KAN JE COPYRIGHT NEMEN OP EEN ‘FEIT’?

Wie is eigenaar van de rechten op de doelpunten van Mbo Mpenza? En wie bezit het ‘feit’ dat Kim Clijsters slechts twee sets nodig had om haar eerste Grand-Slamfinale te winnen?

De auteur is hoofddocent aan de Universiteit Gent en partner van de Vlerick Leuven Gent Management School. Reacties: marc.buelens@trends.be

Soms heb ik spijt geen jurist te zijn. Niet zozeer omdat ik dan waarschijnlijk een rustiger studententijd gehad zou hebben, of omdat mijn geest dan zeker analytischer geweest zou zijn, maar omdat ik dan met verstand van zaken mijn tanden had kunnen zetten in juridische debatten die steeds frequenter en frequenter worden. We kunnen nu eenmaal niet de Verenigde Staten blijven imiteren zonder ook de tegenhanger van een absolute vrije markt over te nemen, namelijk een heel indringend rechtssysteem.Wat me nu al enkele maanden intrigeert, is een zeer eenvoudige vraag: kan iemand op legale wijze eigenaar zijn van een (publiek) feit?

Het meest sexy telefoonnummer. Veronderstel, u geeft een telefoongids uit. Bent u dan eigenaar van die feiten? Overduidelijk niet. Ik veronderstel dat ik zonder meer een boekje mag uitgeven met een lijst van ‘gekke telefoonnummers’ en die nummers opsporen in uw telefoonboek. Wie heeft er het ‘hoogste’ telefoonnummer in België? Wie het ‘laagste’? En wie heeft het meest sexy nummer (tel. 069 69 69 69)?

Om je werk te beschermen, moet je waarschijnlijk wel trachten uit te leggen dat je data ‘origineel’ zijn gerangschikt. Mijn boekje geniet dan wel degelijk een copyrightbescherming, maar aan een alfabetische telefoonlijst is niets origineels.

Het lijkt evident: niemand mag stellen dat hij publieke feiten bezit. De stand van de sterren in 1302, de voornaam van Napoleon (neen neen, niet Bonaparte! Napoleon is een voornaam), de naam van de winnaar van de Ronde Van Frankrijk 1992…

Het probleem wint nochtans elke dag aan belang. Veronderstel dat u een website bouwt om de prijzen van boeken te vergelijken. Kan de boekhandelaar verbieden dat u zijn prijs publiceert? Kan hij stellen dat u eigenlijk zijn informatie verkoopt? Prijzen zijn per definitie publiek, anders kan je niets kopen. Toch zijn er meer en meer bedrijven die trachten het copyright op hun prijzen te claimen. Vooral natuurlijk om die vervelende prijsvergelijkingen tegen te houden.

Het probleem heeft een vreemde wending genomen bij levensechte simulaties van voetbalwedstrijden – u weet wel, die Sony PlayStation –toestanden waaraan uw kinderen verslaafd zijn. De beste computersimulaties zijn uiteraard gebaseerd op de beste statistieken. Dat maakt het allemaal nog wat levensechter. Maar wie bezit die statistieken?

De dribbels van Mbo Mpenza. Wie is eigenaar van de ‘feiten’ rond Mbo Mpenza? Uiteraard ga ik bij mijn simulatie feiten gebruiken zoals: lichaamslengte, huidskleur, links- of rechtsvoetig enzovoort. Mag dat? Niemand lijkt te denken dat Mpenza copyright heeft op die gegevens. Zijn naam mag ik niet gebruiken, dat spreekt vanzelf, maar wie ‘bezit’ de uiterst belangrijke gegevens hoeveel penalty’s hij gemiddeld mist, hoe hij dribbelt, of hij een tegenstander liefst langs links of rechts passeert?

Wie bezit de rechten op het fameuze Anderlecht-doelpunt van Jef Jurion in 1963 tegen Real Madrid? Mag ik daar zomaar een simulatie van maken en die dan verkopen?

Kan een sportfederatie zomaar beweren dat zij de feiten bezit? Bezit de tennisfederatie het ‘feit’ dat Kim Clijsters slechts twee sets nodig had om haar eerste Grand-Slamfinale te winnen? Bezit zij de feiten die zo kwistig op uw tv-scherm worden getoond? Unforced errors, winners, percentage eerste opslagen…? Mag ik die partij op video opnemen (uiteraard) en dan rustig die statistieken in mijn computer stoppen om Clijsters te simuleren? Haar naam of haar foto mag ik (uiteraard) niet gebruiken in mijn videospelletjes, dan wordt papa Lei heel boos, maar mag ik haar ‘cijfers’ gebruiken?

Facts are money. Amerikaanse sportfederaties vinden hoe langer hoe meer dat je dat niet mag doen. Reden? Ze kunnen de cijfers voor veel geld verkopen. Niet alleen time is money, maar ook facts are money. Meer dan ooit. Maar dan moet je wel die feiten kunnen bezitten.

Tot op heden was dat ondenkbaar. Niemand moest geld betalen om te mogen schrijven: Lierse 3-Lokeren 1. Zelfs niet als je die resultaten mailt, sms’t of doorseint en daar bijvoorbeeld geld voor zou vragen. Maar als ik de wereldbeker Voetbal 2002 simuleer, wie is dan eigenaar van al die resultaten, de aard van de doelpunten, de gemiste penalty’s?

Wie ‘bezit’ de eigenschappen van het formule 1-circuit van Monza? Simulaties van formule 1-wedstrijden zijn big business! Maar iedereen kan naar Monza wandelen (ze hebben dat zelfs graag) en een schets van het circuit maken. Iedereen kan de tv-uitzendingen opnemen en zich daardoor laten inspireren om de Rettifilio-, de Biassono- of de Roggia-chicane te simuleren. Mag dat?

Voor een academicus is dat een vreemd debat. Voor hem zijn feiten per definitie gratis. Toch kan je je een wereld inbeelden waarbij feiten eigendom worden van Microsoft, Harvard of Trends. Misschien moeten scholen ooit 1 euro betalen per keer dat ze onderwijzen dat Bill Gates Microsoft stichtte, dat de DNA-structuur in 1997 werd aangevuld door een Harvard-prof, of dat Trends onthulde dat…

Tot voor kort ondenkbaar, maar niet langer zo als informatie over een voetbalspeler vaak meer waard wordt dan de speler zelf, die weer eens gekwetst of na een rode kaart aan de zijlijn moet toekijken. En virtuele spelers nemen nooit doping.

Marc Buelens

Misschien moeten scholen ooit 1 euro betalen per keer dat ze onderwijzen dat Bill Gates Microsoft stichtte, of dat Trends onthulde dat…