank de bancaire belangen behartigt.
Het bedrijf was het antwoord op de dure en omslachtige communicatiemiddelen (brieven, telex), waarmee de banken zich in ’73 de oprichting van Swift bedienden voor overboekingen of wisselverrichtingen. Vandaag sturen de afzender en de geadresseerde bank de data (overgemaakt bedrag, rekeningnummer, bank, cliënt) elektronisch door aan Swift, dat matcht of de gegevens onderling overeenstemmen. De Swift-hoofdcomputers bevinden zich in Amsterdam en Virginia. Zij bewaren beide dezelfde gegevens, zodat een panne binnen de vijftien minuten kan worden opgevangen. De luxueuze Swift-hoofdzetel, waar 800 mensen werken, huist in Terhulpen.
Swift, voluit Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, verwerkt dagelijks gemiddeld 2,2 miljoen boodschappen (ongeveer een vierde van de capaciteit) voor een totaalbedrag van 200 miljard dollar. De 1200 werknemers (waaronder 600 Belgen) zijn samen goed voor 12,3 miljard frank omzet. Verleden jaar boekte Swift een nettoverlies van 55,5 miljoen frank. Dit heeft te maken met een dalend bedrijfsresultaat (157 miljoen tegenover 696 miljoen in ’94) na de verhoging van de kortingen, waarvan de leden mochten genieten (2 miljard frank, tegenover 879 miljoen in ’94). Omdat de fiscus een aantal verliezen bij dochters als niet-aftrekbaar beschouwt, betaalt Swift meer belasting (216 miljoen) dan de geboekte brutowinst (160 miljoen). In ’95 investeerde Swift 1,3 miljard in onderzoek en ontwikkeling (852 miljoen in ’94).
Deze hoge investeringen hebben te maken met dé uitdaging : de invoering van de Europese eenheidsmunt. Momenteel maken intra-Europese wisseltransacties 15 % uit van de totale operaties. Die zullen wegvallen. Weydert : “Onze aandeelhouders opteren resoluut voor het offensief. Nieuwe markten zullen de verwachte omzetdaling volledig compenseren.”
Swift wil drie nieuwe netwerken opstarten : één voor effectentransacties, een tweede voor financiële gegevens in het algemeen en een derde voor informatieverwerking rond transportactiviteiten.
SWIFT-BEURS ?
De algemene vergadering van Swift gaf in juni ’96 haar go voor de uitbouw van een tweede pijler. In oktober start de securities task force geleid door Richard Genin, een ex van de Bank of New York. De securities task force moet Swift klaarstomen als carrier van gegevens over aan- en verkopen tussen de effectenhuizen. Weydert : “Momenteel zijn de computersystemen van de beurzen nationaal georiënteerd. Wij willen faciliteiten leveren voor de wereldwijde elektronische effectenhandel. Op dat vlak zijn we een concurrent van de Nouveau Marché, de aandelenmarkt die de Beurs van Parijs met andere beurzen (Brussel, Amsterdam, Frankfurt) opzet. Maar dit beperkt initiatief kan nooit normen vastleggen die door alle instellingen worden aanvaard. We hebben de pretentie dat we, net zoals voor operaties tussen banken, onze Swift-norm voor informatie over effectentransacties wereldwijd kunnen opleggen. Let wel : het is niet onze bedoeling om de aandelenhandel juridisch te organiseren. Daar zijn beursautoriteiten voor.”
De tweede nieuwe activiteit waarop Swift zich zal concentreren, is de uitbouw en het beheer van een infrastructuur voor financiële markten. De coöperatieve voert gesprekken met het Europees Monetair Instituut over de medewerking aan Target, dat de verschillende nationale RTGS-systemen zal coördineren. RTGS staat voor real-time gross-settlement-systeem en beheert de betalingen in vreemde valuta. Een centrale bank boekt individuele betalingsoperaties aan het buitenland onmiddellijk op de rekening-courant en maakt op het einde van de dag de afrekening met de andere banken. Dit nationale RTGS-systeem zou met de invoering van de euro in principe nutteloos worden en vervangen kunnen worden door één Europees stelsel. “De centrale banken beslisten echter in een overgangsfase het nationale RTGS-systeem te behouden voor transacties met andere (niet-euro-)munten,” aldus Weydert. “Zij zullen opereren zoals een provinciale zetel van de nationale bank. Als routier van berichten tussen deze zetels lijkt Swift de aangewezen onderneming.”
Momenteel worden de RTGS-systemen gecontroleerd en beheerd door de centrale banken. Het is de vraag wie Swift een volledig particulier uitgebouwd systeem zal controleren als het de Europese operator wordt. Weydert : “Wij zijn geen bank en vallen dus niet onder de controle van de centrale banken. Die houden wel toezicht op onze klanten, de banken. Ik denk niet dat er nood is aan een centraal controlemechanisme.”
Weydert geeft een tweede voorbeeld waar Swift zich kan ontpoppen tot operator van financiële datanetwerken. Momenteel bestuderen de grote wereldbanken hoe ze het zogenoemde Herstatt-risico kunnen beperken. Dit risico doet zich voor wanneer een bank failliet gaat (zoals in de jaren zeventig gebeurde met de Duitse Herstatt Bank) en ze haar deel van een wisseltransactie niet kan uitvoeren, terwijl de tegenpartij dat wél heeft gedaan. De Bank van Internationale Betalingen dringt erop aan dat de sector zélf een oplossing uitwerkt voor dit probleem. Dat kan via het payment versus payment-netwerk, dat beide betalingen simultaan uitvoert. “Het matchen van de informatie en het uitvoeren van zo’n operatie ligt in de lijn van onze activiteiten,” argumenteert Weydert. “Vanaf het ogenblik dat de financiële sector op het vlak van datanetwerken nood heeft aan een trusted third party, kan Swift op de voorgrond treden. Wij zijn immers geen concurrent en hebben de expertise al in huis.”
Weydert wijst ten slotte op een derde markt : de trade electronic data interchange (Trade EDI). “Bij de goederenexport circuleren nogal wat documenten,” legt hij uit. “Welnu : formulieren staan voor data, en dataverwerking is onze business.” Internationale transporteurs en verzekeraars werken momenteel aan Bolero : een geïnformatiseerd eenheidsdocument voor de export van goederen. Een deel van de informatie bestaat uit Swift-gegevens over de betalingsverrichting. Een ambitieuze Weydert : “We denken er ernstig aan om ons op te werpen als operator van die gegevensbank, die de informatie zal doorspelen aan de betrokken instanties en ondernemingen. Als het lukt, zullen de Swift-activiteiten verveelvuldigen. Het risico bestaat dat we te veel afwijken van onze core business : dienstverlening aan banken. Eventueel kan dit worden opgelost door de oprichting van een nieuw bedrijf, los van de huidige structuur.”
MOLOCH ?
Bancaire operaties, effectentransacties, handelsinformatie… Is dit niet te veel van het goede ? Swift lijkt uit te groeien tot een moloch, die de concurrentie bijna onmogelijk maakt. Dergelijke monopolies stuiten op wantrouwen van de Europese Commissie, Karel Van Miert in het bijzonder. Monopolies leiden immers onafwendbaar naar hogere prijzen.
“Banken kunnen steeds een ander betalingssysteem opzetten,” sust Weydert. “Dat gebeurt trouwens frequent. Verleden week nog raakte bekend dat IBM met een aantal Amerikaanse banken een datatransportnetwerk opricht voor de particuliere distributie. Maar toegegeven : Swift heeft een de facto-monopolie inzake high value payment. We bestrijken 80 % van de markt. De beste garantie tegen misbruiken is onze aandeelhoudersstructuur. Als de tarieven te hoog zijn, zal ik als vertegenwoordiger van de banken daartegen reageren. Ter informatie : de gemiddelde prijs per boodschap daalde tussen ’91 en ’96 van 19,5 tot 9,4 frank. Bovendien weigeren we geen enkele bank als aandeelhouder. We vormen dus geen drempel voor de toegang tot de bancaire markt. Swift is een coöperatieve, geen kartel.”
HANS BROCKMANS
JEAN-MARIE WEYDERT (SWIFT) Onderzoeksrechters zijn welkom als ze witwaspraktijken willen controleren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier