Dark City

De Australische regisseur Alex Proyas creëert in “Dark City” een visueel imposante wereld, maar schiet tekort in psychologisering en drama.

” Dark City” opent met een panoramische shot over een nachtelijke metropolis. De regisseur en coscenarist Alex Proyas (maker van “The Crow”) sleurt de toeschouwer meteen in zijn artificiële wereld waarin de zon nooit schijnt, de tijd gemanipuleerd wordt en zowel de bewoners als de architectuur geremodelleerd worden door wezens in lange lederen jassen (de “Strangers”) die zo uit een nachtmerrie van Salvador Dali lijken gestapt.

“Dark City” is een duistere cocktail van verschillende stijlen. Hij kan het best omschreven worden als een bizarre kruising tussen Franz Kafka, “Blade Runner” en de wereld van stripauteur Enki Bilal. De look van Proyas’ sci-fi thriller is evenwel gebaseerd op de film noir van de jaren veertig en vijftig. De anonieme stad waar het voortdurend nacht is, gebruikt Proyas als een metafoor voor enkele zware thema’s zoals: de rol van het geheugen, de controle over ons denken, de manipulatiemogelijkheden van de realiteit (alias de geschiedenis), de triomf van het individu en het gevaar van totalitaire regimes. Zoals in zijn dramatische opbouw en psychologische uitdieping van de personages, worden deze verschillende thema’s eerder gesuggereerd en aangeraakt dan echt op tafel geworpen en geanalyseerd. Proyas’ visuele fantasie – die dicht aanleunt bij de strip – is evenwel indrukwekkend. Zijn bedenkingen over het geheugen zijn wat naïef. “Is de mens de som van zijn herinneringen?” vraagt hij zich af.

In de sombere samenleving van “Dark City” worden de herinneringen van de inwoners door de Strangers geschapen en via inspuitingen ingeplant. De herinneringen worden door de Strangers met elkaar gemixt als waren het de kleuren op een schilderspalet. De Strangers creëren op die manier het individu en de geschiedenis. Het aan geheugenverlies lijdende hoofdpersonage John Murdoch wordt verdacht van een reeks brutale en sadistische moorden. Hij kan evenwel voor zichzelf niet uitmaken of hij die moorden gepleegd heeft of niet. Dit blijft zowel voor hem als voor de toeschouwer tot op het einde een mysterie. Murdoch is, zoals elke mens, op zoek naar een identiteit die, op haar beurt, bepaald wordt door een opeenstapeling van herinneringen.

Proyas stelt de wil van het individu, met zijn persoonlijk verleden, tegenover de anonimiteit van de zwarte massa (de Strangers). Hij gebruikt de tijd als element van vervreemding. Proyas speelt met het gegeven van de tijd en de wijze waarop de tijd de fictie inruilt voor deze van de realiteit en/of vice versa. Alex Proyas heeft ideeën en inventiviteit zat om nog echt grote films te maken. “Dark City” is in die context een interessant curiosum en een monument van sfeerschepping en fantasie.

Piet Goethals