Willem Vermeend:”Laat het geld rollen”

Maak van de nood een deugd. Trek je even niets aan van een overheidstekort of staatsschuld. Investeer in duurzame energie en schakel over op consumptiebelastingen. Zo los je volgens professor Willem Vermeend, ex-staatssecretaris van Financiën in Nederland, de financiële crisis op.

Dat zegt hij in een interview met Cash waarin hij toelichting geeft bij Second Life Tax, een nieuw belastingregime voor de 21ste eeuw dat gebaseerd is op lage tarieven en weinig aftrekposten. In het gesprek laat hij meteen zijn licht schijnen op de financiële crisis en hoe deze moet worden opgelost. Voor beleggers heeft hij ook nog wat tips achter de hand.

Wat moet de overheid doen?Vermeend: De overheden moeten vooral consequent zijn. Vandaag jojoën de regeringen te veel. Ze veranderen om de haverklap van beleid. Dat is niet goed. Een maatregel moet minstens tien jaar blijven gelden. Nu worden wetten al na een paar jaar afgeschaft, omdat er niet goed genoeg op voorhand is over nagedacht. Voor bedrijven is rechtszekerheid zeer belangrijk. Nu wordt er te veel economische schade veroorzaakt door de talrijke wetswijzigingen. Je moet rust creëren in de economie.

Hoe los je dan best de financiële crisis op?
Vermeend:Vandaag overheerst het doemdenken. Dat is niet goed. Je moet de huidige crisis aanwenden om een beleid op lange termijn uit te stippelen. Waar wil je als land over 25 jaar staan? De meeste lidstaten kampen met problemen in verband met de energievoorziening. Ze zijn te afhankelijk van onberekenbare olie- en gasstaten, zoals Rusland. De komende 30 jaar zal er een tekort aan petroleum ontstaan. Je moet dus investeren in hernieuwbare bronnen – zoals waterkracht, wind en zon. Beleggingen in deze groeisectoren creëren werkgelegenheid. Bovendien verminder je de milieuvervuiling. Duurzaamheid is de toekomst.

Maar de overheden kampen met een overheidstekort?
Vermeend: Nederland niet. Met een overschot van ruim 1 % en een relatief lage staatsschuld staan wij er goed voor. België kampt echter wel met een overheidstekort. Je moet je daar even niets van aantrekken. Dat doen de Verenigde Staten ook niet. Nu is het even alle hens aan dek. Dat betekent geen bezuinigingen noch lastenverzwaringen. Dat is alleen maar slecht voor de economie. Investeer integendeel in duurzame energie en infrastructuur. Laat het geld rollen. Zo raak je uit het slop. Op het hoogtepunt van de crisis kun je dan als dat nodig is de aanslagvoeten verlagen en aftrekposten afschaffen. Daar is het nu nog te vroeg voor, want de mensen zouden het geld alleen maar oppotten omdat ze somber zijn over de toekomst.

Gelooft u in het herstelplan van de Verenigde Staten?
Vermeend: De nieuwe president van de Verenigde Staten kampt met een zeer grote staatsschuld, namelijk 10.000 miljard dollar staatsschuld en een begrotingstekort van 700 miljard dollar – dat is meer dan het bruto binnenlands product (bbp) van Nederland. Barack Obama predikt verandering. Zijn enige prioriteit is de economie aan te zwengelen om uit de recessie te geraken. Hiervoor bereidt hij een herstelplan van meer dan 800 miljard dollar voor met zowel klassieke ingrediënten – een belastingverlaging voor de middenstand, meer overheidsinvesteringen en renteverlagingen – als omvangrijke investeringen in duurzame energie.

Wat moet Europa nu doen?
Vermeend: Je mag niet te snel een belastingverlaging doorvoeren, want anders kost het te veel geld. Doe het dus pas op het diepst van de crisis. Begin met een noodwet om alle procedures voor investeringen in infrastructuur – zowel publiek als privaat – tijdelijk op te heffen. Leg gedurende een jaar geen enkele beperking aan bouwen op. Ondertussen heeft de Europese Centrale Bank (ECB) terecht de rente verlaagd. Probleem is echter dat er binnen de Unie geen eensgezindheid bestaat. Elke lidstaat pakt met een eigen herstelplan uit. De financiële crisis heeft aangetoond dat de Europese eenmaking gebaseerd is op los zand. Maar laat ons de situatie positief bekijken. Europa doet het beter dan de Verenigde Staten.

Hoe bedoelt u?
Vermeend: Europa heeft onmiddellijk begrepen dat het de banken moest steunen. De financiële sector mocht niet in elkaar storten. Henry Paulson, de Amerikaanse minister van Financiën in de regering Bush II, heeft de blunder van de eeuw begaan. Hij liet namelijk Lehman Brothers failliet gaan. Hierdoor stortte de beurs van Wall Street in elkaar met een verlies van 1200 miljard dollar. Mits de nodige staatssteun of nationalisering had Paulson dit drama kunnen voorkomen. Ook de Europese bankmanagers hebben boter op het hoofd. Zij hebben massaal Amerikaanse rommelhypotheken gekocht zonder te beseffen welke risico’s ze liepen.

Wat vindt u van de heftige reacties van gedupeerde beleggers op de algemene vergadering van Fortis Holding?
Vermeend: Jammer voor hen, maar ze weten toch op voorhand dat ze met aandelen risico’s lopen. Toen Fortis ABN Amro kocht, juichten alle beleggers. Nu moeten ze helaas op de blaren zitten. Elk effect op de beurs kan ooit crashen. Kapitaalgarantie bestaat hier niet. Dat zijn nu eenmaal de regels van het spel. Bovendien moeten de aandeelhouders niet te veel huilen. Ze hebben de laatste jaren mooie rendementen gerealiseerd.

Hoe lang zal de crisis nog duren?
Vermeend: Volgend jaar krijgen we behoorlijke klappen, met een krimp in de economie die tot boven 1 % kan oplopen. Ik verwacht dat de Verenigde Staten als eerste land in 2010 uit het dal zal kruipen. De Amerikaanse economie is flexibel en heeft bewezen klappen te kunnen opvangen. Bovendien geniet ze de steun van China, dat een groot deel van de Amerikaanse staatsschuld financiert. Daarna volgen de Europese lidstaten.

Nog een laatste tip voor de beleggers?Vermeend: Vooral niet in paniek raken. Als je wakker ligt van de beurs, ben je slecht bezig. Beleg alleen met geld dat je 100 % kunt missen, want de mogelijkheid bestaat dat je op een dag alles verliest. Wees op dit doemscenario voorbereid. Luister niet meer naar al die adviseurs die gouden bergen beloven. Gebruik je gezond verstand. Geen enkele belegging levert een gewaarborgd rendement van meer dan 5 % op. Dat kan gewoon niet. Ten slotte moet de overheid wel het publieke toezicht op beleggingsproducten verscherpen.

Eric Pompen

Het volledige interview leest u deze week in Trends/Cash