De Nederlandse chipmachinefabrikant ASML zou 1,3 miljard euro op tafel leggen voor het Franse Mistral, meldt Reuters. De kapitaalronde waardeert Mistral op 10 miljard euro, goed voor de titel van de meest waardevolle AI-start-up van Europa. Maar wat maakt Mistral uniek in deze hypercompetitieve markt?
Mistral AI is gespecialiseerd in AI-chatbots zoals die van ChatGPT en DeepSeek, en zegt te werken aan een beursgang. Zo bevestigde CEO Arthur Mensch in een interview met Bloomberg TV dat een beursgang op termijn gepland staat, maar zonder tijdschema. Hij benadrukte dat Mistral niet te koop is en op eigen kracht wil groeien. Die onafhankelijkheid is cruciaal, zegt hij, omdat het bedrijf een Europees tegenwicht wil bieden voor de Amerikaanse techgiganten.
Dat Mistral een strategische troef is voor Europa, bleek ook uit de woorden van de Franse president Emmanuel Macron. Bij de opening van de techbeurs VivaTech, twee jaar geleden, stelde hij dat Frankrijk inzet “op nog meer Mistrals”. De ambitie is duidelijk: minder afhankelijkheid van de Verenigde Staten en een sterkere Europese positie in AI. Maar waarin onderscheidt deze techbelofte zich nog, behalve door haar Europese wortels?
Mixture of experts
De klassieke benadering om AI-modellen te verbeteren door simpelweg meer data en rekenkracht toe te voegen, loopt tegen limieten aan. Nieuwe innovaties, zoals het Mixture of Experts-model (MoE), bieden efficiëntere alternatieven. “In plaats van een model met 20 miljard parameters volledig te benutten, wordt het opgedeeld in experts, zodat enkel de relevante delen worden aangesproken. Dat verlaagt de rekenkracht en verhoogt de efficiëntie”, zegt Quirien Lemey, die een technologiefonds beheert bij de Geneefse private bank Decalia.
Mistral past die aanpak toe, wat het onderscheidt van veel Amerikaanse bedrijven. OpenAI’s GPT-4 wordt vermoedelijk ook deels volgens die methode opgebouwd, maar details daarover zijn schaars.
Bovendien kiest Mistral deels voor open source, terwijl OpenAI en andere Amerikaanse bedrijven grotendeels gesloten blijven. “Dat hybride model stelt Mistral in staat om bij te dragen aan de AI-gemeenschap en toch een verdienmodel te behouden”, zegt Santanu Mukherjee, een onafhankelijke AI-consultant voor bedrijven.
ASML investeert 1,3 miljard euro in Mistral, als onderdeel van een kapitaalronde van in totaal 1,7 miljard euro. Dankzij de investering wordt ASML de grootste aandeelhouder en krijgt het een zetel in het bestuur. Mistral wordt bij deze ronde gewaardeerd op 10 miljard euro, waarmee het uitgroeit tot het meest waardevolle Europese bedrijf dat AI-modellen en -software ontwikkelt.
DeepSeek
De recente doorbraak van DeepSeek, een Chinese AI-speler, zet de hele sector onder druk. DeepSeek heeft de kosten van het trainen van chatbots drastisch verlaagd en is erin geslaagd efficiëntere modellen te trainen met 95 procent minder rekenkracht. Dat maakt krachtige AI toegankelijker voor bedrijven zonder de immense infrastructuur van Amerikaanse techreuzen.
“DeepSeek heeft bestaande technieken op een slimme manier gecombineerd en toegepast”, zegt Lemey. “Ze gebruiken een combinatie van efficiëntiemethoden zoals sparsity (waaronder Mixture of Experts, nvdr) en geavanceerde finetuning om minder rekenkracht te verbruiken, zonder in te boeten op prestaties. Dat verhoogt de schaalbaarheid en de kostenefficiëntie.”
Voor Mistral betekent dit dat het zijn aanpak moet blijven verfijnen om competitief te blijven. Volgens Mukherjee zullen Europese AI-bedrijven zoals Mistral wellicht elementen van de efficiëntiemodellen van DeepSeek moeten overnemen om relevant te blijven.
Daarbovenop is DeepSeek “de eerste grote speler die zijn modellen volledig open source maakt, waardoor iedereen de aanpak kan repliceren”, voegt Mukherjee toe. “Dat zet extra druk op bedrijven als Mistral, die moeten uitleggen waarom ze delen van hun modellen gesloten houden, terwijl ze concurreren met gratis alternatieven.”
‘In halfgeleiderapparatuur is Europa absoluut wereldtop’
Quirien Lemey (Decalia)
Risico’s
De komst van DeepSeek heeft de bezorgdheid over de winstgevendheid van AI-infrastructuur aangewakkerd. AI-gerelateerde aandelen kregen tijdens de introductieweek van het Chinese taalmodel zware klappen, met Nvidia dat 17 procent van zijn beurswaarde verloor.
“De eerste AI-investeringen gingen vooral naar infrastructuur”, zegt Lemey. “Maar DeepSeeks efficiëntere aanpak zet vraagtekens bij die gigantische kapitaaluitgaven. Zijn miljarden voor serverfarms en GPU’s nog wel nodig? Dit kan grote gevolgen hebben voor bedrijven die zwaar inzetten op hardware. Toch verwacht ik niet dat de investeringen snel zullen afnemen.” Meta en Microsoft bevestigden dat eind januari 2025 nog en op 5 februari dook Alphabet 7 procent omlaag omdat de kapitaaluitgaven veel hoger uitvielen dan verwacht.
Voor Mistral is een beursgang zowel een kans als een risico. Een succesvolle IPO kan de onafhankelijkheid versterken met extra kapitaal, maar brengt ook aandeelhoudersdruk en overnamepogingen door grote spelers zoals Microsoft of Google met zich. Tegelijk blijft de sector kampen met hoge kosten en scherpe concurrentie, wat investeerders nerveus maakt.
Analisten kijken intussen reikhalzend uit naar de lancering van kleinere en zuinigere taalmodellen die vlot werken op gewone computers of zelfs krachtige smartphones, zonder dure rekenkracht. “Mocht Mistral op dat gebied iets kunnen betekenen, dan zou dat een grote doorbraak zijn”, zegt Mukherjee. “Het zou de risico’s bij een beursgang ook verkleinen.”
Arthur Mensch lanceerde Mistral AI in april 2023 samen met voormalige onderzoekers van Meta. Het bedrijf bouwde een eigen AI-taalmodel en chatbot Le Chat, als Europese tegenhanger van OpenAI en ChatGPT. Binnen een jaar wist Mistral meer dan 1 miljard euro op te halen.
Mistral, met financiële giganten zoals BNP Paribas en AXA als klant, stevent af op een jaaromzet van 100 miljoen euro. De Belgische staatsbank Belfius heeft geïnvesteerd in Mistral en is tevens een strategische partner.
Europa als AI-hub?
Ondanks de boutade dat Amerika innoveert, China kopieert en Europa reguleert, heeft ons continent wel degelijk een aantal troeven, vooral in de halfgeleiderindustrie.
“In halfgeleiderapparatuur is Europa absoluut wereldtop”, zegt Lemey. “ASML in Nederland is het bekendste voorbeeld, maar ook ASM International en Besi spelen een cruciale rol in de chipwaardeketen. Daarnaast hebben we sterke spelers in energiebeheer en datacenters, zoals Schneider Electric en Infineon.”
Toch blijft Europa achter in AI-software. “We hebben SAP als tegenhanger van Amerikaanse softwarebedrijven, maar er zijn veel minder gespecialiseerde AI-bedrijven dan in de Verenigde Staten”, weet Lemey.
“Europa heeft geen strategisch financieringsmodel voor AI zoals de Verenigde Staten en China”, werpt Mukherjee op. “In de Verenigde Staten zorgen grote durfkapitaalfondsen voor investeringen, terwijl China een door de staat gesteunde AI-strategie hanteert. Als Europa mee wil blijven spelen, moet het zijn aanpak rond AI-financiering en infrastructuur herzien, vooral wat betreft de toegang tot geavanceerde chips en rekencapaciteit in de cloud.”
Daarnaast speelt regelgeving een rol. De EU AI Act is bedoeld om ethische AI-ontwikkeling te stimuleren, maar sommige experts vrezen dat te strikte regelgeving innovatie juist afremt. Tegelijk is dat ook een kans: Europese AI-bedrijven die voldoen aan de strengste regelgeving kunnen later makkelijker wereldwijd opereren.
“Het succes van Mistral hangt af van de vraag of Europa een gunstig ondernemersklimaat kan creëren waarin AI-bedrijven internationaal kunnen groeien zonder te veel belemmeringen door regelgeving”, besluit Mukherjee. De komende 12 tot 24 maanden worden cruciaal voor Mistral, zegt Lemey. “Mistral kan een symbool worden voor Europese AI, maar zal fors moeten investeren en innoveren om relevant te blijven”, besluit hij.
Interessante Europese AI-gerelateerde aandelen
Zijn er nóg onbezongen Europese parels die inspelen op de AI-revolutie? Voor beleggers zijn er een aantal interessante opties:
- Het eerdergenoemde ASML (Nederland) is wereldleider in lithografiemachines, essentieel voor chipproductie. “ASML staat in polepositie om de komende jaren flink te profiteren van de groei in EUV-bestellingen”, zegt Stefaan Casteleyn (1Vermogensbeheer). “En minstens zo belangrijk: dankzij de enorme investeringen in onderzoek en ontwikkeling heeft het al een opvolger klaar: High NA.”
- Infineon (Duitsland): ontwikkelt en produceert halfgeleiders die vooral gebruikt worden in de auto-industrie, energiebeheer, het internet der dingen en beveiliging. “Het zal aanzienlijk profiteren van de structurele groei door de elektrificatie van voertuigen en de vraag voor een koolstofarmere economie”, zegt Tom Simonts (KBC).
- Schneider Electric (Frankrijk): gespecialiseerd in energiebeheer en datacenteroptimalisatie. “Overal waar vraag is naar elektrische circuits, is er vraag naar producten zoals die van Schneider, waardoor het bedrijf een belangrijke rol speelt in de energietransitie”, zegt Alister Brown (Invesco).
- SAP (Duitsland): AI-geïntegreerde software voor bedrijven. “De inzet op zakelijke artificiële intelligentie, samen met de dubbelcijferige cloudgroei maken SAP interessant”, zegt Laurence De Munter (SDM).
- Prysmian (Italië): grote speler in kabeltechnologie voor datacenters en AI-netwerken.
- Naast deze namen kunnen ook data-exploitanten interessant zijn, betoogt Lemey. Bedrijven zoals Springer Nature, die beschikken over enorme wetenschappelijke datasets, worden steeds relevanter omdat AI-modellen grote hoeveelheden hoogwaardige data nodig hebben om te verbeteren.
Lees ook: Opties: Mikken op herstel bij ASML