Wet-Renault is geen wondermiddel

Collectieve ontslagen zijn bijna dagelijkse kost. Ondernemingen moeten daarbij de regels en de procedure van de wet-Renault naleven. Niet altijd bevorderlijk voor de rechtszekerheid.

Wat is de Wet-Renault?

Sinds 13 februari 1998 legt de wet-Renault strengere regels voor bedrijfsherstructureringen op. De wet-Renault moet zowel gevolgd worden bij een bedrijfssluiting als bij een collectief ontslag. Van collectief ontslag is sprake bij elk ontslag dat in de loop van een periode van 60 dagen minstens een bepaald aantal werknemers treft, zonder dat dit ontslag verband houdt met de persoon zelf. Het gaat om 10 werknemers in bedrijven met 20 tot 100 werknemers, 10 procent van het aantal werknemers in bedrijven met 100-300 werknemers en 30 in bedrijven met tenminste 300 werknemers.

Welke procedure moet worden gevolgd?

Bij de wet-Renault moet een werkgever die het voornemen heeft om tot collectief ontslag over te gaan de werknemersvertegenwoordigers (de ondernemingsraad of de vakbondsdelegatie) informeren en consulteren voor er beslist wordt effectief tot ontslag over te gaan en eventueel over een sociaal plan te onderhandelen. De eerste fase heeft betrekking op het collectief ontslag zelf, de tweede fase op het bepalen van de ontslagvergoedingen. Noch de duur van de consultatiefase, noch die van de onderhandelingsfase liggen vast.

Uit onderzoek van het advocatenbureau Claeys & Engels blijkt dat de consultatiefase langer wordt. In de periode 2002-2004 bedroeg ze 39 dagen, nu is dat al gestegen tot 52 dagen. De onderhandelingsfase wordt dan weer korter: 36 dagen tegenover 41 dagen vroeger. Een volledig herstructureringsproces wordt wel langer: van gemiddeld 80 dagen vijf jaar geleden tot 88 dagen vandaag. In Brussel en Wallonië duurt een herstructurering overigens 50 procent langer dan in Vlaanderen.

Is de wet een succes?

Volgens specialisten arbeidsrecht ondermijnt de langere procedure de goede werking en naleving van de wet. De facto worden de onderhandelingen steeds meer al tijdens de consultatiefase gevoerd wat strijdig is met de wet. Dat leidt tot rechtsonzekerheid. Het hele proces om het collectief ontslag af te ronden wordt zo nodeloos gerekt. Sommige advocaten pleiten dan ook voor een vorm van extern toezicht bij deze procedures zodat een werkgever snel uitzicht heeft op de duur van herstructurering.

Andere bron van onzekerheid zijn de bezwaren die de vakbonden kunnen bekendmaken aan de werkgever over de naleving van de procedures. Een werkgever kan die bezwaren naast zich neerleggen en overgaan tot collectief ontslag. Maar in dat geval dreigen er wel zware sancties indien achteraf blijkt dat de procedure niet correct gevolgd is. In dat geval kan het zijn dat een bedrijf verplicht wordt ontslagen werknemers weer te integreren op de werkvloer en hun een vergoeding te betalen.

Een derde nadeel heeft te maken met de herstructureringskosten. Vakbonden proberen het bedrag van de ontslagvergoedingen op te trekken door te verwijzen naar symbooldossiers (Volkswagen Vorst, straks misschien Opel Antwerpen). De onzekerheid over de uiteindelijke kostprijs schrikt volgens advocaten buitenlandse investeerders af.

Hoe zit het in het buitenland?

In vergelijking met het buitenland is in het België relatief eenvoudig een herstructurering door te voeren, en dat ondanks de procedures die de wet-Renault heeft ingevoerd. In landen zoals Italië en Nederland moeten bedrijven bijvoorbeeld aan bepaalde objectieve criteria voldoen – bijvoorbeeld verlieslatend zijn – voor zij tot collectief ontslag mogen overgaan.

Door Alain Mouton

Het hele proces om het collectief ontslag af te ronden, wordt nodeloos gerekt.