Het is van moeten. Punt. De fusie tussen Suez weinig strategie, veel cash en Lyonnaise des Eaux duidelijke strategie, veel schulden is een gedwongen huwelijk. België is weer ietsje meer een economische satelliet van Parijs en Generale Maatschappij en Tractebel worden het kind van de rekening. Wanneer wordt de holding van Etienne Davignon geliquideerd ?
Parijs, Londen, Brussel.
Morgen, vrijdag 11 april, maken de Franse ondernemingen Compagnie deSuez en Lyonnaise des Eaux (LdE) hun concrete fusieplannen bekend, zeggen zij al dagen. “Suez des Eaux” wordt een groep met 200 miljard Franse frank omzet en een gekapitaliseerde beurswaarde van 80 miljard Franse frank. Vanwaar deze megadeal ? En wat betekent zo’n operatie voor Suez’ dochter Generale Maatschappij en haar sterparticipatie Tractebel ? Trends ging te rade bij analisten en onderzoekers in Parijs en de Londense City en polste Belgische zakenkringen over de fusie Suez/LdE.
Tractebel : het Angelsaksisch model als anker ?
De Vlaamse minister van Economie, Eric Van Rompuy, pleit voor een aanpassing van de Tractebel-statuten. “Die in elk geval een ernstige impact moeten hebben op de beslissingsautonomie van de onderneming”, zegt hij aan Trends. Ook premier Jean-Luc Dehaene verklaarde naar aanleiding van de fusie dat de beslissingsautonomie van Tractebel gegarandeerd moet blijven via efficiënte corporate governance-regels, regels van behoorlijk bestuur dus. Volgens minister Van Rompuy is zijn eis “zeker geen achterhoedegevecht”. Immers : “In Nederland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten zijn de directies van de grote beursvennootschappen veel onafhankelijker van hun aandeelhouders dan in België het geval is. Wij proberen ondernemingen zoals Tractebel beter te doen aansluiten bij de internationale trend.”
Acht Van Rompuy een Vlaamse participatie in Tractebel nog wenselijk ? “Ze blijft mogelijk,” redeneert hij. “Na de fusie tussen Tractebel en Powerfin, valt het aandeel van de referentie-aandeelhouder Generale Maatschappij terug op 50,3 %. Met de belangen van de 49 % andere aandeelhouders moet hoedanook rekening worden gehouden. Maar de Vlaamse financiers moeten over een participatie beslissen, geen minister.”
Van Rompuy noemt het voorstel van een golden share met een blokkeringsminderheid voor de overheid in Tractebel (gelanceerd door de Vlaamse parlementsleden Robert Voorhamme, SP, en Karel De Gucht, VLD) een vorm van “verstaatsing oude stijl”. “De tijd van het staatskapitalisme is definitief voorbij,” besluit de minister.
Een voorstel dat de ronde doet, wil dat de Tractebel-statuten bepalen dat er gegarandeerd een meerderheid van onafhankelijke bestuurders in de raad van bestuur zetelt. Die zouden de belangen van àlle aandeelhouders moeten verdedigen. Door stemrechtbeperkingen voor grote aandeelhouders in te voeren (tot 20 %, bijvoorbeeld), wordt vermeden dat die elk deugdelijk bestuur verlammen.
Eric De Keuleneer, chef van de financiële instelling CBHK, en een ex-topmedewerker van Generale Bank, is in het debat over de “corporate governance” een hoofdtenor. Hij omschrijft dit modieuze begrip als : “de kunst om de controle over een vennootschap te geven aan mensen die er geen misbruik van maken”.
De Keuleneer verwijst voor het beslissingsmodel van Tractebel naar het Yellow Book, dat de voorwaarden omschrijft voor een notering op de London Stock Exchange. Het reglement stipuleert : “Als de aanvrager (voor een beursnotering) een onderneming is met een controlerende aandeelhouder, moet de aanvrager in staat zijn om te allen tijde onafhankelijk van deze controlerende aandeelhouder het bedrijf te leiden en beslissingen te nemen. (…) De aanvrager moet ook kunnen aantonen dat zijn raad van bestuur (board) zo is samengesteld dat alle beslissingen van betekenis worden genomen door een meerderheid directieleden die onafhankelijk staan tegenover welke controlerende aandeelhouder dan ook.”
De Keuleneer pleit voor een wetswijziging om te komen tot een gezonde corporate governance-cultuur in de Angelsaksische betekenis. “Dit is op korte termijn onmogelijk,” weet hij. “Daarom is de geschetste aanpassing van de Tractebel-statuten uiteraard vóór de opslorping door Lyonnaise des Eaux een feit is het enige alternatief om te vermijden dat het bedrijf de speelbal wordt van referentie-aandeelhouders.”
Suez : opgeruimd staat netjes.
Suez komt uit een diepe put. In 1994 boekt de holding 7,6 miljard Franse frank verlies in het vastgoed en komt daardoor voor 4,7 miljard in het rood. In de zomer van 1995 wordt Gérard Mestrallet, tot dan gedelegeerd bestuurder bij de Generale, de nieuwe Suez-topman. Dat jaar boekt de holding nog een verlies van 4 miljard frank. De totale vastgoedverliezen bedragen 25 miljard Franse frank.
Mestrallet verkoopt onder meer Banque Indosuez aan Crédit Agricole en schuift de vastgoedvorderingen door naar Whitehall. Allerhande niet-strategische participaties ( Desjardins, Wafabank, bijvoorbeeld) worden van de hand gedaan. In totaal verkoopt Mestrallet in 1996 voor 951 miljoen Franse frank participaties. Suez boekt eindelijk een positief resultaat van 843 miljoen Franse frank (bijdrage van de Generale Maatschappij : 1,1 miljard). Vandaag beschikt Suez over een oorlogskas van 5 miljard Franse frank.
Ter vergelijking : Lyonnaise des Eaux boekte vorig jaar een winst van 1,35 miljard Franse frank op een omzet van 92 miljard Franse frank (concurrent Crédit Générale des Eaux haalt 164 miljard Franse frank omzet Tractebel : 344 miljard Belgische frank). LdE heeft 28 miljard schulden tegenover een eigen vermogen van 30 miljard Franse frank.
Jacques Loussert, analist van Dresdner Kleinwort Benson, volgt vanaan de prestigeuze Parijse Boulevard Hausmann de nutsaandelen van Suez. Hij zegt : “Twee tot drie jaar geleden was Suez een conglomeraat dat zowat overal actief was : banken, verzekeringen, industrie. Na de succesvolle poetsbeurt zat Mestrallet met een probleem : waarin ging de onderneming zich specialiseren ? Even werd zelfs gespeculeerd dat Mestrallet Suez zou liquideren. Een ware identiteitscrisis volgde. Dit veranderde toen Suez ( nvdr in feite de Generale, maar deze Belgische nuance is voor àlle buitenlandse analisten te subtiel) in september jl. de meerderheid nam in Tractebel. Vanaf dan is Suez, dat immers ook 16 % in LdE bezit, duidelijk een nutsbedrijf : 29 miljard Franse frankc van zijn geherwaardeerde portefeuille (55 miljard) bestaat uit utilities.”
Suez opbreken en verkopen : een beter alternatief ?
Britse commentatoren hebben vragen bij de creatie van Suez des Eaux. Zo schrijft The Economist : “Zonder zo’n fusie zouden de Suez-managers in de centrale holding het steeds moeilijker hebben gehad hun bestaansreden te rechtvaardigen. De meeste dochtermaatschappijen van Suez zijn immers beursgenoteerd en worden autonoom beheerd. Met de ondernemingen van Lyonnaise in hun portefeuille hebben ze plots weer een jobgarantie.”
“Misschien zouden de Suez-aandeelhouders beter opteren voor een vereffeningsscenario,” klinkt het bij Merrill Lynch in the City. “Gezien de décôte (het verschil tussen de beurswaarde en de geconsolideerde waarde van de dochtermaatschappijen nvdr) van de holding, zo’n 30 %, is dat geen slechte zaak. Ik vrees dat Suez op middellange termijn met moeite kan evolueren van een log machtsinstrument naar een nutsholding die de harde confrontatie moet aangaan met ervaren marktspelers.” Anita Hibbit (Dillon, Read) noemt de fusie “een politiek geïnspirereerde operatie”.
Deze verwijzing lijkt gesneden koek voor Elie Cohen, directeur van het Franse Centre National de Recherche Scientifique (CNRS). Cohen is de geboekstaafde criticus van de politisering in het Franse bedrijfsleven. Hij schreef daarover een reeks boeken. Elie Cohen repliceert echter : “Het samengaan van Suez en La Lyonnaise is een goeie zaak, al was het maar omdat op die manier de concurrentie in de nutssectoren wordt aangewakkerd. De bewering als zou de fusie slechts een manier zijn om de jobs van Mestrallet en zijn managers in stand te houden is ronduit belachelijk. De operatie is gebaseerd op een gezamenlijke beslissing van de raad van bestuur. Die vertegenwoordigt onder meer de aandeelhouders Saint-Gobain, Electrafina en Elf-Aquitaine. Als zij hun miljarden willen investeren in een nutsholding, is dat op zich een mooie referentie, alle commentaren van journalisten en analisten ten spijt.”
Waar bemoeien Dehaene en Di Rupo zich mee ?
Op het vlak van de samenwerking tussen LdE en Tractebel doen de Brusselse politici moeilijk. Elie Cohen : “Waar bemoeien ze zich eigenlijk mee ? In 1989 heeft Suez zich blauw betaald aan de overname van de Generale, terwijl de kleine Belgische belegger de winst incasseerde. Nu kan Suez eindelijk meerwaarde halen uit de Generale en plots staan de politici op hun achterste benen.”
Wat als de politici hun slag thuishalen ? “Dan is de fusie-operatie zo goed als zinloos,” klinkt het bij analiste Agnes de Petigny ( S&P-Parijs). “En de Belgen hebben een stevige stok achter de deur. Tractebel kan zijn core business de Belgische energiesector slechts ontwikkelen met politieke steun. Daarom zal Suez/LdE de schijn ophouden en Tractebel een beperkte onafhankelijkheid toestaan. Het staat buiten kijf dat de internationale activiteiten van Tractebel op termijn worden gedirigeerd vanuit Suez/LdE.”
Jacques Loussert (Dresdner Kleinwort Benson) begrijpt de commotie over de Frans-Belgische overeenkomst niet. Volgens hem wordt Suez/LdE “het alter ego van de historische rivaal, CGE”. Hij ziet daarbij twee pools ontstaan : een klassieke nutsgroep rond Tractebel (energie, afval en water) en een telecommunicatiebedrijf rond LdE. Die laatste poot is al uitgebouwd bij CGE, dat de tweede operator (naast France Télécom) werd in het Franse telecommunicatienetwerk. “Ik ben ervan overtuigd dat de combinatie Suez/LdE in de toekomst met de cash die vrijkomt door een verdere afstoting van activa een bod zal doen op Bouygues,” speculeert Loussert. “Deze bouwgigant moet immers zo’n 40 miljard Franse frank investeren om zijn ambities als derde telecomoperator te kunnen waarmaken. Suez kan daarbij helpen.”
Belgische voodoo economics ?
Zal de Belgische consument, die volgens de Oeso de hoogste energieprijzen betaalt in Europa, de franco-franse concurrentie op de Franse nutsmarkt financieren ? Loussert : “Tractebel kan zich met de steun van Suez/LdE ontplooien tot een energieholding van Europees niveau. Ik begrijp echt niet waarom de Belgische politici zo negatief reageren op de te verwachten fusie. Het zou idioot zijn om deze operatie te blokkeren.”
Volgens onderzoeker Elie Cohen “dreigt de operatie Suez/LdE uit te draaien op een Frans-Belgische oorlog, terwijl de visie van Gérard Mestrallet perfect past in het Europese concept van de liberalisering van de energiemarkten.”
Onze politici zouden als reactie op de eventuele integratie van Tractebel inSuez/LdE de Belgische energiemarkt kunnen liberaliseren. Eric Van Rompuy : “Ik heb al eerder gesteld los van de recente ontwikkelingen in het aandeelhouderschap van Tractebel dat de liberalisering van de energiemarkt in Vlaanderen onvermijdelijk is en door Europa wordt voortgestuwd. Vlaanderen kan en wil zich tegen dit proces niet verzetten.”
Cohen : “Jullie politici hebben het volste recht deze markt vrij te maken. Maar het zou oneerlijk zijn. Bij de overname van de Tractebel-aandelen van Electrafina in september jongstleden werd het monopolie verdisconteerd in het erg dure overnamebedrag (42 miljard Belgische frank) dat Suez neertelde. De Belgen roerden zich niet bij die operatie, waarbij Albert Frère een flinke winst maakte en zich kon inwerken als aandeelhouder van Suez (voor 8 %). Nochtans wist iedereen dat dit gebeurde met het oog op de omvorming van Suez tot een nutsholding. En nu wordt het monopolie plots in vraag gesteld. Dat is typisch Belgisch : eerst stilletjes de winst incasseren, ook in 1988 bij De Benedetti, en achteraf van leer trekken tegen de Fransen. Dit heeft veel weg van voodoo economics.”
HANS BROCKMANS
ERIC VAN ROMPUY (VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE) Behoorlijk bestuur, corporate governance, bij Tractebel. His cup of tea ?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier