‘De vraag is of de fiscus met dialoog, transparantie, samenwerking en vertrouwelijk overleg niet veel meer zou bereiken’

Is een harde stijl van communiceren met ondernemers en particulieren de beste manier om belastingen te innen of fiscale fraude op te sporen? Dat de belastingadministratie het probeert met azijn, verzuurt de relatie met belastingplichtigen. De vraag is of ze met honing – dialoog, transparantie, samenwerking en vertrouwelijk overleg – niet veel meer zou bereiken.

Op 20 november 2022 is een wet aangenomen, waarmee de regering de strijd tegen de fiscale fraude wil opvoeren. Ze geeft extra slagkracht aan de fiscus, met nog langere onderzoeks- en aanslagtermijnen. Belastingplichtigen moeten hun boekhouding langer bijhouden. Ze moeten antwoorden kunnen geven op vragen die tot zes jaar teruggaan in de tijd, of zelfs tot tien jaar voor ‘complexe aangiftes’. Weet u nog van elke uitgave en elke financiële beslissing uit 2017 waarom u die precies hebt genomen? Met dwangsommen zal de fiscus vervolgens informatie proberen af te dwingen, als hij meent dat de belastingplichtige het onderzoek belemmert.

De vraag is of de fiscus met dialoog, transparantie, samenwerking en vertrouwelijk overleg niet veel meer zou bereiken.

Ook een snellere inning staat hoog op de verlanglijst van de fiscus. Bent u het niet eens met de administratie, dan kunt u de taxatie gedurende één jaar betwisten. De invorderingsdienst houdt met die termijn vaak geen rekening meer en legt veel sneller uitvoerend beslag op rekeningen of onroerende goederen, of beslag onder derden bij leveranciers. Stel dat u een dienst levert aan een bedrijf. Als dat bedrijf van de fiscus een uitvoerend beslag in de bus krijgt omdat u nog een schuld hebt aan de fiscus – al betwist u die nog volop – dan mag dat bedrijf niet langer aan u betalen.

Sinds corona zit de digitalisering ook bij de fiscus in de lift. Dat is een positieve evolutie. De keerzijde is dat het fysieke persoonlijke contact en de voeling met de onderneming verdwijnen. Ook telefonisch is de fiscus, met uitzondering van de BBI, vaak niet bereikbaar. Directe nummers en e-mailadressen zijn niet langer zichtbaar. Na een vragenrondje bij een algemeen nummer krijgt u met wat geluk en veel geduld een ambtenaar aan de lijn. Is die niet beschikbaar, dan hebt u pech. Is de code op uw brief achterhaald, ook pech: u dient de chatroulette te herdoen. In Nederland is er een menselijkere aanpak. Daar kan een ondernemer met zijn adviseur in overleg gaan met de belastingadministratie. Er is een direct aanspreekpunt: één ambtenaar die makkelijk bereikbaar is en vragen kan beantwoorden. Vertrouwen, begrip en transparantie staan centraal. Zo’n initiatief werd in België ingevoerd, maar enkel voor heel grote ondernemingen, terwijl de vele kmo’s er veel meer behoefte aan hebben.

Er wordt ook geen werk van gemaakt om de basiswetgeving eenvoudiger te maken en directe belastingen en btw te harmoniseren – controles die nochtans vaak samenlopen. Er wordt koterij bijgebouwd op vaak onduidelijke, complexe en oude wetgeving. Een duidelijkere basiswetgeving zal meer rechtszekerheid bieden dan jaren van juridische strijd, die de schatkist evenmin vullen. Ambtenaren worden aan het einde van de rit geëvalueerd op basis van wat ze hebben getaxeerd. Er wordt niet gekeken of die aanslagen correct waren, betwist werden en of de bedragen effectief zijn geïnd. In hoeverre worden ambtenaren gemotiveerd om correcte belastingen te vestigen, als ze niet worden beoordeeld op hun merites over de hele lijn?

Wie wordt aangevallen, gaat in de verdediging uit zelfbescherming en werkt automatisch minder mee bij een controle, vooral als de fiscus niet langer bereid is naar een realistisch akkoord te streven. Voeg daar nog aan toe dat de fiscus nog meer bevoegdheden krijgt met langere termijnen. Niemand vangt vliegen met azijn. Aan het einde van de rit begrijpt elke belastingplichtige dat er niet te ontsnappen is aan de dood en belastingen. Maar die belastingen moeten dan wel eerlijk zijn en bij fouten redelijk bestraft worden.