GENERALE FORTIS ?

Gent is de academische bakermat van Herman Verwilst, lid van de Raad van Vier van Fortis de overige leden zijn Maurice Lippens, Hans Bartelds en Henjo Hielkema. De Vier runnen de meest creatieve financiële groep van de Benelux. De ASLK plaatst 15 % van haar aandelen op de beurs. Fortis betaalt 12,7 miljard frank voor een versterking van haar greep op de ex-overheidsbank. Fortis klimt van 49,9 % tot 60 % van de aandelen. Prof. dr. Rudi Vander Vennet (32 j.) is de jongste hoogleraar financiële economie van België. Hij loopt in de voetsporen van Herman Verwilst, nam diens cursussen over aan de Universiteit Gent en is bestuurder (met een SP-stempel, zoals zijn mentor) van onder meer de Federale Participatiemaatschappij en de ASLK-Bank.

TRENDS. De Financieel Economische Tijd lanceerde een interessante proefballon. Het zou de natuurlijke gang der zaken zijn om te verwachten dat Fortis en Generale Bank fuseren. Dat lost onder meer voor Fortis Nederland een strategisch probleem op.

RUDI VANDER VENNET. Zolang de Belgische banken niet meer doen dan kleine overnames in de buurlanden KB Securities recentelijk Transbourse in Frankrijk, en Bacob in Nederland Paribas Nederland blijven ze verwaarloosbare spelers in Europa. Een fusie tussen Generale Bank en Fortis katapulteert hen in de internationale big league. Fortis kiest zo voor de rol van hoofdacteur met een thuisbasis in de Benelux. Dan kan het concern bijvoorbeeld zijn man staan tegenover de Europese Centrale Bank door een concentratie van kennis en een krachtige plaatsingscapaciteit aan te bieden. Zonder een versterking met een bank à la Generale Bank zal dat voor Fortis minder het geval zijn. Toegegeven moet worden dat Generale Bank als lid van Fortis wrijvingen zal veroorzaken met ASLK. De ene klandizie situeert zich wat hoger dan de andere, maar overlappingen zullen er zijn.

De Europese bankfusies zijn tot vandaag fusies binnen de grenzen. De fusie van Bayerische Vereinsbank en Bayerische Hypothekbank is het jongste voorbeeld.

Dat zal veranderen als de Europese Muntunie er werkelijk staat en die mogelijkheid wordt dagelijks realistischer. Allerhande bankallianties in Europa vormen een startblok voor fusies. Ik kijk naar de VS. De afschaffing van de McFadden Act in ’94 gaf de definitieve stoot naar het bankieren over de grenzen van de staten. Meteen ontstonden zogenaamde superregionals met grote synergiewinsten. Fortis is een Europese superregional in de dop.

De beursgang van de ASLK komt vier jaar te laat ?

In ’92-’93 was de onderhandse verkoop van 49,9 % van de ASLK aan Fortis zeer verdedigbaar. De ASLK haalde toen slechts een rendement op het eigen vermogen van 4 %. Een privatisering via de beurs op dat ogenblik had een versnipperd aandeelhouderschap opgeleverd dat nooit op een snelle en doelmatige wijze de toekomst van de ASLK zou hebben verbeterd. De kern is corporate governance. Fortis wist wat het wilde en heeft de verborgen schatten van de ASLK meteen bovengehaald. Na de feiten kan je uiteraard altijd een verhaal ophangen van, het ware toch beter geweest dat het publiek van bij de start betrokken was geweest bij de privatisering, maar ik geloof niet dat dit in ’93 de juiste weg was. Vandaag wel. Het Belgische beurspubliek rijpte, de koersen breken records, een hoge instapprijs is aanvaardbaar. Ik hoop wel op een beau fixe voor de beurs. Het zou een drama zijn als drie maanden na de introductie de koers in mekaar klapt omwille van een algemeen beursdebacle.

Onderschatten de Belgische bankiers het belang van het eigen vermogen voor een bank ?

De internationale vakbladen rangschikken de banken volgens hun eigen vermogen, equity, niet volgens hun balanstotaal. Tegenover het formele balanscijfer staat het buiten-balanscijfer en dat bedraagt meestal het meervoudige van het balanstotaal. De maatstaf om de potentiële groei te meten is dus de grootte van het eigen vermogen. Een serieus eigen vermogen gekoppeld aan rendement geeft de kans om ter beurze geld voor expansie op te halen. Fortis bouwt bewust het eigen vermogen op, onder meer met zijn overnames. De Belgische bankiers halen een Cooke-ratio, een goede maatstaf voor het eigen vermogen, van 12 %, terwijl ze slechts verplicht zijn 8 % voor te leggen. Ze begrijpen de uitdaging.

Speelt Fortis in een politiek scenario ? Wat is het verschil tussen 49,9 % en 60 % controle ?

Technisch-financieel is het verschil verwaarloosbaar. De 12,7 miljard frank van Fortis zijn strategisch-psychologisch belangrijk en een bewijs dat het concern gelooft in de ASLK, haar rendabiliteit en haar bijdrage tot de groepswinst. De ASLK is een sterk verhaal. De meeste medewerkers verbeterden hun situatie na de eerste privatiseringsronde. Niet alleen bleef een sociaal bloedbad uit, bovendien gaf de groepscultuur van Fortis kansen aan ASLK’ers met talent. De weddes van veel medewerkers stegen. Het financiële plaatje werd rozig, na drie boekjaren kwam het rendement op het eigen vermogen uit op 12 %. Fortis boorde voor een relatief lage prijs een goudmijn aan bij de ASLK.

Verwacht u afslankingen ?

De zwakte van Fortis is de brick-kant, het klassieke kantorennet. België is overbanked, Fortis België is daarvan een illustratie. Het brick-gedeelte moet worden afgebouwd ten voordele van het non-brick-gedeelte : de telefoonbank en het geld uit de muur. Het afslanken van de bricks zal jobverschuivingen meebrengen of jobs kosten. De bricks zijn vaste kosten, dus weinig samendrukbaar.

Het privatiseren van overheidsbanken in België werd een neutraal verhaal. Het geïdeologiseer is vervluchtigd ?

De extra privatisering van de ASLK is een bijkomende aanduiding van het uitstappen van de Wetstraat uit de publieke financiële ondernemingen. Was dit in ’92-’93 nog in de eerste plaats omwille van de opbrengsten die de begrotingen konden ondersteunen, dan ligt het vandaag principiëler. De socialistische coalitiepartners, SP en PS, willen geen openbare financiële bedrijven meer bezitten en beheren. De laatste grendel van 25 % overheidsaandeel bij ASLK mag voor mij ook springen. De Europese bankrichtlijnen versnellen deze evolutie. De socialisten ondergaan dit niet nors of berustend. Zij zien deze evolutie als een uiting van het neosocialisme, een kruising van het Angelsaksische en het Rijnlandmodel.

FRANS CROLS

RUDI VANDER VENNET (UNIVERSITEIT GENT, FINACIELE ECONOMIE) De Belgische banken zijn te bescheiden met hun internationale overnames. Zo blijven ze meelopers.