Kan Europa de leiding van het IMF behouden?

Nadat de EU-top had beslist dat Christine Lagarde van het Internationaal Monetair Fonds naar de leiding van de Europese Centrale Bank zou verhuizen, nam Frankrijk het voortouw in de procedure om een Europese kandidaat naar voren te schuiven om Lagarde op te volgen bij het IMF. Daarbij zijn toch wel kritische bedenkingen te maken, oordeelt professor Herman Matthijs.

Le Maire

De Franse minister van Financiën, Bruno Le Maire, een volgeling van oud-president Nicolas Sarkozy, nam het initiatief de shortlist te maken voor de opvolging van Christine Lagarde bij het IMF. Dat is een merkwaardig gegeven, aangezien Finland vanaf 1 juli de voorzitter is van de Europese Unie.

Het argument was dat Finland met Olli Rehn een kandidaat-opvolger voor Lagarde had en daardoor zogezegd niet objectief de discussie kon leiden. Waarom heeft men de vergadering dan niet laten leiden door de vaste voorzitter, Donald Tusk? Het argument van Parijs was dat Frankrijk de G7 voorzit. Et alors? Wat heeft die G7 nu te maken met de Europese Unie en de eurozone?

In deze vakantieperiode is twee dagen (afgelopen donderdag en vrijdag) gepraat over de opvolging via telefoon en gestemd per land en via e-mail!? Voor zo’n belangrijke beslissing zou men toch wel kunnen verwachten dat de ministers van Financiën samenkomen in Brussel.

Frankrijk maakte ook zelf een shortlist op met vijf kandidaten, van wie er snel een paar afhaakten. Dat laatste was sneller bekend bij de media dan bij de deelnemende landen. De discretie in dit Franse dossier was met andere woorden ook niet behaald hoogstaand.

In feite had men iemand moeten aanwijzen met 16 van de 28 stemmen en gedekt door 65 procent van de bevolking. Maar ook die procedure is niet gevolgd. Daar is ook wel iets voor te zeggen, omdat het volledig onbegrijpelijk is dat de niet-eurolanden mee mogen stemmen in dit dossier. De eurozone degradeert zich helemaal weg door een persoon uit een niet-euroland naar het IMF te sturen. De Bulgaarse Kristalina Georgieva behaalde 15 stemmen en de Nederlander Jeroen Dijsselbloem 12. De Britten onthielden zich wegens de gevolgde procedure. Het Verenigd Koninkrijk is trouwens ook een niet-euroland met een eigen kandidaat: Mark Carney, de gouverneur van de Britse National Bank.

Het IMF-orgaan

De Executive Board (EB ) met de 24 IMF-directeurs moet het nog eens geraken over de opvolger van Lagarde. Bovendien is het feit dat een Europeaan het IMF leidt, ook maar een traditie en geen neergeschreven regel.

De eurogroep en bij uitbreiding de EU-landen zitten in het IMF overigens verdeeld over diverse groepen met eigen directeurs. Zo is de Benelux-groep de vierde belangrijkste stemgroep, na de Verenigde Staten, Japan en China (met daarin ook Cyprus, Roemenië en, jawel, Bulgarije). Duitsland, Frankrijk en het Verenigd koninkrijk hebben elk een eigen groep. Italië leidt een aparte groep met onder meer Portugal, Malta en Griekenland. De zesde Europese groep is er een met Spanje en onder andere Mexico. Ierland zit in de groep van Canada. De vijf Scandinavische landen en de drie Baltische staten zitten samen. Een negende Europese groep is er een rond Oostenrijk. Polen zit bij de groep van Zwitserland. Zodoende zijn de EU-landen verspreid over liefst tien groepen en de eurozone over acht van de 24 groepen in de EB van het IMF. Het is dus helemaal niet zeker dat al die landen, via al die groepen, eenzelfde stemgedrag zullen vertonen.

In het IMF was er begin deze eeuw al wat geruzie over de naoorlogse verdeling van postjes tussen de Europeanen, die de IMF-voorzitter en de nummer twee van de Wereldbank mogen aanwijzen, en de Amerikanen, die de nummer twee bij het IMF en de baas van de Wereldbank leveren. Daarom is het IFMC (International Monetary and Financial Committee ) opgericht, dat de grote lijnen van het IMF-beleid uitstippelt. Maar dat orgaan wordt niet door een Europeaan of een Amerikaan geleid.

Bovendien zullen alle 189 leden van het IMF het eens moeten zijn met een wijziging van de leeftijdsgrens ten voordele van de Bulgaarse Georgieva. Zij is 66 jaar. Dat is ook geen voor de hand liggende oplossing. De kans bestaat dat de niet-Europese landen daarvan gebruik zullen maken om het IMF-voorzitterschap weg te krijgen van het oude continent.

Frankrijk

De Franse president, Emmanuel Macron, en zijn voorgangers van de vijfde Franse republiek zijn keien in tactische politieke spelletjes. Zij hebben met Lagarde de ECB-voorzitter binnengehaald en de verdeling van de EU-topjobs naar hun hand gezet. En nu volgt de volgende Franse slag: de Wereldbank. Als mevrouw Georgieva naar het IMF gaat, dan komt de post van CEO bij de Wereldbank vrij. Die is in feite de nummer twee van deze instelling. Georgieva was waarnemend voorzitter tussen 1 februari en 9 april, na het vertrek van de Amerikaanse voorzitter Kim. Sinds begin april leidt de Amerikaan David Malpass de instelling. Dus wil Frankrijk graag de CEO van de Wereldbank leveren.

Conclusie

In volle vakantie heeft de regering-Macron wederom een slag geslagen en de rest kijkt ernaar en zwijgt. Maar er is wel een essentieel verschil tussen de strikte budgettaire aanpak van Dijsselbloem en het Zuid-Europese doen en laten. De feiten spreken voor zich: Nederland haalt groeicijfers om u tegen te zeggen en heeft een begrotingsoverschot van 12 miljard euro. Frankrijk en andere zuidelijke landen zijn een economische- en budgettaire puinhoop. Met al die herschikkingen van personen zal het bestuur van de eurozone voort in de problemen geraken.

We zijn ook eens benieuwd naar wie de Belgische en de Luxemburgse post zullen innemen in het directiecomité van de ECB. Zal men daarmee Nederland sussen? Maar de aanstelling van Georgieva is er nog niet, want de essentiële vraag is welke kant de Amerikanen zullen kiezen in dit IMF-Wereldbank-dossier. De EU en de eurozone liggen er verdeelder dan ooit bij te kijken.