Zijn er nog veilige havens voor uw geld?

© Getty Images/iStockphoto
Jef Poortmans redacteur bij Trends
Ilse De Witte Redacteur bij Trends

De afgelopen weken rommelde het op de financiële markten, nadat een aantal banken in de problemen waren gekomen. Beleggers vluchtten massaal naar de zogenoemde veilige havens. Is dat slim?

De sluiting van Silicon Valley Bank door de Amerikaanse toezichthouder was voor veel mensen het startsignaal om hun geld niet alleen weg te trekken uit de bank, maar ook uit het hele banksysteem. De ene is gerust als het geld van de balans van de bank is. De andere vindt alleen geld onder de matras of goud in de kluis nog een veilige optie.

Nog anderen brengen hun geld over naar de zogenoemde veilige havens, zoals goud, schuldpapier en sinds kort ook bitcoin. We geven hieronder de voor- en nadelen van enkele veilige havens die de voorbije weken erg populair waren bij beleggers. We zetten er het rendement in euro bij dat beleggers hebben gehaald, wanneer ze aan de vooravond van het Silicon Valley Bank-debacle hun geld erin hadden geïnvesteerd.

+4% Belgische 10-jarige overheidsobligaties

+ niet op de balans van de bank

+ doen het vaak goed als aandelen het slecht doen

– ook landen kunnen in wanbetaling gaan

Als geld op een rekening bij de bank staat, komt het op de balans van de bank terecht. Bij een faillissement van de bank worden de rekeninghouders dan schuldeisers van de bank. Voor effecten, zoals aandelen, obligaties of deelbewijzen van fondsen, is dat anders. Ook al staan die in een effectendossier of op een effectenrekening bij de bank: ze blijven uw eigendom en staan op uw naam. Die effecten komen niet in een faillissement terecht.

Wie de Belgische banken niet meer vertrouwt, of meer dan 100.000 euro op een rekening wil parkeren, kan simpelweg geld van een bankrekening naar een e-DEPO-rekening bij de Belgische overheid verschuiven. De rente van de e-DEPO-rekening hangt af van die op Belgische overheidsobligaties, ze varieert maand na maand, is pas verworven als u het geld een jaar laat staan en wordt met veel vertraging uitbetaald. Maar de overheid staat garant voor veel grotere bedragen dan 100.000 euro.

Beleggers kunnen ook vluchten in kort- of langlopende obligaties uitgegeven door de Belgische overheid. Kleine beleggers hoeven Belgische staatsbons zelfs niet bij een bank te kopen. Ze kunnen dat doen via de website van het Agentschap van de Schuld.

Van alle obligaties zijn overheidsobligaties doorgaans de meest veilige. Al hebben beleggers al meer vertrouwen in de ene overheid dan in de andere. Argentinië bijvoorbeeld heeft al negen keer tegen obligatiehouders gezegd dat ze hun geld niet terugkregen, waarvan drie keer in de voorbije twintig jaar. Dan kopen beleggers beter obligaties van bedrijven met een hoge kredietwaardigheid.

U kunt ook geld stoppen in obligaties van andere landen, in euro of in andere munten zoals de Amerikaanse dollar of de Japanse yen. Die staan te boek als veilige havens omdat er veel geld in omgaat. “De veiligheid van een munt wordt bepaald door hoe diep de markt voor die munt is”, zegt een valutakenner. In tijden van crisis is de snelheid waarmee beleggers aan hun geld kunnen het enige wat telt. Soms worden de Zwitserse frank, Noorse, Deense of Zweedse kronen ook als veilige havens naar voren geschoven, maar dat is onterecht klinkt het, omdat de liquiditeit op die markten veel kleiner is dan bij de dollar en de yen. Ten slotte zijn er de geldmarktfondsen, die op een gespreide manier investeren in allerlei schuldpapier met een vervaldag in de zeer nabije toekomst.

+8% Goudstaven of -munten

+ niet op de balans van de bank

+ prijs houdt geen verband met beurzen

– levert geen rente op

– gevoelig voor diefstal

Goud is de traditionele veilige haven die steevast aan belangstelling wint wanneer er wereldwijd veel economische en financiële onzekerheid heerst. “Al eeuwenlang een teken van waarde”, schuiven voorstanders naar voren. Deels klopt dat. Wanneer er plots veel onzekerheid is, zoals aan het begin van de coronacrisis of bij het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, zoeken beleggers onderdak in goud en gaat de goudprijs kortstondig omhoog. In de eerste maanden van de coronacrisis steeg de goudprijs van 1.500 dollar per ounce naar meer dan 2.000 dollar. Aan het begin van de financiële crisis in 2008 ging de goudprijs van om en bij 700 dollar in 2008 naar 1.200 dollar eind 2009.

Lees hieronder verder

Daartegenover staat dat de goudprijs meestal terugzakt zodra het eerste stof van een crisis is gaan liggen en de onzekerheid weer is afgenomen. Daar komt bij dat de goudprijs ook door andere factoren gedreven wordt, zoals de vraag naar goud om juwelen te maken, de stand van de Amerikaanse dollar of de rente en de inflatie.

Academisch onderzoek wijst erop dat het ‘veilige haven’-karakter van goud sterk afhangt van de mate van onzekerheid en de financiële markt waartegen beleggers zich willen beschermen. Goud lijkt een goede tijdelijke bescherming tegen onzekerheid op de Europese en Amerikaanse beurzen. Beleggers die hun toevlucht tot goud willen nemen, kunnen het fysiek aankopen om in een kluis te bewaren, of ze kunnen beleggen in een fonds dat via de beurs verhandeld (ETF) dat de goudprijs volgt door het edelmetaal zelf in te slaan. Bij die laatste optie moet u ook geen schrik hebben voor dieven of extra kosten maken voor bewaring of beveiliging.

+37% Bitcoin

+ niet op de balans van de bank

+ prijs houdt geen verband met beurzen

– levert geen rente op

– gevoelig voor cyberdiefstal

– enorme schommelingen in waarde

Cryptomunten zoals bitcoin en ether worden soms omschreven als digitaal goud dat in digitale kluisjes wordt bewaard. Ze zouden net zoals het edelmetaal een veilige haven zijn, waar beleggers en spaarders hun geld kunnen stallen wanneer ze twijfels hebben over het reguliere geldsysteem. Bitcoin is zelfs ontworpen als reactie op de bijna-implosie van het financieel systeem in 2008.

Maar in de praktijk is gebleken dat cryptomunten hun belofte van veilige haven en diversificatie niet kunnen waarmaken. Wanneer de beurzen crashen, gaan cryptomunten mee ten onder. In dat opzicht hebben ze geen toegevoegde waarde tegenover andere beleggingen. “Er is al lang discussie over de werkelijke economische waarde van crypto. Bitcoin bijvoorbeeld is niet meer dan een uitzonderlijk soort ruilmiddel in mijn ogen”, zegt Ashley Oerth, crypto-expert bij de vermogensbeheerder Invesco.

Het is daarenboven een erg volatiel ruilmiddel gebleken, met enorme waardeschommelingen in korte tijdspannes. Daarmee is ook de belofte van waardevastheid geen valabel argument. De cryptomunten zijn net als goud gevoelig voor diefstal als beleggers onvoldoende veiligheidsmaatregelen inbouwen.

Het decentrale karakter van crypto is volgens anderen dan weer een belangrijke veiligheidstroef, maar die lijkt niet door te stoten. De gedachte van decentralised finance – DeFi – is daar het beste voorbeeld van. Die term staat voor een financieel systeem waarin alle tussenpartijen zoals banken, verzekeraars en beurzen geen rol meer spelen, omdat alles decentraal op een blockchain verloopt. Een financieel systeem van, voor en door de gebruikers als het ware. “DeFi klonk heel beloftevol wat betreft de democratisering van de financiële sector of de toegang tot financiële nicheproducten, maar uiteindelijk zijn er heel weinig gebruikers en de meeste van hen snappen ook niet echt goed hoe dat werkt”, zegt Ashley Oerth.

“Veel cryptomunten blijven sterk afhankelijk van traditionele financiële instellingen”, voegt ze toe. Een voorbeeld is de stablecoin USDC, die zijn waarde koppelt aan de dollar door achterliggend in cash en veilig schuldpapier te beleggen. “Circle, het bedrijf achter USDC, had 3 miljard dollar aan deposito’s bij Silicon Valley Bank staan, maar kon daar niet bij toen die bank in vereffening ging. Daardoor moest USDC zijn wisselkoers van 1 op 1 met de dollar loslaten.” De stablecoin bleek dus toch niet zo stabiel.

Uw geld is veilig bij de bank, tot op zekere hoogte

In Europa speuren speculanten volop naar de volgende slachtoffers in de financiële sector, na de val van Credit Suisse. Ook in de Verenigde Staten worden nog volop brandjes geblust. Een logische vraag is dan: is mijn geld nog veilig bij mijn bank?

Als in de Europese Unie een bank failliet gaat, worden alle rekeninghouders tot 100.000 euro per persoon en per bank vergoed door fondsen die daarvoor in de verschillende lidstaten zijn opgericht. Ook verenigingen en ondernemingen vallen onder die bescherming. Het geld op spaarrekeningen, termijnrekeningen, kasbons, zichtrekeningen en beleggingstegoeden (geld dat bestemd is voor beleggingen of voortkomt uit de verkoop van beleggingen) valt onder de garantie. Individuele tak21-levensverzekeringen bij Belgische verzekeraars worden ook beschermd. Dat is uniek voor België.

Het garantiefonds wordt gefinancierd door de banken, de beursvennootschappen en de verzekeraars die eraan deelnemen. Eind 2021 zat er 6,2 miljard euro in het garantiefonds. Het dekt 324 miljard aan deposito’s en 75 miljard aan levensverzekeringscontracten. Of dat volstaat, hangt af van de grootte van de instelling die failliet gaat en hoeveel gedupeerden er vergoed moeten worden. Als het garantie- of beschermingsfonds voor meer wordt aangesproken dan er in zijn reservepot zit, zal de overheid die extra som moeten voorschieten om die later terug te vorderen van de omgevallen bank of instelling, of van de financiële sector in zijn geheel.

Het fonds is al een paar keer in actie moeten schieten. In 2011 verloor de verzekeringsmaatschappij Apra Leven haar vergunning. Het garantiefonds betaalde daarop 17 miljoen euro uit aan de houders van die levensverzekeringen. In 2016 ging de Gentse Optima Bank failliet. Toen betaalde het fonds ruim 50 miljoen euro uit aan de gedupeerden.

Toch meer dan 100.000 euro op een rekening?

Mensen die meer dan 100.000 euro aan cash willen aanhouden, doen er goed aan die som over meerdere banken te spreiden. Zo blijven ze onder de beschermingsdrempel. Wie meer dan 100.000 euro bij een bank heeft staan, is alles boven die grens mogelijk volledig kwijt bij een faillissement van de bank. U kunt net als bij elk ander faillissement nog wel een schuldvordering indienen bij de ondernemingsrechtbank, in de hoop nog een stukje te recupereren.

Het geld op een gemeenschappelijke rekening wordt in gelijke delen toegekend aan de titularissen van de rekening, tenzij die een andere verdeelsleutel hebben laten registreren. Stel dat u en uw partner een gemeenschappelijke rekening hebben met 200.000 euro erop, dan is die 200.000 euro in principe beschermd. Als een van jullie daarnaast nog een individuele rekening heeft bij dezelfde bank, dan is dat geld niet meer beschermd.

Mensen die een huis willen kopen of verkopen en daardoor tijdelijk meer geld op hun rekening hebben staan, zijn voor zes maanden beschermd tot 500.000 euro. Ze moeten daarvoor een getekende verkoopovereenkomst kunnen tonen. Een bod is niet voldoende. Ook mensen die net met pensioen zijn gegaan of door een verzekeringsuitkering grote bedragen op hun rekening gestort krijgen, worden voor zes maanden tot 500.000 euro gedekt.

Partner Content