De misplaatste verafgoding van Uber

Beste werknemers van Vlaanderen. Mocht uw chef of manager de komende weken de mond vol hebben van ‘disruption’ of ‘Uber’, dan is dat slecht nieuws. Hij of zij is toegetreden tot een sekte, en is misschien niet meer te redden.

De sekte kreeg dinsdag een paar honderd Belgische kaderleden en managers bijeen voor haar ‘Disruption Day’. Ze luisterden aandachtig naar tal van sprekers die kwamen uitleggen hoe ze hun eigen business moeten ‘disrupten’ vooraleer een nieuwe concurrent dat doet. U weet nog altijd niet waarover dit gaat? Geen probleem, ook op de Disruption Day waren er genoeg mensen die zinsneden van de sprekers herhaalden zonder ze echt te verstaan.

Ooit was disruptie een redelijk goed onderbouwde managementtheorie. Ze bestudeert het fenomeen waarbij dure en degelijke producten worden weggeconcurreerd door een nieuwe, goedkopere technologie. Eerst zit die technologie nog vol kinderziektes, en kunnen de traditionele spelers haar nog weghonen. Maar de nieuwe producten ontwikkelen zich razendsnel en dan is er geen houden meer aan. Denk aan de traditionele gps-toestellen versus de gratis navigatie-apps op elke smartphone.

Helaas is disruptie verwaterd tot een intelligent klinkend woord voor ‘snel veranderende marktomstandigheden’ of ‘digitalisering’. De combinatie van internet en mobiele toestellen verandert onze economie, daar bestaat geen enkele twijfel over. En het is een grote verdienste van Disruption Day en gelijkaardige initiatieven dat ze het Belgische bedrijfsleven met de neus op die feiten drukken.

Maar deze eerste stap in een aanvaardingsproces dreigt in veel bestuurskamers te ontsporen omdat ze de verkeerde bedrijven verafgoden. De onlinetaxicentrale Uber is wellicht dé mascotte van een nieuwe generatie disruptieve bedrijven. Ze verblindt veel mensen met haar fabuleuze groei. Een bedrijf van amper vijf jaar dat op 17 miljard dollar wordt gewaardeerd, wie droomt daar niet van?

Helaas blijkt uit tal van anekdotes dat Uber een toxische en agressieve bedrijfscultuur cultiveert. Het spoort mensen aan om bij zijn grote concurrent Lyft massaal belletje-trek te doen, waardoor de Lyft-chauffeurs regelmatig met geannuleerde ritten zaten. Een groot verlies aan inkomsten was het gevolg. Daar stopte de sabotage niet. Uber heeft ook geprobeerd om Lyft zwart te maken bij kandidaat-investeerders. Dat is not done in Silicon Valley. Een kaderlid van Uber liet zich bovendien ontvallen dat hij een kritische journaliste wel eens zou aanpakken, door onder meer bekend te maken naar waar ze met Uber al had gereden. In elk normaal bedrijf volgt ontslag op staande voet voor zo’n schending van de privacy. De CEO van Uber hield het bij een lichte vermaning. En dat zijn slechts de schandalen die naar buiten komen.

Ervaren internetondernemers geven aan jonge starters meestal deze les mee: noch de technologie, noch een goed team is een garantie voor duurzaam succes. Een goede bedrijfscultuur is dat wel, en daarin schiet Uber hopeloos tekort. Ooit wordt zo’n manifest gebrek aan waarden en extreme hebzucht afgestraft. Zijn de lessen van de bankenkcrisis al volledig vergeten? De bewondering voor Uber demonstreert in de eerste plaats geheugenverlies en niet één of ander inzicht in de veranderende wereld, excuseer disruptie.