Hoe veilig is uw geld bij de bank? Zestien vragen en antwoorden

In Europa leek een bankencrisis bezworen, maar na het Credit Suisse-debacle is er nu ook bezorgdheid over Deutsche Bank. Ook in de Verenigde Staten worden nog volop brandjes geblust. Hieronder leest u hoe veilig uw geld en beleggingen zijn bij banken.

De problemen bij enkele kleinere Amerikaanse banken en, dichter bij huis, de grootbank Credit Suisse doen de spoken van de financiële crisis uit 2008 weer opduiken. Mensen vragen zich af of hun geld en beleggingen nog veilig zijn bij hun financiële instellingen. Dat hangt af van de financiële sterkte van die instellingen, maar ook van de maatregelen die overheden en toezichthouders hebben opgetuigd om particuliere spaarders en beleggers te beschermen.

1. Hoeveel spaargeld is beschermd?

In de Europese Unie wordt elke deposito bij een bank beschermd tot 100.000 euro per persoon en per instelling. Als een bank failliet gaat, dan worden alle rekeninghouders tot 100.000 euro vergoed door fondsen die daarvoor in de verschillende lidstaten zijn opgericht. Ook verenigingen en ondernemingen vallen onder die bescherming.

Wie meer dan 100.000 euro bij een bank heeft staan, is het saldo boven die 100.000 euro kwijt bij een faillissement van de bank. Het Belgische depositogarantiestelsel geldt voor Belgische banken of voor bijkantoren van niet-Europese banken die onder geen ander garantiesysteem vallen.

2. Zijn onder bepaalde voorwaarden hogere bedragen beschermd?

Ja. Mensen die een huis willen kopen of verkopen en daardoor tijdelijk meer geld op hun rekening hebben staan, zijn voor zes maanden beschermd tot 500.000 euro. Let wel, ze moeten daarvoor een getekende verkoopovereenkomst kunnen tonen. Een bod is niet voldoende.

Ook mensen die net op pensioen zijn gegaan of door een verzekeringsuitkering grote bedragen op hun rekening gestort krijgen, worden voor zes maanden tot 500.000 euro gedekt.

3. Waarom is die bescherming van spaargeld nodig?

Wanneer geld op een rekening bij de bank staat, komt dat geld op de balans van de bank terecht. Bij een faillissement van de bank worden de rekeninghouders schuldeisers van de bank. Vergelijk het met een voorschotfactuur voor energie. Wanneer de energieleverancier failliet gaat, kunt u zich als schuldeiser melden bij de curator om uw geld terug te krijgen, maar de kans is klein dat u alles terugkrijgt, want u bent lang niet de enige schuldeiser.

Voor effecten zoals aandelen of obligaties of deelbewijzen van fondsen is dat anders. Ook al staan die in een effectendossier of effectenrekening bij de bank: ze blijven uw eigendom en staan op uw naam. Die effecten komen niet in het faillissement terecht.

4. Welk geld valt onder de depositogarantie?

Tot een bepaald plafond valt het geld op spaarrekeningen, termijnrekeningen, kasbons, zichtrekeningen, levensverzekeringen en beleggingstegoeden (geld dat bestemd is voor beleggingen of voortkomt uit de verkoop van beleggingen) onder de garantie.

5. Worden effecten(rekeningen) zoals aandelen, obligaties en fondsen ook beschermd?

Beleggingen zijn anders dan deposito’s en verzekeringsproducten. Beleggingen zoals aandelen, obligaties, fondsen en pensioenfondsen staan op naam. Als een instelling die beleggingsproducten van anderen bijhoudt, zoals een beursmakelaar of een bewaarbank, omvalt, dan zullen die beleggingen aan hun rechtmatige eigenaars worden teruggegeven.

Als het een fraudegeval betreft, wat heel uitzonderlijk is, bijvoorbeeld wanneer de bewaarbank onrechtmatig beleggingen van anderen heeft ontfutseld, dan kunnen gedupeerden terecht bij het beschermingsfonds. Ze zullen er wel maar maximaal 20.000 euro per persoon per instelling voor vergoed worden.

6. Wordt het geld van spaarverzekeringen (tak21) ook beschermd?

Individuele levensverzekeringen met een gewaarborgd rendement, tak21-producten, vallen ook onder het garantiefonds. Houders van die producten worden tot maximaal 100.000 euro per persoon per verzekeringsinstelling beschermd.

7. Is mijn aanvullend pensioen beschermd?

Vrij aanvullende pensioenregelingen voor zelfstandigen (VAPZ) of groepsverzekeringen voor werknemers vallen onder geen enkele garantiestelsel.

8. Wie of wat garandeert die bescherming?

In België bestaan er twee fondsen. Het garantiefonds beschermt geld op spaarrekeningen, termijnrekeningen, kasbons, zichtrekeningen, levensverzekeringen en beleggingstegoeden. Het word gefinancierd door de banken, de beursvennootschappen en de verzekeraars die eraan deelnemen.

Daarnaast is er het beschermingsfonds, dat de houders van financiële instrumenten zoals aandelen, obligaties en fondsen beschermt.

9. Zit er genoeg geld in die fondsen om een faillissement van een bank te dekken?

Eind 2021 zat er 6,2 miljard euro in het garantiefonds. In totaal dekt het 324 miljard aan deposito’s en 75 miljard aan levensverzekeringscontracten.

Eind 2021 zat er 43 miljoen euro in het beschermingsfonds. Als dat onder 40 miljoen euro zakt, moeten de financiële instellingen die deelnemen aan het fonds bijstorten.

Of dat volstaat, hangt af van de grootte van de instelling die failliet gaat en hoeveel gedupeerden er vergoed moeten worden. Als het garantie- of beschermingsfonds voor meer wordt aangesproken dan er in zijn reservepot zit, zal de overheid die extra som moeten voorschieten om die later terug te vorderen van de omgevallen bank of instelling of de financiële sector in zijn geheel.

10. Zijn die fondsen ooit aangesproken?

In 2011 verloor de verzekeringsmaatschappij Apra Leven haar vergunning. Het garantiefonds betaalde daarop 17 miljoen euro uit aan de houders van levensverzekeringen daarbij. In 2016 ging de Gentse Optima Bank failliet. Toen betaalde het fonds ruim 50 miljoen euro uit aan de gedupeerden.

11. Kunt u boven het beschermde bedrag nog iets recupereren?

U kunt net als bij elk ander faillissement een schuldvordering indienen bij de bevoegde ondernemingsrechtbank. Als u een uitbetaling van het garantiefonds aanvaardt, dan verzaakt u aan een schuldvordering op deze 100.000 euro, maar niet op het bedrag daarboven.

Slechts de eerste 100.000 euro van uw balans wordt beschermd en uitbetaald door het garantiefonds.

12. Wat moet ik doen als ik meer cash heb dan het maximaal beschermde tegoed?

Mensen die meer dan 100.000 euro aan cash willen aanhouden, doen er goed aan die som over meerdere banken te spreiden. Zo zorgen ze ervoor dat ze onder de beschermingsdrempel blijven.

Voor bedrijven of heel vermogende mensen zijn geldmarktfondsen eventueel ook een oplossing om tijdelijk grote bedragen op te parkeren. Zo’n fonds belegt het geld in kortlopende obligaties. Daar worden wel kosten op aangerekend, maar het geld staat niet op de balans van de bank en staat dus los van een eventueel faillissement.

13. Hoe zit het met gemeenschappelijke rekeningen?

Het geld op een gemeenschappelijke rekening wordt in gelijke delen toegekend aan de titularissen van de rekening, tenzij die titularissen bij de bank een andere verdeelsleutel hebben laten registreren. Stel dat u en uw partner een gemeenschappelijke rekening hebben met 200.000 euro erop, dan is die 200.000 euro in principe beschermd. U en uw partner moeten dan elk apart een rekening doorgeven waarop het beschermde geld kan worden teruggestort.

Als u of uw partner bij dezelfde financiële instelling nog een individuele rekening hebben, boven op de gemeenschappelijke rekening, dan wordt die samengeteld bij het (gelijke) deel van de gemeenschappelijke rekening. Stel dat u en uw partner samen 100.000 euro op een gemeenschappelijke rekening hebben en u heeft persoonlijk nog eens 60.000 euro op een individuele rekening, dan is er 10.000 euro onbeschermd. Uw deel van de gemeenschappelijke rekening is immers 50.000 euro en met uw eigen 60.000 euro erbij komt u aan 110.000 euro.

14. Wat als ik bij een buitenlandse bank zit?

Als iemand een rekening heeft in een Belgisch kantoor van een Europese bank, dan valt die rekening onder de depositobescherming van dat land. Depositohouders bij de Spaanse bank Santander, vallen onder het Spaanse garantiestelsel als Santander failliet zou gaan. Maar omdat landen samenwerken rond depositogarantie, zal het Belgische garantiefonds de Belgische gedupeerden uitbetalen. Hetzelfde geldt voor andere buitenlandse banken die in hun thuisland onder een gelijkwaardig beschermingsstelsel vallen als het Belgische. Als u een rekening heeft bij een Belgisch kantoor van een buitenlandse bank die in haar thuisland geen depositogarantie geniet, dan komt het Belgische garantiefonds tussenbeide.

15. Worden deposito’s niet op Europees niveau beschermd?

Voorlopig niet. Er ligt al sinds 2015 een voorstel op de Europese beleidstafels voor een Europees depositogarantiestelsel, maar daar is in al die jaren nog steeds geen overeenstemming voor gevonden tussen de lidstaten. Vooral Duitsland gaat niet akkoord, omdat het niet garant wilt staan voor Zuid-Europese landen omdat die volgens Duitsland minder veilig zijn dan Noord-Europese banken.

16. Kunt u zelf beoordelen of uw bank stevig staat?

De klant heeft eigenlijk geen zicht op hoe solide de banken zijn. “Je kunt de balans van je bank raadplegen via de Balanscentrale van de Nationale Bank bijvoorbeeld”, zegt Pascal Flisch van Trends Business Information. “Maar bij de banken staan er ook veel risico’s buiten de balans. Enkel de toezichthouders hebben zicht op alle risico’s. Je moet er dus op vertrouwen dat het bankentoezicht goed werk levert.”

Er zijn tientallen grote en kleine Belgische banken of bijkantoren van buitenlandse banken actief in ons land. Voor particuliere klanten is het sowieso onbegonnen werk om de balansen van al die banken te doorploegen.