‘Chauffeurs maken, dat is de doelstelling’
Vrachtwagenbestuurder is al sinds jaar en dag een knelpuntberoep in Vlaanderen. Vier Limburgse transportbedrijven richten nu samen een provinciale pool van beroepschauffeurs op. Zo willen ze de instroom van nieuwe chauffeurs aanzwengelen.
Als we de parking van het familiale transportbedrijf Alders in Overpelt oprijden, valt het meteen op: een metersbreed spandoek met de boodschap ‘Dringend gezocht: nieuwe collega’s’. Alders doet internationaal transport voor staal en non-ferrometalen en focust regionaal op bulklogistiek met silowagens en kippers. “We zijn aanwezig in België, Duitsland en Hongarije”, zegt eigenaar Roel Smets (49). “Ik heb 300 vrachtwagens op de baan en 350 mensen in dienst, goed voor een omzet van ongeveer 40 miljoen euro.”
Smets is ook voorzitter van de werkgeversfederatie Febetra Vlaanderen, en hij ziet twee hr-uitdagingen voor zijn sector. “We kampen met een enorme vergrijzing in de transportwereld. De gemiddelde leeftijd van de vrachtwagenbestuurder in België is 53 jaar. Het is dan ook zaak om voldoende jonge krachten aan te trekken. Voor onze Belgische vestigingen werven we jaarlijks 30 à 35 chauffeurs aan.” Daarnaast moeten de loopbanen verlengd worden. “Als we de vervroegde uitstroom van oudere chauffeurs willen tegengaan, dan moeten we die mensen deeltijdse banen kunnen aanbieden”, stelt Roel Smets. Twee vraagstukken die creatieve oplossingen vragen.
Werkbaar werk
Vandaar dat Alders samen met drie Limburgse collega’s – TDL, Transport Lux en MTL – en met de steun van de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Limburg en het Logistiek Platform Limburg (LPL) een werkgeversgroepering heeft opgericht. De vzw Limburgse pool voor Transport & Logistiek is begin dit jaar gelanceerd, de deelnemende bedrijven investeren zo’n 50.000 euro in de opstart. “Door onze krachten te bundelen kunnen we onze ouder wordende chauffeurs die deeltijds willen werken een realistische oplossing bieden. Als chauffeurs vandaag vragen om minder te werken, drie of vier dagen per week bijvoorbeeld, dan kan dat vaak niet, want dan staat die trekker de andere dagen stil”, schetst Smets. “Als we alle vragen van de vier transportbedrijven samenbrengen in de provinciale pool, komen we gemakkelijker tot een werkbare oplossing.”
De werkgeversgroepering, waarmee bedrijven gezamenlijk werknemers aanwerven om die vervolgens te delen, bestaat als wettelijk concept al sinds het jaar 2000 en is een uitzondering op het verbod op de terbeschikkingstelling. Maar omdat de voorwaarden en het toepassingsgebied te streng waren vastgelegd, werd het systeem nauwelijks toegepast. Het wettelijk kader is in 2014 versoepeld en minister van Werk Kris Peeters (CD&V) hervormde het stelsel in het kader van zijn wetgeving rond wendbaar en werkbaar werk. Het Limburgse project is een van de eerste Vlaamse initiatieven dat daarop inspeelt.
Neutrale coördinator
De Limburgse transporteurs gingen niet over een nacht ijs. De uitwerking van de werkgeversgroepering is voorbereid op basis van een marktstudie van het Instituut voor Arbeidsrecht van de KU Leuven en HIVA in opdracht van POM Limburg. Voor de uitwerking werden specialisten van het projectconsortium Tri-Vizor/Enkira ingeschakeld. “Het meeste werk kroop in het formuleren van de spelregels”, stelt Roel Smets. “Over de zin en de logica van het systeem was er onmiddellijk overeenstemming. Het was moeilijker om alle details in een reglement te gieten. Elk lid van de werkgeversgroepering moet op een neutrale manier in het geheel betrokken worden. Er zijn regels vastgelegd over het aanwerven van medewerkers, de overuren, enzovoort.”
Voor het managen van de chauffeurspool is Edco aangesteld als neutrale coördinator. Het bedrijf van Frank Van Langendonck is gespecialiseerd in de opleiding van chauffeurs. “De coördinator staat in voor de dagelijkse werking: planningen opmaken voor de poolchauffeurs, de aanvragen behandelen van de deelnemende bedrijven en de administratieve afhandeling. Het is het runnen van een transportbedrijf met alleen maar chauffeurs”, legt Smets uit.
De provinciale pool wil zeer snel vijf voltijdse chauffeurs aanwerven. Tegen het einde van het eerste werkjaar zouden dat er tien moeten zijn. De bedoeling is dat de leden van de pool minimaal achttien maanden in dienst blijven van de werkgeversgroepering. Daarna kunnen ze eventueel overstappen naar een van de deelnemende transportbedrijven. “Daar zijn duidelijke afspraken over gemaakt”, verklaart Roel Smets. “Het is niet de bedoeling op dat moment de pool leeg te roven. De volgende jaren willen we doorgroeien naar 25 à 30 chauffeurs. Op termijn willen we ook nieuwe bedrijven betrekken.”
Aantrekkelijk aanbod
De Limburgse transporteurs zien de pool niet alleen als een flexibiliteitsinstrument, maar ook als een kanaal om de instroom van nieuwe mensen aan te zwengelen. Vrachtwagenbestuurder staat al sinds jaar en dag op de lijst van knelpuntberoepen van de VDAB. Vorig jaar ontving de arbeidsbemiddelaar meer dan 2500 jobaanbiedingen voor vrachtwagenchauffeurs. Vooral bestuurders van vrachtwagens met aanhangwagen zijn moeilijk te vinden. “De instroom is veel te klein en dat heeft vooral te maken met de onaantrekkelijkheid van het beroep”, zegt Roel Smets. Er zijn te weinig werkzoekenden met het passende rijbewijs en de nodige attesten. De chauffeursopleidingen in technische scholen, VDAB-opleidingscentra en rijscholen kunnen het nijpende tekort niet lenigen.
“In Limburg evolueren we naar een uitstroom van 500 chauffeurs per jaar, terwijl er zo’n 50 kandidaten op de schoolbanken zitten. Dat is niet houdbaar. Zo krijg je jaarlijks 450 vacatures niet ingevuld, in deze provincie alleen”, weet Smets. Dat structurele tekort wordt vooral opgevangen door de uitvlagging van Belgische vrachtwagens naar buitenlandse filialen en door buitenlandse transportondernemingen – vooral Oost-Europese – die hier dankzij de Europese eenheidsmarkt mogen rijden. Roel Smets wil samen met zijn collega’s het tij keren door met de provinciale pool een aantrekkelijk aanbod te creëren voor jongeren die in het beroep willen stappen.
Negatieve perceptie
“Een 18-jarige die uitkijkt naar zijn eerste job als vrachtwagenbestuurder, waar wil die werken? De ene firma rijdt met containers, bij de andere zijn het distributiewagens, bij ons zijn het kippers en silowagens. Via de pool kunnen jonge chauffeurs proeven van wat de verschillende transportbedrijven te bieden hebben en verschillende aspecten van de job leren”, zegt Roel Smets. De transportbaas is zich bewust van het negatieve imago en de moeilijke arbeidsomstandigheden. Er is de ongunstige tijdsregeling, de hoge werk- en tijdsdruk, de files, noem maar op.
“De aantrekkelijkheid van het beroep wordt bepaald door veel componenten. Met dit initiatief willen we het inhoudelijk gevarieerd en interessant maken”, antwoordt Smets. “Het is een extra om met verschillende soorten vrachtwagens te kunnen rijden, met verschillende merken en gevarieerde activiteiten te kunnen doen. Dat is het verschil dat we met deze pool kunnen maken. Maar op veel van de andere componenten hebben we geen greep”, geeft Smets toe.
Bijzonder aan de Limburgse pool is dat ook mensen zonder vrachtwagenrijbewijs in het project kunnen stappen. “We bieden een programma aan om chauffeurs van a tot z op te leiden. Dat is een bijkomende troef waarin een individueel bedrijf niet kan investeren. Chauffeurs maken, dat is de doelstelling”, stelt Smets. Met de provinciale pool wil hij tot vijftien vrachtwagenchauffeurs opleiden per jaar. Samen met POM Limburg wordt gezocht naar financiële middelen om opleidingen te ondersteunen. Logistiek is immers een van de speerpuntsectoren voor de provincie, goed voor ongeveer 35.000 banen. Ook Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) kondigde al aan een budget uit te trekken, onder meer voor opleidingssteun via de IBO-trajecten (individuele beroepsopleiding). Voor heel Vlaanderen gaat het om een steunprogramma van 40 miljoen euro per jaar.
Kurt De Cat, fotografie Debby Termonia
“Als we de vervroegde uitstroom van oudere chauffeurs willen tegengaan, dan moeten we die mensen deeltijdse banen kunnen aanbieden”
“Via de pool kunnen jonge chauffeurs proeven van wat de verschillende transportbedrijven te bieden hebben”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier