Antwerpse dilemma’s staan model voor het hele land

Pensioenen blijven betalen en tegelijk investeren in de toekomst: in Antwerpen zal het niet kunnen zonder harde sanering. Hopelijk schudt het Antwerpse voorbeeld de rest van België wakker.

Pensioenen blijven betalen en tegelijk investeren in de toekomst: in Antwerpen zal het niet kunnen zonder harde sanering. Hopelijk schudt het Antwerpse voorbeeld de rest van België wakker.

“De stad zit met een pensioenprobleem dat hand over hand toeneemt. Zonder een oplossing zakt ons investeringsbudget onder nul. Een stad die niet investeert, sterft.” De woorden komen van Bart De Wever. De Antwerpse burgemeester en zijn stad staan voor een vuurproef. Als Antwerpen niet drastisch in de uitgaven knipt, zijn er geen pensioenen meer, noch een toekomst.

Wie een Antwerpse burgemeester anderhalf uur zijn verhaal laat doen, vallen de vele gelijkenissen met België op. Ons land zit net zo goed met een pensioenprobleem dat inteert op de toekomst. In Antwerpen slinkt de actieve bevolking ten voordele van het inactieve deel, wat weegt op de inkomsten en de uitgaven doet stijgen. Ook dat klinkt vertrouwd. Het ijzeren statuut van de Antwerpse havenarbeiders en de verstikkende files doen bedrijven uitkijken naar andere oorden. Opnieuw zijn er parallellen met België, met zijn rigide arbeidsmarkt, vastlopende mobiliteit en bedrijfssluitingen.

Iemand moet het startschot geven, en met wat geluk gebeurt dat in Antwerpen. Het wordt een interessant experiment. Het provoceert de predikanten van de voorzichtigheid. Zelfs een schare gereputeerde economen pleit er vandaag voor niet te hard te saneren, want dat zou de crisis alleen maar verlengen. Antwerpen heeft geen tijd voor uitstel, de stad gaat snijden om opnieuw te groeien. Zo komt er een perspectief. En wie een perspectief heeft, kan veel verdragen.

Dat perspectief hebben de Belgen niet. De federale regering maakte een begin van een pensioenhervorming, maar als een startschot klonk dat niet. Ook de begrotingscontrole was een oefening in het sparen van de kool en de geit. Er zijn nog te veel zoethouders. De Belgische langetermijnrente bereikt laagterecords, waardoor de overheid zich goedkoop kan financieren. De werkgelegenheid deed het de afgelopen jaren niet slecht, al was dat vooral te danken aan banen in gesubsidieerde sectoren als overheid en onderwijs.

Er branden rode knipperlichten, in alle stilte, ver van de publieke belangstelling. Het overschot op onze lopende rekening is nagenoeg weggesmolten, dit jaar wordt een tekort verwacht. We krijgen onze waren niet meer verkocht in het buitenland, en voor een exportland als België kan dat tellen. Duitsland, dat zijn huiswerk maakte, boekt intussen ruime overschotten op zijn lopende rekening.

Alleen de grote bedrijfssluitingen doen ons van tijd tot tijd opschrikken. Telkens leiden die dan tot een stoet van politici met sussende verklaringen en grote plannen. Als dat niet volstaat, is er nog altijd het brugpensioen, het onverwoestbare icoon van de Belgische welvaartsstaat.

Loonlastenverlaging, flexibilisering van de arbeidsmarkt, pensioenleeftijd, belastingen: België heeft de belangrijkste sleutels in handen, maar treuzelt. Antwerpen heeft die sleutels niet, maar probeert het toch.