WALTER BAL

Intiem met polyester

Toen Walter Bal meer dan dertig jaar geleden met polyester ging experimenteren, schudde de kunstwereld meewarig het hoofd. Inmiddels is er niet echt veel veranderd. In de Verenigde Staten wordt zijn beeldhouwwerk naar waarde geschat, maar voor Europa is hij naar eigen zeggen nog minstens tien jaar te vroeg.

TEKST : MARGOT VANDERSTRAETEN / FOTO’S : ERIK TANGHE

Hij streelt zachtjes een oestervormige sculptuur die op zijn werktafel staat. “Ik ben verliefd op de materie”, zegt hij. “Kijk hoe het licht tot de vorm doordringt, dat is gewoon fascinerend”. Hij verplaatst de sculptuur, houdt ze tegen het noorderlicht en geniet van het spel van donkerrode kleurschakeringen. Het is een beeld in gepolijst polyester. Glad, doorzichtig en basaal. Intiem ook, in tegenstelling tot het materiaal waarmee het gemaakt is. Polyester is immers allesbehalve een intieme materie. Hedendaags, dat wel. En alomtegenwoordig.

“Polyester is een vast element in onze leefwereld. Kijk maar eens om je heen. Overal vind je plastic. De kunstmatigheid is tot het diepste punt doorgedrongen.” Toch schrikt Walter Bal er niet voor terug uitgerekend deze kunstmatige stof tot kunst te verheffen. “Die dubbelzinnigheid is net heel interessant. Ik zoek altijd naar een unieke uitdrukkingsvorm, een absolute eigen stijl. Al sinds mijn studie aan de kunstacademie heb ik mij verdedigd tegen alle invloeden van buitenaf. Nieuwe dingen wil ik brengen. Veranderingen die vanuit mijn diepste ik komen. Kleine revoluties in vorm en in materie.”

Polyester

is inderdaad niet gemaakt voor individuele uitdrukkingsvormen. Het is een industrieel product dat om een industriële aanpak vraagt. Het gieten en polijsten van polyester is een ingewikkeld en gevaarlijk procédé. Walter Bal stapt door zijn atelier en houdt stil bij een donkerblauwe, rondvormige sculptuur.

“Dertig jaar geleden was polyester een gloednieuwe substantie. De ver- en bewerkingstechnieken stonden nog op een laag pitje. Ik herinner me nog goed mijn beginperiode”, zegt hij dromerig maar met pretlichtjes in de ogen. “De polyester koop ik in grote tonnen aan bij bekende chemiereuzen. In die tijd smolt ik de kunsthars zelf, in een klein, geïsoleerd kamertje. Maar die dingen kan je gewoon niet zelf doen. Dat was een gevaarlijke dwaasheid met als enig maar dan wel valabel excuus mijn jeugdige gedrevenheid. Maandenlang ben ik ziek geweest van de giftige gassen die in dat hete, tochtvrije hokje hingen”.

Dat kleine kamertje is nu verleden tijd. De gedrevenheid niet. Een gedrevenheid die zich trouwens niet uitsluitend manifesteert in zijn kunstwerken. Zijn scheppingsdrang heeft hem als vanzelf naar de reclamewereld geleid, waar hij al lang geen onbekende meer is. “De reclame vraagt om commerciële creativiteit”, zegt hij. “Ik heb daar helemaal geen moeite mee. Integendeel. Dankzij mijn werk in de reclame, kan ik mijn tweede uitdrukkingsvorm financieren. Mijn kunstwerken zijn absoluut niet commercieel. Ze vragen niet om applaus of om commercieel succes, hoewel dat natuurlijk ook wel aardig is. Europa is nog bang van mijn werk. Bij Europeanen leeft een aangeboren achterdocht ten opzichte van alles wat nieuw is. Weet je dat sommige mensen meer onder de indruk zijn van mijn gipsen sculpturen dan van het definitieve beeld in polyester ? Ze begrijpen het niet. Het gaat nog te ver”.

In de hoek van de kamer staan enkele dozen met zorgvuldig ingepakte beelden. Klaar voor hun vlucht naar de Verenigde Staten. “Wat in de Verenigde Staten kan, is ongelooflijk. Amerikanen begrijpen de kracht die van mijn beelden uitgaat. Ze sluiten zich niet af voor vernieuwingen, stellen zich open en tonen hun waardering. Een uitstekend gevoel geeft dat.”

Op een kleine werktafel

staat een robuuste aarden vorm. Zonder houders of steunen. Zuiver. “Het enige kunstmatige aan mijn werk is de materie zelf. De vorm is honderd procent natuurlijk. Ik kan de essentie alleen bereiken door zoveel mogelijk te schrappen ; uit te kleden tot op het naakt.” De afgelopen dertig jaar is de techniek erg bijgeschaafd. Walter Bal heeft zijn vast stramien gevonden. Een stramien dat naar eigen zeggen de perfectie nadert. De aarden vorm wordt in gips gegoten en gaat vervolgens naar een atelier in Geraardsbergen waar hij in polyester gegoten wordt. Het polijsten is de laatste stap. “De doorzichtigheid van het materiaal geeft het geheel een sensuele dimensie. De vormen golven, het is alsof het beeld leeft.”

Dat is nou precies wat Walter Bal met zijn kunst wil bewerkstelligen : het intieme tot leven wekken met een afstandelijke, industriële materie. Zijn beelden zijn tot de essentie herleid. Zuivere eenvoud waarin grote verhalen verborgen zitten. Mannelijke en vrouwelijke verhalen. Levensverhalen. Want ook al zijn de beelden van Walter Bal niet figuratief, bij sommige is de suggestie niet veraf. “De sensualiteit moet voelbaar zijn. En dan ga ik vanzelf met ronde vormen werken. Mijn beelden zijn vleselijk.” Alle beelden bevatten een zekere vorm van dubbelzinnigheid. Ze zijn niet homogeen, hoewel ze dat op het eerste gezicht wel lijken. Het geheel verbaast telkens weer. Omdat de achterzijde op een verrassende wijze overvloeit in de voorzijde, of omgekeerd. Omdat niets is zoals je het eigenlijk zou verwachten. Het spel met eenvoudige vormen blijkt onuitputtelijk.

Sinds enkele jaren

werkt Walter Bal ook met beton. “Eigenlijk is beton een alledaagse, onpersoonlijke materie. Beton is net als polyester erg hedendaags en alomtegenwoordig. Toch is het een hele andere materie. Polyester is voor mij vrouwelijk : doorschijnend, verfijnd, zacht en teder. Beton is net het tegenovergestelde : mannelijk, krachtig, rudimentair en fors.” Walter Bal werkt afwisselend met beton en gekleurd polyester. Dezelfde beelden zien er in beton en polyester volledig verschillend uit. In de polyester beelden is de interne structuur duidelijk zichtbaar. Het licht dringt zachtjes in de vorm en roept emoties op. De betonnen beelden zijn viriel, hun structuur is grof. “Beton biedt me ook de mogelijkheid om monumentale beelden te maken. Bij de gedachte uitsluitend decoratieve polyester beelden te kunnen maken, kreeg ik het af en toe benauwd. De wetenschap dat ik morgen probleemloos een betonnen beeld van pakweg twee meter kan maken, brengt mijn geest tot rust. En dat is in wezen de enige drijfveer van mijn werk : geestelijke rust.”

Info : (02) 537.82.47.

Walter Bal in zijn atelier, verliefd op de materie, in casu polyester en beton.

Kijk hoe het licht tot de vorm doordringt, dat is gewoon fascinerend.

Ik kan de essentie alleen bereiken door zoveel mogelijk te schrappen ; uit te kleden tot op het naakt.