11 lessen over disruptief leiderschap van Ilham Kadri (Solvay) en Rika Coppens (House of HR)

“Als bedrijven relevant willen blijven, moeten ze zich steeds opnieuw heruitvinden”, poneerde Ilham Kadri op 1 september tijdens de Trends Summer University in Knokke. De CEO van Solvay plant nog eind dit jaar het 160 jaar oude chemiebedrijf op te splitsen in twee ondernemingen.

“Het is in het huidige, moeilijke klimaat met inflatie, recessie en geopolitieke spanningen verleidelijk je terug te trekken in de loopgraven. Het is verleidelijk je terug te plooien op je kernactiviteiten, op de kosten te letten, op veilig te spelen. Innovatie en disruptie zijn allesbehalve veilig. Maar innovatie is de drijvende kracht om de concurrentie voor te blijven en prijszettingsmacht te verwerven”, stelt Marion Debruyne. De decaan van Vlerick Business School zoekt samen met Ilham Kadri (Solvay) en Rika Coppens (House of HR) uit hoe leiders veranderingen in hun organisatie in gang kunnen zetten.

1. Begin bij uzelf

“Kijk in de spiegel. Om betekenisvolle verandering teweeg te brengen in anderen en in je organisatie, moet je bij jezelf beginnen. Als leiders moeten we uit onze comfortzone durven te stappen en onze eigen overtuigingen ter discussie te stellen”, vindt Ilham Kadri. “Ik zeg dat niet alleen als CEO van Solvay, maar ook als moeder, als vriend, als burger en als wetenschapper. We leven in een wereld die constant evolueert, die almaar sneller verandert. Als leider weet je dat. Geen dag ziet er hetzelfde uit. Omarm de disruptie. Verander jezelf.”

2. Feedback is een geschenk

Leiders hebben baat bij een cultuur waarin medewerkers en klanten vrijelijk hun mening kunnen geven. Sinds 2020 houdt Solvay om de zes weken via enquêtes de vinger aan de pols bij zijn meer dan 20.000 medewerkers, en ook de klanten krijgen regelmatig vragenlijsten voorgeschoteld. “Feedback is een geschenk”, stelt Kadri. “We moeten leren ermee om te gaan als het geschenk dat het is. Denk niet te snel dat je iets al weet, dat het weinig kans op slagen heeft of dat je het al geprobeerd hebt. Denk grondig na.”

3. Wees uw eigen activist

“Een van de waarden van House of HR is Happy Rebel”, zegt CEO en Trends Manager van het Jaar 2023 Rika Coppens. “Wij hebben graag mensen in ons bedrijf die constant alles ter discussie stellen en de status quo durven uit te dagen.”

Accent, dat deel uitmaakt van House of HR, organiseerde zes jaar geleden een workshop met de medewerkers getiteld How to Kill Accent? “Hoe kunnen we ons eigen bedrijf kapotmaken? Als wij het niet doen, doet een ander het. Dat was het uitgangspunt voor de brainstormsessie, waaruit het idee voor NowJobs is ontstaan. Dat is onze volledig digitale oplossing voor uitzendwerk.”

4. Fouten maken mag/moet

Coppens cultiveert als CEO een omgeving waarin fouten getolereerd, en zelfs gestimuleerd worden. “House of HR is ontstaan uit ondernemers. Als je wilt dat medewerkers ondernemend zijn, moet je een cultuur creëren waarin fouten maken oké is of, beter nog: verplicht. Onze medewerkers moeten een papier ondertekenen, waarin ze zich engageren om fouten te maken. Als je geen fouten mag maken, kun je niet mislukken en zal je ook geen nieuwe dingen uitproberen. Soms slagen innovaties, soms niet.”

Debruyne is het daar mee eens. “Ik zeg vaak: als je gegarandeerd succes wilt, dan moet je niet innoveren. De meeste innovaties falen. Maar er is geen alternatief.”

Enkel wanneer medewerkers veel vertrouwen hebben in hun collega’s en in hun leidinggevenden, komt hun creativiteit volledig tot bloei. “Als medewerkers worden uitgelachen, dan zullen ze zich terugplooien op zichzelf en houd je elke innovatie tegen”, meent Coppens.

5. Diversiteit is niet voldoende

Diverse teams brengen meer innovatie. “Het is niet voldoende diversiteit uit te nodigen in je bedrijf. Je moet er ook mee dansen”, zegt Ilham Kadri. Een mix van mensen aanwerven is niet genoeg, ze moeten zich ook welkom en geapprecieerd voelen in een inclusieve organisatie.

Kadri maakte er een punt van de loonverschillen tussen mannen en vrouwen bij Solvay aan te pakken. “Mijn raad van bestuur vroeg me hoeveel het zou kosten, maar ik zei dat ik dat niet wist. Ik voegde eraan toe dat we toch niet willen werken in een bedrijf met een oneerlijk verloningsbeleid. We hebben 951 loonkloven gedicht.” Kadri zorgde ook voor zestien weken betaald ouderschapsverlof voor alle medewerkers.

6. Leren, afleren en opnieuw leren

Een oude manier van werken afleren, is moeilijker dan iets nieuws aanleren, stelt Kadri. “Iedereen moet voortduren bijleren, maar dat moet op een leuke manier gebeuren. Op mijn leeftijd wil ik niet terug naar de schoolbanken. In Afrika genieten ouderen veel respect. We hebben programma’s met mentoren opgezet, zodat de kennis en de knowhow niet verloren gaan. Zo kunnen de jonge medewerkers leren van de oude. Maar de oude medewerkers kunnen ook leren van de jonge.” Coppens denkt dat de schaarste aan talent een van de grootste risico’s is voor de toekomst van veel bedrijven. “Er is niet enkel een tekort aan talent, er is ook een mismatch in opleiding. De bedrijven zouden hun medewerkers beter omscholen dan ze aan de kant te schuiven als ze 50 of 55 jaar zijn.”

7. Mik op de maan

Coppens meent dat de verbeeldingskracht van mensen geen limieten kent, als leiders belachelijke of zotte doelen durven te stellen. “Wat als we volgend jaar voor een verdubbeling van onze doelen van dit jaar gaan? Denk mee na over hoe we dat kunnen bereiken. Zulke doelen kunnen helpen om de geesten te verruimen. In plaats van kleine stappen te doen, kun je zo een nijlpaard uit het bad helpen.”

“Ik ben een ingenieur. Vroeger ging ik altijd voor 100 procent. Nu heb ik liever moonshooters of mensen die heel hoog mikken”, treedt Kadri haar gesprekspartner bij. “Daarom zet ik soms doelen op X, om te kijken hoever mensen kunnen gaan. Het hoeft niet haalbaar te lijken. We moeten er een beetje bang van worden en de bonus moet in gevaar zijn. Solvay heeft sinds 2019 zijn uitstoot van broeikasgassen met 4 procent per jaar verlaagd, het dubbele van wat het klimaatakkoord van Parijs vraagt.”

8. Verspil nooit een goede crisis

Ilham Kadri was nog maar een jaar CEO toen in het voorjaar van 2020 de coronacrisis uitbrak. “Zonder de pandemie was de verandering bij Solvay nooit zo snel gegaan”, zegt ze. “In twee weken tijd werkten alle medewerkers thuis. De focus lag op veiligheid. Ik voelde me niet goed in het tweede kwartaal van 2020, want ik was plots chief mask officer. We moesten blijven produceren. De grenzen gingen dicht en we wisten niet hoe we producten bij onze klanten moesten krijgen. Wij hebben alle creativiteit aan de dag moeten leggen en we hebben onszelf verrast. Solvay is er sterker uitgekomen.”

9. Maak van medewerkers eigenaars

“Ik hoop dat ik de geschiedenisboeken in ga als de vrouw die het eerste werknemersaandelenplan introduceerde bij Solvay”, lacht Kadri. De medewerkers kunnen aandelen van het bedrijf kopen met een korting van 10 procent. Na twee jaar krijgen ze nog een gratis aandeel per drie aandelen. Het doel is de belangen van de medewerkers en het bedrijf meer op één lijn te krijgen.

Ook Rika Coppens is ervoor dat medewerkers in het kapitaal van het bedrijf kunnen stappen. Bij House of HR hebben 700 van de 6.000 medewerkers aandelen van de onderneming. “Daardoor krijgen medewerkers de mentaliteit van eigenaars. Ze willen dat het bedrijf blijft bestaan voor de volgende generaties.”

10. Laat geen ruimte voor ego

Leiders mogen zich kwetsbaar opstellen. “Ik ben een mens. Ik maak fouten. Ik heb geleerd sorry te zeggen als ik verkeerd zat. Zolang je je best doet en het beste voorhebt met het bedrijf, zal je team dat van je aanvaarden”, stelt Kadri. “Iedereen die tegen mij zegt dat hij CEO wil worden, krijgt hetzelfde antwoord: als je CEO wilt worden, ben je niet geschikt om CEO te worden. Het gaat niet om jou, maar om het potentieel van de mensen die voor je werken.”

11. Doe niets half

Coppens waarschuwt dat er ook te veel goede ideeën kunnen zijn. “Het is dan zaak er een of enkele ideeën uit te pikken en die prioriteit te geven. Je moet niet op te veel fronten tegelijk innoveren. Soms is er interne weerstand. Je moet de mensen dan zien te overtuigen. En wanneer je een budget over te veel projecten versnippert, hebben die projecten weinig slaagkansen.”