Balans van de week: En plots staat Jan Jambon voor ‘rustige vastheid’

Met het definitieve stikstofakkoord haalt Vlaams minister-president Jan Jambon toch nog een laatste trofee binnen. De N-VA schuift hem nu zelfs naar voren als kandidaat voor een tweede periode als Vlaams minister-president, ook al kreeg hij heel de legislatuur veel kritiek. Het lijkt erop dat de Vlaams-nationalisten een campagne willen voeren onder het motto ‘geen avonturen’ of ‘de rustige vastheid’ die de christendemocraten zo dierbaar was.

Vlaams minister-president Jan Jambon trekt volgend de N-VA-lijst voor het Vlaams Parlement. Daarmee geven de Vlaams-nationalisten het signaal dat Jambon kandidaat is om in de legislatuur 2024-2029 opnieuw de nummer één te zijn van de Vlaamse regering.

Regering als los zand

Een paar maanden geleden zou niemand daar geld op hebben ingezet. Openlijk werd gespeculeerd over het lijsttrekkerschap van Jambon voor het Europees Parlement, al te vaak een politiek sterfhuis voor excellenties die ondermaats presteerden. Dat was ook het beeld dat over de Vlaamse minister-president overheerste. Zoals tijdens de coronacrisis, toen hij dociel meeliep met de federale regering.

Maar vooral: de Vlaamse regering leek als los zand aan elkaar te hangen. Er was de ene keer ruzie over de kinderbijslag, de andere keer over kinderopvang. Maar vooral het stikstofdossier hing als een zwaard van Damocles boven de Vlaamse regering. N-VA profileerde zich als verdediger van de industrie en schoot met scherp naar belangenorganisaties als de Boerenbond. Jambon leek maar geen controle te krijgen over zijn ploeg. “Was het een federale regering zonder legislatuurparlement (vervroegde Vlaamse verkiezingen zijn niet mogelijk, nvdr), dan zou ik naar de koning moeten stappen om mijn ontslag aan te dienen,” liet Jambon zich ontvallen.

Zeer pijnlijk voor een regering die de rijkste regio van het land vertegenwoordigt. Jan De Meulemeester, chef nieuws en politiek analist van Trends-Kanaal Z, was daarover eind september zeer duidelijk: “De perceptie is ontstaan dat dit de slechtste Vlaamse regering ooit is. Dat is een perceptie die bestaat over de ploeg na de stikstof- en andere ruzies.”

‘250 dagen voor Jambon om te tonen dat dit niet de slechtste Vlaamse regering ooit is’ 

Maar in de politiek kan het snel gaan. Nadat de Vlaamse regering deze week er toch in geslaagd is een definitief stikstofakkoord te bereiken, kon het beeld worden bijgestuurd: de regering-Jambon werkt wél goed samen. Er waren enkel lachende gezichten op de persconferentie. Dat er nog altijd vragen zijn over de juridische robuustheid van het akkoord, bleken zorgen voor later.

De perceptie was gekeerd: Vlaanderen kan wel degelijk besturen en de figuur die dat moet incarneren is volgens de N-VA Jan Jambon. Voorlopig is het dus gedaan met grapjes over “slappe Jan in plaats van sterke Jan”.

Het centrum aanspreken

Het is het verhaal dat de N-VA de komende maanden in de electorale markt wil zetten: ‘Met ons wordt er degelijk bestuurd, zonder avonturen’. Bovendien heeft Vlaanderen in tegenstelling tot de andere deelregeringen en de federale regering een pad uitgetekend richting begrotingsevenwicht in 2026. Tijdens de verkiezingsdebatten zullen Bart De Wever en co niet nalaten dit onder de neus van de partijen uit de Vivaldi-coalitie te wrijven. Zeker nu blijkt dat België op Slovakije na het grootste begrotingstekort van de EU heeft.

Ook al ligt het Vlaams begrotingstekort dit en volgend jaar met respectievelijk 3 en 3,6 miljard euro hoger dan verwacht, de Vlaamse regering wil zich met de intentie om een evenwicht te bereiken vooral profileren als de regering die handelt als een goede huisvader. Het nieuwe subsidieregister dat alle steunmaatregelen onder de loep neemt, past eveneens in dat narratief. Kortom, men zegt bij de N-VA bijna dat het een keuze is voor ‘rustige vastheid’. Een term die de christendemocraten dierbaar is. Dat hoeft niet te verbazen. Bart De Wever en co hopen in de campagne vooral centrumkiezers aan te trekken. Dat blijkt ook uit de teneur van de recent opgestarte federale campagne rond ‘Vlaamse welvaart’. Polariserende thema’s als woke en immigratie worden gemeden. Dat is iets voor het Vlaams Belang, redeneert men en de N-VA lijkt er zich bij neer te leggen dat die kiezers niet meer terugkeren.

Beter dan Wallonië

Bijkomende bonus voor Jan Jambon en co: de andere deelregeringen zitten in zwaar weer. Brussel krijgt de begroting niet op orde en wordt op de vingers getikt door het Rekenhof. De Waalse regering zinkt weg in een PFAS-schandaal. Het blijkt dat zo’n 12.000 mensen in en rond het Henegouwse Chièvres jarenlang water hebben gedronken met te hoge PFAS-concentraties. De huidige en vorige Waalse regering traden niet op ondanks verschillende waarschuwingen. Zo wist de Waalse overheid dat de Amerikaanse militairen in de vliegbasis van Chièvres enkel flessenwater dronken. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) schreef brieven naar haar Waalse collega Céline Tellier (Ecolo) met de waarschuwing dat water in Halle, afkomstig uit Wallonië, te veel PFAS bevatte. Er kwam ook een waarschuwing van de Waalse administratie maar er gebeurde niets. Door een gebrek aan daadkracht van de regering maar ook door een gepolitiseerd overheidsapparaat dat aan het lanterfanten was. De Waalse watermaatschappij SWDE wordt geleid door ex-cabinetards die hun vroegere politieke broodheren niet te veel willen bruuskeren, zo blijkt. De Franstalige pers is sindsdien vernietigend en heeft het over “een Waalse ziekte”. Dat is ook iets dat Vlaams-nationalisten in deze campagne zullen gebruiken.