Hou u vast voor een manisch-depressief jaar

Het komende jaar zullen de beurzen laveren tussen zwartgalligheid en euforie. Hou het hoofd dus koel, maar wees verzekerd dat het grootste deel van de correctie achter de rug is.

De aandelenmarkten zullen 2002 afsluiten met een verlies van ongeveer 30% in Europa en 20% in de Verenigde Staten. Het verschil zit hem in het waardeverlies van de Amerikaanse dollar, goed 13%. Waar ging het fout in 2002? Waarom waren de verliezen op de beurzen zo zwaar, niettegenstaande een groei in de Verenigde Staten van ongeveer 3%?

Het antwoord zit hem in het woord “duurzaam”. Beleggers, economen en de Amerikaanse centrale bank twijfelen aan de duurzaamheid van dit economische herstel. Telkens het rente-effect uitdooft, hervalt de Amerikaanse economie. De Yankee-economie is een junkie-economie, en Alan Greenspan is zijn dealer.

De noodzaak om de rente opnieuw te verlagen in november 2002 illustreerde dit. Elke renteverlaging brengt een nieuwe golf van herfinancieringen op gang, die de consument in staat stelt om hogere schulden aan te gaan bij gelijkblijvende renteaflossingen.

Door de groei van de Amerikaanse bevolking zijn er ongeveer 1,5 miljoen nieuwe jobs per jaar nodig. In de afgelopen twaalf maanden werden er echter geen jobs gecreëerd in de Verenigde Staten. Daarbij komt nog dat herstructureringen Amerika treffen waar het pijn doet: in de “bread and butter jobs”, de goedbetaalde en stabiele arbeidsplaatsen.

De Amerikaanse centrale bank ( Federal Reserve) vreest meer en meer dat Amerika het risico loopt in een deflatiescenario terecht te komen. De gelijkenissen met het Japan van begin jaren negentig zijn frappant. Vooral de ontkenning van de meeste economen dat de VS een groot risico op deflatie loopt, kenmerkt zo’n scenario. Een verslaafde ontkent ook meestal alle problemen, tot hij op heterdaad wordt betrapt.

Alan Greenspan, de voorzitter van de Federal Reserve, heeft het groen licht gegeven om een mogelijke deflatie te bestrijden door inflatie in de economie te pompen. Door de rente agressief te verlagen, de kredietvraag te stimuleren en de overheid toe te staan om de belastingen te verlagen, hoopt men de economie nogmaals een adrenalinestoot te geven. Dit zal vroeg of laat inflatie creëren, en misschien meer dan men verlangt.

De strijd tussen het acute deflatiegevaar en het mogelijk opleven van het doodgewaande inflatiespook toont perfect de tegenstrijdige emoties waarin de financiële markten zullen moeten manoeuvreren. De ene dag is er zwartgalligheid, omdat economische indicatoren teleurstellen en de vrees voor deflatie aanwakkeren. De volgende dag maakt een meevallend winstcijfer de aandelenbeleggers euforisch, en worden er in paniek aandelen gekocht. De beste omschrijving van zulk gedrag is: manisch-depressief. Op euforische dagen zullen zowel aandelen, Amerikaanse dollar en rente in opwaartse richting bewegen. Op depressieve dagen wordt er echter gevlucht naar overheidsobligaties en zelfs goud. 2003 zal een manisch-depressief jaar worden. Zowel voor de centrale bank als voor de belegger en de economie zal het een zoektocht naar de gulden middenweg worden.

In 2002 steeg de euro met meer dan 13% in waarde. Maar 2003 zou de échte doorbraak van de euro kunnen betekenen. De euro kan minstens evenveel appreciëren. Dat betekent dat de dollar opnieuw meer dan 10% waardeverlies kan optekenen. Amerikaanse aandelen moeten dat dan minstens goedmaken met een gelijkaardige waardestijging. Zelfs met enkele positieve neveneffecten van een depreciatie lijkt me dat een onmogelijke opdracht.

Zeven verrassingen

Het leuke van een nieuw jaar zijn niet de verwachtingen maar de verrassingen. Het kaderstuk ( 7 verrassingen in 2003) toont een lijstje met verrassingen die volgens mij best mogelijk zijn. De meeste spreken voor zich, maar dat de olieprijs zou dalen naar 15 dollar per vat vraagt misschien wat toelichting. De grootste hold-up in de Amerikaanse geschiedenis kan inderdaad leiden tot een halvering van de olieprijzen. De Irakese olievelden zijn immers een mooi alternatief voor het ontginnen van Alaska, zeker met presidentsverkiezingen in 2004.

Wat is de kans om met een muntstuk viermaal opeenvolgend kop te gooien? Wat is de kans om na driemaal kop een vierde maal kop te gooien? In het eerste geval is het antwoord 6%, in het tweede 50%. Er zal rond deze tijd evenwel worden beweerd dat de kans op een vierde opeenvolgende negatieve beursjaar onbestaande is. Alsof de drie afgelopen negatieve jaren nog niet hebben plaatsgevonden. Volgens dezelfde (foute) kansberekening waren de negen opeenvolgende positieve beursjaren in de jaren negentig trouwens absoluut onmogelijk. Tot dan was vijf het maximum. Statistische zekerheden bestaan niet in de financiële markten. De enige zekerheid is dat de markt langer een statistische uitzondering kan zijn, dan dat u solvabel kan blijven. Onze beleggingsstrategie voor 2003 wordt samengevat in de tabel ( Beleggingsstrategie voor 2003).

Een journalist noemde me enkele weken geleden een pessimist en vroeg me of ik thuis ook zo zwartgallig was. Ik antwoordde hem of hij dacht dat een komiek thuis ook de grappigste was. Al bij al zijn deze vooruitzichten minder somber dan vorig jaar. Het grootste deel van de correctie is achter de rug. Maar het huidige manisch-depressieve karakter van de financiële markten bewijst dat beleggers behoefte hebben aan een econoom én een komiek.

Geert Noels [{ssquf}]

De auteur is hoofdeconoom van vermogensbeheerder Petercam.

2003

Op euforische dagen zullen aandelen, Amerikaanse dollar en rente in opwaartse richting bewegen. Op depressieve dagen wordt er gevlucht naar overheidsobligaties en zelfs goud.

2003

De enige zekerheid is dat de markt langer een statistische uitzondering kan zijn, dan dat u solvabel kunt blijven.