Na het interview: Elon Musk is een vurig Trump-aanhanger, maar diens presidentschap kan Tesla (en concurrenten) zuur opbreken

Tesla-CEO Elon Musk heeft zich de jongste weken ontpopt tot een grote aanhanger van de Trump-campagne. Maandag nodigde hij de Republikeinse presidentskandidaat uit voor een interview op X. Dat is opvallend, want Trump heeft al laten verstaan dat hij investeringen in laadpaalinfrastructuur en subsidies voor de aanschaf van elektrische auto’s wil schrappen. Dat zou een doorn in het oog zijn voor Tesla, maar ook van zijn concurrenten.

Maandag kreeg de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump vrijwel vrij spel tijdens het interview dat Elon Musk van hem afnam op X. De CEO van Tesla plaatste hem weinig obstakels in de weg en solliciteerde openlijk voor een postje in het Witte Huis. Musk verklaarde dat hij graag deel zou uitmaken van een commissie die “ervoor zou zorgen dat het geld van de belastingbetaler verstandig wordt besteed”. Trump ging er gretig in mee. “Ik denk dat we ons op een kruispunt van de beschaving bevinden en dat we de goede weg moeten nemen”, besloot de miljardair. “En ik denk dat jij dat bent”, besloot de presidentskandidaat het interview. Maar hoe komt het dat de CEO van een constructeur van elektrische wagens zo openlijk zijn steun betuigt aan een kandidaat die sterk is gekeerd tegen klimaatambities en groene subsidies?

Het is in de eerste plaats Europa dat elektrische auto’s promoot, maar voor Tesla komt 46,7 procent van zijn omzet van de eigen Amerikaanse markt. Onder het beleid van president Joe Biden is de verkoop van elektrische wagens (EV’s) in de Verenigde Staten verviervoudigd, blijkt uit cijfers van het Amerikaanse onderzoekscentrum Argonne. Dat is niet het minst omdat Amerikanen tot 7.500 dollar van de aankoop van een nieuwe elektrische auto kunnen aftrekken van hun belastingen. De EV tax credit, een onderdeel van de Inflation Reduction Act, geldt zowel voor de personen- als de bedrijfsbelasting in de Verenigde Staten.

Met de presidentsverkiezingen in het verschiet lijkt het daarom logisch dat de CEO van Amerika’s grootste producent van elektrische wagens het beleid van de Democratische partij zou toejuichen in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van oktober. Maar Elon Musk, Tesla-CEO en chaos monkey, doet exact het omgekeerde. Het ligt er de jongste weken dik op. Eerst was er een bericht in The Wall Street Journal dat de CEO van Tesla maandelijks 45 miljoen dollar pompt in de Trump-campagne – een bewering die Musk staalhard tegenspreekt. Maar zijn berichten op X laten geen twijfel bestaan over zijn voorkeur voor Trump. Zo plaatste hij vorige maand, na de aangekondigde exit van Joe Biden, een video van Kamala Harris, de presidentskandidaat van de Democraten, met de cynische opmerking erbij: “Stel je dit voor gedurende 4 jaar.” Eerder in het weekend noemde hij een fictief en geanimeerd filmpje waarin Trump Biden neerschoot de “beste door artificiële intelligentie gegenereerde video tot hiertoe”.

Donald Trump heeft al vaak laten verstaan dat hij investeringen in elektrische auto’s niet nuttig vindt. De Inflation Reduction Act, en daarmee de belastingaftrek voor de aanschaf van EV’s, komen onder druk te staan. Ook de EV Mandate, een investering van 5 miljard dollar voor Amerikaanse staten om hun laadpaalinfrastructuur uit te breiden, wil Trump naar eigen zeggen “vanaf dag één” van zijn presidentschap afschaffen. Dat zijn geen verrassende standpunten, aangezien Trump overtuigd is van de noodzaak van een soepel klimaatbeleid. “Drill, baby, drill!” scanderen zijn aanhangers tijdens toespraken, verwijzend naar de olie-industrie in het land.

Concurrentie bestrijden

In theorie staat dat lijnrecht tegenover Tesla’s doelstelling “om de overgang naar hernieuwbare energie in de wereld te stimuleren”. Wat de steun van Musk voor Trump nog opmerkelijker maakt, is dat Tesla veruit de belangrijkste cashkoe voor de miljardair is. De Tesla-aandeelhouders hebben hun CEO nog maar net rijkelijk beloond door een bonus van 56 miljard dollar toe te staan aan Elon Musk, voor zijn bewezen diensten.

Toch heeft Musk wel degelijk redenen om Trump en niet Harris mee naar het Witte Huis te begeleiden. Tesla moest de voorbije maanden meermaals in zijn winstmarge snijden door de toenemende concurrentie, waardoor de verkoopaantallen van Tesla 6,3 procent lager lagen in het tweede kwartaal van 2024, vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. Tegelijk klom de totale verkoop van elektrische auto’s in de Verenigde Staten in die periode 7,3 procent hoger.

Als Trump straks schrapt in de voordelen voor elektrische auto’s, doet hij daarmee niet alleen Tesla pijn, maar ook diens concurrenten. Veel klassieke merken hebben moeite om een succesvolle EV-strategie te ontwikkelen. Het is uitdagend om voordelige elektrische auto’s te produceren en de productiekosten laag te houden. Tesla heeft al een toegankelijke wagen met de Model 3, en zijn zogenoemde gigafactory’s behoren tot de meest geautomatiseerde in de industrie. Klassieke merken – de Europese spelers, maar ook de Amerikaanse – hebben dus veel meer te winnen met een pro-elektrische conjunctuur die helpt de omschakeling van fossiele brandstofmotoren mee te financieren. Elon Musk zegt dat ook met zoveel woorden. “Neem de subsidies weg. Dat helpt alleen Tesla”, klonk het nog in een reactie op een bericht op X op 16 juli.

Maar dat argument voor de steun aan Trump heeft een cynische kant. Niet alleen omdat Musk een EV-bedrijf leidt, maar ook omdat Tesla in 2010 uit de startblokken schoot mede dankzij een lening van 465 miljoen dollar van het Amerikaanse Department of Energy. De overheidslening kwam op een cruciaal moment en redde het bedrijf van Musk van een faillissement. Met die investering kon Tesla een fabriek in Fremont in de staat Californië kopen van Toyota. Dat was ook de plaats waar twee jaar later de eerste Model S van de band zou rollen.

Vakbonden en een lopend onderzoek

De kopman van Tesla heeft nog andere redenen waarom hij de Democraten van een overwinning wil houden. De regering-Biden houdt Tesla op een afstand. In zijn Build Back Better-agenda stond Bidens doelstelling om tegen 2030 elektrische wagens te laten bijdragen tot de helft van de totale wagenverkoop in de Verenigde Staten. Maar tekenend is dat Ford, GM en Stellantis werden uitgenodigd om die doelstelling te bespreken. Niet Tesla, op dat moment nochtans de grootste constructeur van elektrische auto’s ter wereld.

Op de gastenlijst stond wel United Auto Workers, Amerika’s grootste vakbond voor de auto-industrie. Vakbonden zijn een ander punt waar Musk en het Democratische gedachtegoed met elkaar botsen. Musk is een hevige tegenstander van vakbonden en de meeste van de meer dan 140.000 Tesla-medewerkers wereldwijd zijn door geen enkele vakbond vertegenwoordigd. In 2018 dreigde de CEO in een tweet om de aandelen van Tesla-werknemers te ontzeggen die lid zouden worden van een vakbond.

Een laatste motief om Trump weer in het Oval Office te krijgen, is een lopend onderzoek van het Department of Justice tegen Tesla. Dat onderzoekt of het bedrijf en zijn CEO fraude hebben gepleegd door beleggers en consumenten te misleiden over de voortgang van zijn zelfrijdende technologie. Elon Musk heeft op X meermaals laten uitschijnen dat de uitrol van software nabij is, waarmee Tesla’s volledig autonoom kunnen rijden. In werkelijkheid is de technologie nog niet uitgerold, en het bedrijf moet verplicht aan zijn klanten communiceren dat de huidige Autopilot-technologie vereist dat Tesla-chauffeurs te allen tijde hun handen op het stuur houden. Mogelijk hoopt Musk dat dat onderzoek straks een mildere uitkomst kent als Donald Trump aan de macht zou komen.

Het moet nog blijken of de openlijke steun van Elon Musk, met zijn meer dan 190 miljoen volgers op X, een verschil zal maken op 5 november, de dag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Zeker is wel dat Tesla er straks een moeilijke eerste jaarhelft op heeft zitten. Door de lage winstmarges en de lagere omzet, de minder goed onthaalde Tesla Cybertruck en tegenstrijdige berichtgeving van het bedrijf, is het aandeel sinds 1 januari met bijna 4 procent gedaald.

Bekijk hieronder de toelichting van Trends-columnist Marc De Vos in de studio van Kanaal Z