Fortis en de commissies

Het parlement gaf vorige week het startschot voor twee onderzoekscommissies om het Fortis-dossier onder de loep te nemen. Wat zijn doelstellingen en bevoegdheden?

Welke bevoegdheid heeft de parlementaire onderzoekscommissie, vorige week opgericht?

Zij kan deskundigen aanstellen, hoorzittingen organiseren, getuigen onder ede verhoren en documenten opvragen. Indien de medewerking niet spontaan gebeurt, kan ze een beroep doen op een raadsheer-onderzoeksrechter die dezelfde bevoegdheden heeft als in gerechtelijke onderzoeken. Deze stok blijft meestal achter de deur.

Wat onderzoekt ze eigenlijk?

Het functioneren van de scheiding der machten in de behandeling van de Fortis-rechtszaak. Hebben politici of medewerkers magistraten onder druk gezet? Heeft raadsheer Christine Schurmans haar politieke relaties gebruikt om haar gelijk buiten de rechtbank te halen? Hebben Xavier Dieux (Willkie Farr & Gallagher) en de andere advocaten van de Federale Participatiemaatschappij gelekte informatie gebruikt om de rechtbank te manipuleren?

Kan een getuigenis leiden tot een schending van het beroepsgeheim (voor advocaten of rechters)?

Net daarom kan de commissie vergaderen achter gesloten deuren. Dat gebeurde ook in de Sabena-commissie, waar Anne Spiritus-Dassesse (voorzitter rechtbank van koophandel Brussel) zou getuigd hebben dat ze onder druk werd gezet door Luc Coene, kabinetschef van premier Guy Verhofstadt. CD&V’er Servais Verheirstraeten wijst erop dat ‘gesloten’ een relatief begrip is in de politiek.

Doorkruist de commissie het werk van het gerecht, dat een strafonderzoek voert?

Dat is een probleem. Magistraten en de kabinetsmedewerkers moeten getuigen over eigen eventueel strafbare daden. Niemand kan worden gedwongen zichzelf te beschuldigen. Zij kunnen zich beroepen op het zwijgrecht, meent strafpleiter Patrick Waeterinckx (Van Goethem Advocaten).

Heeft de bijzondere commissie, die de financiële crisis onderzoekt, dezelfde bevoegdheden?

Beide werken met een vierkoppige commissie van experts die het voorbereidende werk doet. Ze kunnen hoorzittingen organiseren of bijkomend deskundigenonderzoek laten uitvoeren.

De bijzondere commissie moet oordelen welke mechanismen in de financiële crisis hebben gespeeld, wie verantwoordelijk is voor de verschillende ingrepen, of er voldoende toezicht is geweest en ze moet de wetgeving analyseren. Omdat ze een complexer dossier bestudeert, besluit ze pas midden april, een maand later dan de onderzoekscommissie, en vergadert ze achter gesloten deuren.

Ze kan geen documenten opeisen of getuigen onder ede verhoren. Het kan dat bepaalde onderzoeksdaden onmogelijk zijn door gebrek aan medewerking van banken of personen. Getuigen zijn niet geneigd verklaringen af te leggen die hun burgerlijke aansprakelijkheid in het gedrang brengen of de belangen van een bank aantasten. Verheirstraeten liet al weten dat de bijzondere commissie desnoods kan worden omgevormd tot een ‘echte’ parlementaire onderzoekscommissie. Wel zegt hij dat het onthullen van de waarheid de hoofdvereiste is, maar dat ook de economische belangen van het land niet uit het oog mogen worden verloren.

Wat betekent een en ander voor Fortis?

Ellende. Tijdens de debatten over de financiële crisis bewoog het aandeel als een jojo. (T)

Door Hans Brockmans