DUITSLAND. Onze natuurlijke vriend ?

Tussen Duitsland en België, tussen Duitsland en Nederland wil het politiek niet zo best vlotten. Het nieuwste boek van André Leysen, Achter de Spiegel, vertelt ook over de onbehaaglijke relatie tussen België en de oosterbuur. Nederland heeft een voorsprong in “Duitslandkunde”. Trends praat met prof. dr. J.F.E. Bläsing van de biezondere leerstoel Nederlands-Duitse ekonomische betrekkingen aan de Universiteit in Tilburg. De Benelux en het oosten.

Locatie : Tilburg.

“Er is die eeuwige strijd tussen Nederland en België om dat Duitse achterland te mogen bedienen. Waarbij de Belgen het slimmer aanpakten dan hun noorderburen. Zij slaagden erin om een IJzeren Rijn te bouwen. En wat doen de Nederlanders ? Zij vergaderen al jaren over de Betuwelijn zonder dat er konkrete stappen worden ondernomen. Die lijn moet er komen, anders prijzen we onszelf uit de markt. We kunnen praten over milieu of kosten, maar het vervoer van de toekomst is het spoor, ” aldus prof. dr. J.F.E. Bläsing. Hij doceert moderne ekonomische bedrijfsgeschiedenis aan de Katolieke Universiteit Brabant in Tilburg en bekleedt de biezondere leerstoel Nederlands-Duitse ekonomische betrekkingen.

De Nederlandse staat zoekt momenteel naarstig naar sponsors voor een merkwaardig projekt : de Nederlander moet een positiever beeld van Duitsers krijgen. Met bijna tien miljoen Belgische frank moet het wij-gevoel tussen Nederlanders en Duitsers verbeterd worden. Volgens Bläsing is de familie-relatie de reden waarom Nederlanders zo met het oorlogsverleden in de knoop zitten : “De Belgen kunnen veel normaler met hun bezettingsverleden omgaan. Lang niet zo raar als hier in Nederland. Dat komt omdat het niet zomaar een vreemde mogendheid was die hier binnen kwam lopen. Dat waren de Duitse verwanten, familie. En zo’n gedrag accepteer je niet van je eigen broer. Het ergste was nog dat men in staat was Nederland in vergaande mate te korrumperen. De Duitsers zijn erin geslaagd om een deel van het Nederlandse volk tot vergaande medewerking te bewegen. Enfin, dat is allemaal bekend, althans, vanuit wetenschappelijk onderzoek. Maar tot de publieke opinie is dat nog niet doorgedrongen. “

Volgens de professor is de Nederlands-Duitse relatie op zakelijk gebied zo slecht nog niet : “De Nederlandse en Duitse ekonomische betrekkingen verheugen zich in een aardige groei. Op zich is de ekonomische relatie tussen beide landen goed. Maar het probleem is dat we er veel te weinig vanaf weten. Het Nederlandse volk is totaal niet op de hoogte van het ekonomische belang van een goede relatie met Duitsland. “

Bläsing vindt dat Nederland nooit het belang van Duitsland als ekonomische partner heeft ingezien : “Nederland heeft Duitsland verwaarloosd gedurende de afgelopen decennia. Duitsland was er als achterland en afzetgebied. Maar Nederland richtte zich op de Atlantische en de Angelsaksische wereld. Nu met de oorlogsherdenkingen die gevoeligheden weer aan de oppervlakte komen, bedenkt men in Den Haag : Dit gaat de verkeerde kant op. “

SCHIJN-ZEKERHEDEN.

Bläsing heeft een uitgebreide teorie waarom dat besef nu pas komt : “Ik denk dat het samenhangt met de Duitse hereniging. Het was een betrekkelijk aangename wereld om in te vertoeven met die schijn-zekerheden waarin iedereen zich kon koesteren. De Koude Oorlog, het Oostblok, het IJzeren Gordijn. Alles was netjes ingedeeld. In 1989 zijn die zekerheden in een mondiale aardverschuiving verdampt. Alles is in beweging gekomen. Nu is er in het Oosten ineens die Duitse kolos. Het was al een kolos, maar het was toch maar de helft. Nu realizeert men zich ineens : kunnen we wel doorgaan met die Duitsers op de tenen te trappen en (met een wijzend vingertje) te zeggen Jullie zijn slecht, jullie zijn verkeerd. “

De ietwat chauvinistische Nederlandse gedachtengang speelt daarbij parten, denkt Bläsing : “Duitsland is de politieke en toonaangevende macht in Europa en de Hollanders denken dat ze nog altijd de muziek kunnen bepalen die er in Europa gespeeld wordt. De faliekante missers op Europees terrein zoals Ruud Lubbers als Europese Kommissaris en de Europese Bank (nvdr – die ondanks lobbying niet in Nederland zal worden gevestigd) heeft de Nederlander aan het denken gezet. Men komt erachter dat de invloed van Nederland toch iets minder is dan men altijd heeft gedacht. “

Volgens Bläsing zijn Nederland en Duitsland tot op zekere hoogte komplementair, ze kunnen niet zonder elkaar : “Nederland is het natuurlijke havengebied voor Duitsland. De Rijn is de belangrijkste rivier van Europa, de verbindingsweg naar het Oosten. De Duitsers zijn aangewezen op die havens. Dat is van oudsher een ekonomische link. En Rotterdam ontleent zijn bestaansrecht aan deze overslag van goederen. “

Waarom zijn Nederland en Duitsland zo met elkaar verbonden ? Bläsing : “Op de eerste plaats is Duitsland één van de twee buurlanden en dan nog wel het grootste. Bovendien is er een grote volkenkundige verwantschap. Die gaat zelfs zo ver dat, ondanks alle historisch anders gegroeide gedragspatronen en normen, Nederland en Duitsland nog altijd grote en kleine broer zijn. “

Bläsing denkt dat het nu, vijftig jaar na de bevrijding, tijd is om met het verleden af te rekenen : “Die oorlog blijft een rol spelen, maar we moeten voort. We zijn nu een aantal generaties verder, ook in Duitsland. De jeugd is overal hetzelfde. Ze is opgegroeid met MTV en Coca-Cola. Het is hetzelfde als met de winkelstraten in Nederland, overal hetzelfde. Dat is die multinationalizering. “

EUROPA.

Bläsing ziet een verenigd Europa als een uitvloeisel van de geschiedenis : “Voor mij begint dat al in de negentiende eeuw. Het had niet veel gescheeld of Nederland had toen al deel uitgemaakt van het Duitse Rijk. Nederland heeft met de Benelux de eenheidsgedachte weer opgenomen. Duitsland kon daar nooit bij komen, want Duitsland was de paria van de wereld tot niet lang geleden. Met die Duitsers wilde je niets te maken hebben. “

“Nu zitten we in de vesting van Europa. Maar naar wie moeten we luisteren ? Als we naar de Britten luisteren, kunnen we de hele boel maar beter opdoeken. Dat zou een grote ramp betekenen. Van Frankrijk hoef je ook geen zekerheden te verwachten. Dan is er nog Duitsland. Duitsland heeft enerzijds het nadeel dat het ligt in Centraal-Europa als een soort zwabberende kolos waarvan de grenzen verschuiven. Dat geeft een gevoel van onzekerheid. Die positie heeft er echter ook toe geleid dat men nu die ekonomische kracht heeft. En die kracht moeten we in Europa gebruiken. “

Een verenigd Europa heeft volgens Bläsing nog heel andere voordelen : “We zitten nog met een aantal brandbommen in Europa. Kijk naar Ierland, kijk naar België. Er hoeft in deze landen maar een idioot te komen die de nationale tegenstellingen aanwakkert. Het is een standaardverhaal : ekonomisch gaat het slecht, er wordt een zondebok gevonden en je hebt de poppen aan het dansen. We hebben alle scenario’s al in James Bond-films gezien. Een verenigd Europa kan dit soort kalamiteiten tegenhouden. Er zijn nog zoveel grenskwesties in Europa. Als je echter een groot geheel bent, is het niet meer nodig om over grenzen te vechten. “

NEGATIEVE SPIRAAL.

Bläsing vindt dat Europa tot dusver alleen maar voordelen voor de deelnemers heeft gehad, ook al ziet men het veelal niet zo : “Er zit natuurlijk zand in de motor, maar dat kan ook niet anders. Het hoort bij het hele proces. Landbouwsubsidies, het rondpompen van waren en al die regels. Dat is absurd. Maar dat heeft ook zijn funktie gehad. Hoe had je anders een Frankrijk meegekregen ? Dan hadden we nu nog met de aartsvijanden Duitsland en Frankrijk gezeten. Eigenlijk is het een wonder dat je na twee wereldoorlogen zo’n eenheid hebt kunnen kweken. “

Tot slot filozofeert Bläsing : “Duitsland krijgt op dit moment een voortrekkersrol toegedicht. Als Belg of Nederlander kan je je daar tegen verzetten. Of je kunt zeggen : we maken er het beste van. Niet tegen de Duitser, maar samen met hem. Toon begrip, in plaats van altijd maar weer die verschillen te beklemtonen. Dan kan het alleen nog maar goed gaan. “

MANON DOHMEN

PROF. DR. J.F.E. BLÄSING (KUB-TILBURG) “Nederland en België hebben Duitsland verwaarloosd gedurende de afgelopen decennia. “

IJZEREN RIJN BESTAAT, NEDERLAND ZOEKT ZIJN SPOORENTREE Belgen zijn meer ontspannen in hun betrekkelingen met Duitsland.