De balans: bedrijven worden straks de gemakkelijke melkkoe van de Wetstraat

Bij de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s door het Planbureau was er vooral aandacht voor de impact van de partijvoorstellen op de koopkracht en de begroting. Er werden weinig woorden vuil gemaakt aan de gevolgen van de hogere belastingen die ze voorstellen. Die zullen op lange termijn het ondernemerschap fnuiken en de broodnodige bedrijfsinvesteringen doen stilvallen.

Net als bij de vorige oefening in 2019 zijn er heel wat bedenkingen te plaatsen bij het rekenwerk van het Planbureau. In tegenstelling tot Nederland wordt hier nog altijd niet het volledige verkiezingsprogramma cijfermatig geanalyseerd. Met de keuze van de beperkte reeks maatregelen die ze laten berekenen, kunnen de partijen aan cherrypicking doen.

Daar komt nog bij dat twee van de partijen die in de peilingen de wind in de zeilen hebben, anti-systeempartijen zijn. Wat maakt dat de berekening van sommige van hun voorstellen irrelevant is. Vlaams Belang wil het einde van België en het wil de grenzen voor immigranten sluiten. De partij gaat ervan uit dat massale belastingverlagingen de Vlamingen ten goede komen als er geen Vlaams-Waalse transfers meer zijn en er een migratiestop komt. Maar beide premissen zijn momenteel politieke sciencefiction. Het is niet anders met PVDA/PTB, dat eigenlijk het vrijemarktsysteem met privé-eigendom en privé-initiatief wil afschaffen. Hun voorstel om de impact van een nationalisering van de energiesector te laten berekenen, is dan ook onbetekenend en onmogelijk.

Realisme van utopie scheiden

Toch biedt de analyse van het Planbureau toegevoegde waarde. Want realistische van utopische voorstellen worden van elkaar gescheiden. Neem de impact van sommige voorstellen op het gemiddeld beschikbaar maandinkomen van de huishoudens. Groen wil de laagste inkomens sterk zien stijgen en voert daarbij zo’n verregaande herverdeling door dat het laagste inkomensdeciel Belgen (dat zijn de 10% Belgen met het laagste inkomen) hun maandelijks inkomen met 800 euro netto zien toenemen (+50%). Voor alle andere inkomens is dat maximaal 200 euro. Totaal onhaalbaar.

De doorrekeningen leren verder dat het saneren van de begroting blijkbaar geen beleidsprioriteit is. N-VA is de enige partij die het begrotingstekort richting 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) doet gaan. PS is daar niet zo ver af (goed 4% deficit), maar die doelstelling kan enkel worden gehaald door een gigantische belastingverhoging van 16 miljard euro. Dat is niet ernstig. Hetzelfde geldt voor de Franstalige liberalen van MR. Wegens een verregaande belastingverlaging die niet gefinancierd wordt door andere inkomsten, loopt het begrotingstekort tegen 2029 op tot 7,6 procent van het bbp. Onhoudbaar.

‘Ook een meerwaardebelasting op aandelen maakt dat een deel van het bedrag dat iemand na de verkoop van zijn bedrijf ter beschikking heeft om te herinvesteren krimpt’

Alain Mouton (Wetstraat-journalist Trends)

Toekomstige welvaart onder druk

Het is logisch dat de media de voorbije dagen vooral keken naar de voorstellen om de koopkracht te versterken. Dat spreekt Jan Modaal aan. Weinig aandacht was er echter voor wie het gelag zal betalen als de belastingvoorstellen worden doorgevoerd. En dan blijkt dat het de bedrijven zijn die de melkkoe van een volgende regering zullen worden. Met als gevolg dat het ondernemerschap wordt gefnuikt en de toekomstige welvaart onder druk komt te staan. Het Planbureau berekende de impact van de voorgestelde belastingen op de toekomstige bedrijfsinvesteringen, een belangrijke motor van onze welvaart. Pro memorie: volgens de Nationale Bank waren de bedrijfsinvesteringen in 2023 de grootste aanjager van de economische groei in België.

Welnu, het Planbureau heeft een projectie gemaakt van de evolutie van de bedrijfsinvesteringen in de komende twintig jaar bij ongewijzigd beleid. Waarna de voorstellen van de partijen in de projectie worden geïntegreerd om zo hun impact op de bedrijfsinvesteringen te meten. Het resultaat is ontluisterend. De plannen van MR, cd&v, Vlaams Belang, Open Vld en in zeer beperkte mate N-VA doen de bedrijfsinvesteringen sterker toenemen dan het voorziene traject. Maar vooral: als de socialistische en de groene partijen hun zin krijgen, blijft er van de toename van de bedrijfsinvesteringen niet veel meer over. Tegenover het referentiescenario nemen ze met 5 à 7 of zelfs 8 procent af. Dat betekent dus dat veel geplande bedrijfsinvesteringen niet zullen doorgaan. Voka-hoofdeconoom Bart Van Craeynest waarschuwde op X voor de negatieve gevolgen op de investeringen.

Minder gunstregimes en nog altijd hoger tarieven

Dat kan vreemd blijken, want de meeste van die partijen zijn voorstander van meer uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling, wat het investeringsklimaat verbetert. Het probleem zit hem echter bij de voorstellen voor de vennootschapsbelasting en de vermogensfiscaliteit. Onder meer Groen wil de uitzonderingsregimes in de vennootschapsbelasting afschaffen, wat de fiscale druk doet stijgen. Ook een rijkentaks, miljonairstaks of andere vermogensbelasting heeft hier een negatieve impact. Gevolg: minder geld voor te investeren, zowel voor het bedrijf zelf als voor de aandeelhouders. Ook een meerwaardebelasting op aandelen maakt dat een deel van het bedrag dat iemand na de verkoop van zijn bedrijf ter beschikking heeft om te herinvesteren krimpt.

Nu hebben de politieke partijen gelijk als ze pleiten voor een meer transparante fiscaliteit met minder uitzonderingen en gunstregimes. Maar de vuistregel daarbij is dat we tot een bredere belastbare basis komen met een lager tarief. Daar zwijgen de partijen ter linkerzijde over. Zij willen de aftrekken en de gunstregimes weg, maar de bestaande hoge tarieven blijven gelijk. Zo worden de bedrijven een gemakkelijke melkkoe. Dat zorgt voor een zelden geziene afroming van de welvaart die ze creëren.