Uitgebeend

Firmin Wauters (71j.), de keizer der bestuursmandaten, herschikt zijn vleeswarenimperium. Groep Wauters heeft een nieuw management én slankt af van meer dan 120 naar 20 bedrijven. Opgestapelde verliezen en RSZ-schulden tekenen de balansen. Ingrijpen was nodig. Nu.

G roep Wauters, het vleeswarenimperium van Firmin Wauters uit Zaffelare, bij het grote publiek vooral bekend via zijn slagerijen in Unic, Profi, Dial, Delhaize of Eda, zit in slechte papieren. Het eigen vermogen van de groep een onontwarbaar amalgaam van tot voor kort meer dan 120 naamloze vennootschappen, bvba’s en, vooral, coöperatieven zit 315 miljoen frank in het rood. Bovendien zijn er RSZ-schulden : drie vierden van de vennootschappen kreeg dit of vorig jaar een dagvaarding in de bus. Die schuld bedraagt 60 miljoen frank, zegt de huidige algemeen directeur Lia Daemen (43 j.), momenteel wonend in Deurle maar afkomstig uit het Limburgse Rekem. “Maar we hebben een akkoord met de RSZ voor een gespreide terugbetaling over langere termijn,” zucht ze opgelucht. “Zonder hun begrip en hulp zou het wel erg moeilijk zijn.”

Met de banken is er een akkoord in de maak. Groep Wauters, feitelijk een onbestaande juridische entiteit, onderhandelt momenteel met een bankconsortium, bestaande uit Generale Bank, Kredietbank en Nilk ( Nationaal Instituut voor Landbouwkrediet). Het waren precies die banken die aandrongen op een herstructurering. “Anders spelen wij niet meer mee,” zo klonk het bij hen.

“Eigenlijk is het tamelijk paradoxaal. Op het ogenblik dat je de banken absoluut nodig hebt, kan je hun hulp enkel verkrijgen door ze, zwart op wit, te overtuigen dat je ze niet nodig hebt. ‘t Zou nochtans heel wat makkelijker zijn met wat meer krediet,” erkent Lia Daemen. De groep heeft inderdaad op een omzet van 2,5 miljard frank slechts 60 miljoen krediet.

“Een herstructurering drong zich meer dan ooit op. We dienen de opgestapelde verliezen uit het verleden weg te werken. Ook omdat de banken het eisen, maar vooral voor onszelf. We willen onze eigen toekomst veiligstellen.”

Vorige week vrijdag legde het nieuwe management op de Rechtbank van Koophandel in Brugge een reeks fusievoorstellen neer. Ook wordt nog een aantal vennootschappen in vereffening gesteld. Half juni moet de hele reddingsoperatie beklonken zijn. Dan resten er van de meer dan 120 vennootschappen die Firmin Wauters ooit achter zijn naam had staan nog twintig.

Naast de elf Unics met elk een eigen vennootschap, komen er negen vennootschappen (zie kader De nieuwe structuur) : de versnijderij, de transportmaatschappij, de administratie en zes nv’s voor de slagerijen (vijf Vlaamse provincies plus Wallonië).

ONBEKENDE MILJONAIR.

Het verhaal van Firmin Wauters begint in het crisisjaar 1929. Als 14-jarige trekt de Ertveldenaar als leerjongen naar een slager. Hij gaat er de stiel leren. En hij beslist er als baas door het te leven gaan.

Na de Tweede Wereldoorlog begint hij in de Gentse Lange Violettestraat zijn eerste, eigen slagerij. Het wordt het begin van een imperium. Wauters gooit zich op de slagerijen, opent supermarkten, baant zich een weg in de distributie van vlees en vleeswaren, bouwt een apart transportbedrijf uit en waagt zich aan de vleesversnijderij. Op het hoogtepunt telt de groep 180 slagerijen.

Vijf jaar geleden maakte Trends een top van de bestuursmandaten op (zie Trends 11 april ’91). Firmin Wauters werd daarin de ongekroonde vennootschappenkeizer van België met 122 mandaten. Nummer twee was zijn echtgenote Georgette Van de Veire. Toen weigerde Firmin Wauters alle commentaar. Hij wou blijkbaar “de onbekende miljonair” blijven, zoals hij toen door een goede bekende van hem werd omschreven. Wauters, inmiddels verhuisd naar een heus kasteeltje in Zaffelare nabij Lochristi, schuwt alle publiciteit. “Een boxeur” wordt hij genoemd omdat hij zijn woordenvloed telkens begeleidt met veel wijdse gebaren. Honderd jaar worden is zijn ultieme wensdroom en om die te realiseren, drinkt hij geen druppel alcohol. En eet hij nauwelijks vlees. De Groep Wauters gehuisvest in het voormalige slachthuis van Beernem (een huurkoop die afloopt in 2007, en die men wil vervroegen), opvallend naast de E40 gelegen draait echter enkel en alleen om vlees. En om vennootschappen en vennootschapjes. Wanneer Lia Daemen, voordien actief bij charcutiernv Schietse, een klant van Groep Wauters, midden 1991 in Beernem arriveert, treft ze er meer dan 120 namen aan ; de ene al meer illuster dan de andere. Of wat dacht u van Bewa, Vawo, Wane, Dujo, Koksi, Santi, Ukro, Wava, Wapla, Vewa enzovoort, enzovoort.

Firmin Wauters weet zich omringd door een juridische omkadering die als een steeds groeiende moloch een eigen leven is gaan leiden. En die ook op de bedrijfsvoering zwaar begint te wegen. Zo betaalt Wauters jaarlijks niet minder dan 9 miljoen frank aan zijn boekhouder, enkel en alleen voor het opmaken en neerleggen van de rekeningen van alle firma’s waarvoor hij tekent.

PUINHOOP.

“Wauters probeert al tien jaar te stoppen,” zegt Lia Daemen. Eind de jaren tachtig duidde de kinderloze Wauters een neef als opvolger aan. Maar dat liep faliekant af. De neef werd ontslagen en opgevolgd door een nieuwe algemeen directeur, gevolgd door een andere. Maar het ging van langsom slechter met de groep. En toen kreeg de kasteelheer ook persoonlijke problemen. Het kwam tot een breuk met zijn vrouw Georgette Van de Veire die de administratie en financiën van de Groep Wauters verzorgde.

Georgette Van de Veire ging, Lia Daemen kwam. “Toen ik in 1991 de administratie overnam, was ik werkelijk verbijsterd,” bekent Daemen. “Na één maand wou ik hier al weg. Er was niets. De administratie was één puinhoop.” Toch blijft Daemen ; niet in het minst voor Firmin Wauters. “Hij is een echte commerçant, een ondernemer ; alleen van boekhouden had hij duidelijk weinig kaas gegeten,” zegt Lia Daemen. “Hij heeft zich blijkbaar laten omringen door adviseurs die al eens foute adviezen gaven. De onderneming is, als het ware met de ogen wijd open, in een negatief eigen vermogen van ruim 300 miljoen frank gewandeld. Dat hangt al jaren, als een zwaard van Damocles, boven onze hoofden. We zullen dat zelf moeten betalen. Want welke bank wil daarvoor lenen ?”

Daemen begint in 1991 aan de grote kuis, zowel administratief als commercieel. En ze doet dat niet alleen. Maddy Tanghe (30j.) tekent voor rekening van de fiduciaire Ryckeman Gebr. de hele nieuwe structuur uit. Vanaf 1 juni eerstkomend treedt ze in dienst bij de Groep Wauters. Frederik Vandamme (28j.) is de commerciële manager, Christophe Sohy (25j.) de verantwoordelijke voor de versnijderij en Goedele Jacobs (30j.) de verantwoordelijke voor de elf Unics in de groep.

Elke werkdag rolde het nieuwe managementteam van de ene verbazing in de andere. Zegt Lia Daemen : “Er was zelfs geen kasplanning. Niemand kon precies de doening van een winkel achterhalen. Elf mensen waren permanent bezig met het controleren van de verschillende vennootschappen. Ieder probleem werd opgelost door facturatie van de ene werkvennootschap naar de andere. Bedrijfsverliezen werden doorgeschoven ; niet-actieve vennootschappen torsten een almaar aangroeiende over te dragen schuld. Niemand had er enig idee van hoe lang hoe kort dit nog kon worden volgehouden ; maar iedereen deed het.”

Frederik Vandamme vult aan : “Groep Wauters kon blijkbaar geen afscheid nemen van een verkooppunt. Het aantal telde, niet het rendement. Wie wou weten welke winkel verlieslatend was en welke rendeerde, moest zich riskeren aan een ellenlange speurtocht doorheen een kluwen van boekhoudkundige onkunde.”

ZES ZUILEN.

Na vijf lange jaren zijn niet enkel alle geheimen ontrafeld maar is er ook een oplossing klaargestoomd. Groep Wauters krijgt een nieuwe structuur én, als gevolg daarvan, zo hoopt het management, weer het nodige vertrouwen van de banken. De fusievoorstellen zijn neergelegd. De aandeelhouders, Firmin Wauters én Georgette Van de Veire, moeten er dan nog hun zeg over doen. “De nieuwe vennootschapswet staat aan onze kant,” zegt Maddy Tanghe. “Wie te kwader trouw is en de toekomst van een vennootschap in gevaar brengt, kan uit die vennootschap gerechtelijk worden ontslagen.”

“We hebben de voorbije jaren de Groep commercieel terug op de startbaan gekregen,” meent Frederik Vandamme. “Groep Wauters had al die jaren een gezicht ; eenmaal het fusievoorstel aanvaard, hebben we eindelijk ook een werkbare structuur.”

104 slagerijen, telkens in supermarkten, telt de groep nu nog. De voorbije vijf jaar zijn niet minder dan 35 verkooppunten gesloten of verkocht. “Sommige supermarktslagerijen hebben we verplicht moeten verkopen,” stelt Frederik Vandamme. Groep Wauters zat in tien Edi-warenhuizen ; bij de overname daarvan door Batard begin ’95 moesten we er weg. Tot de verkoop van andere hebben we zelf beslist.” Aardig wat van die vroegere verkooppunten van Groep Wauters blijken momenteel in handen te zijn van concurrent Renmans.

Vandamme verdedigt de afslanking : “We hebben bepaalde verkooppunten afgestoten om niet de hele keten in gevaar te brengen. Ik heb liever tien winkels van 20 miljoen dan twintig van 10. De komende jaren zullen we er nauwlettend moeten op toezien dat we niet aan ons marktaandeel laten knagen. We zijn nu stevig ingebed in warenhuizen. Er bestaat een echte symbiose tussen ons en de ketens. Wekelijks wisselen we onze cijfers uit, maandelijks bekijken we onze exploitatierekening per winkel. Als er problemen zijn, werken we daar samen aan. Als hun winkelomzet voldoet, zitten we met het rendement van onze slagerij meestal ook wel goed. Als er problemen zijn, dan hebben we die meestal allebei. Voor de komende jaren is ons beider grote opdracht het blijven aantrekken van klanten naar onze vestigingen. De verschuivingen binnen de distributie maken het ons op dat vlak niet makkelijk. Neem nu de komst van de Duitse distributeur Lidl. Die vestigt zich niet in België omdat er hier een plotse aangroei is van potentieel cliënteel. Neen, de koek moet onder alsmaar meer gegadigden worden verdeeld. Dat heeft zware gevolgen voor onze slagerijen. We moeten met steeds minder klandizie rekening houden. Tenzij we natuurlijk ook scheepgaan met de nieuwkomers maar dat vergt dan weer zware investeringen.”

“We hebben ons de laatste jaren, bijna eenzijdig, moeten toespitsen op omzet. Aan de gang blijven, was onze ultieme bekommernis,” bekent Lia Daemen. “Van uitbreiding is op dit ogenblik geen sprake. We hebben de voorbije jaren iedere morgen weer op de rand van de afgrond gebengeld. We moesten, bij manier van spreken, dagelijks bezig zijn met twee moeilijk samengaande opdrachten : we moesten het ene bedrijf draaiende houden terwijl we bezig waren een ander uit de grond te stampen. Tabula rasa was waarschijnlijk stukken makkelijker geweest. We hadden de oude structuren naar het faillissement kunnen leiden om nadien, met een propere lei, weer opnieuw te beginnen. Dat wilden we niet. We wilden redden wat Firmin Wauters al die jaren had opgebouwd.”

GEEN RESERVE.

“In de goede jaren, lang vóór de varkenspest én de hormonenaffaires een zware domper zetten op de Belgische vleessector, is hier veel te weinig reserve opgebouwd,” zegt Lia Daemen. “Met het gevolg dat de zeven magere jaren hier al aardig wat langer duren.”

Het gevolg was ook dat de Groep Wauters tegen geen stootje kon. Zeker niet één van de omvang als de sluiting in januari ’94 van het eigen slachthuis (de cv Verenigd Slachthuis) waar ruim dertig mensen werkten. “Dat heeft ons veel, heel veel geld gekost,” zegt Lia Daemen.

Het leidde ook tot onderhandelingen met de vakbond. De Groep Wauters is de vakbonden al langer een doorn in het oog. Door de opslitsing in talloze vennootschappen krijgen ze er geen voet aan de grond. Bij concurrent Renmans konden de vakbonden in april van dit jaar via de rechtbank aantonen dat Renmans die net als Wauters met veel vennootschappen werkt de facto één groep vormde. De rechter beval onmiddellijke sociale verkiezingen. Zo’n beslissing betekent ook dat de bedienden van de groep onder een ander paritair comité vallen (kleinhandel in voedingswaren in plaats van zelfstandige kleinhandel). Dat betekent 36 uur in plaats van 40 en ook beter loon (aanvullend vakantiegeld, kerstpremie), recht op loopbaanonderbreking. Een factuur die al gauw de loonkost met meer dan 5 % de hoogte injaagt.

PERSONEEL MOET LACHEN.

De elf Unics tellen een 140 werknemers “ik prefereer parttimers,” zegt Vandamme de overige 450 zijn actief in de slagerijen, de versnijderij, het transportbedrijf en de administratieve dienst. Het hart van de Groep Wauters is Holma, de in Beernem gevestigde versnijderij. De omzet is meer dan gehalveerd, van 2,2 miljard in ’93 naar 852 miljoen in ’95. “De afgelopen jaren was de versnijderij voor meer dan 40 % actief voor derden, voor klanten buiten de Groep Wauters,” verklaart Lia Daemen. “Vandaag hebben we ons quasi volledig opnieuw georiënteerd op de bevoorrading van de eigen winkels. Het werk voor derden is verschrompeld tot een kleine vijf procent. En we willen het zo houden ; versnijden voor anderen is niet langer rendabel. De steeds weerkerende vraag voor “het beste tegen de goedkoopst mogelijke prijs” kan niet worden volgehouden.”

Sohy bestiert een versnijderij waarin 40 arbeiders actief zijn op drie lijnen, eentje voor varkens- en eentje voor rundsvlees, een derde voor gehakt. De varkens- en rundskwartieren, aangekocht bij Belgische slachthuizen, worden overdag versneden en verpakt, de aanmaak van gehakt gebeurt om twee uur ‘s nachts.

“Dat ligt nog dezelfde dag in onze winkels,” verzekert Sohy. Het “erg rendabele” paardenvlees, schaap en gevogelte wordt bij toeleveranciers ingekocht en in Beernem van winkelverpakking voorzien. Voorraad kent de Groep Wauters niet meer. Dag aan dag worden de slagerijen beleverd, volgens eigen bestelling.

Het zijn de slagerijen die de groep doen draaien, weten Daemen, Tanghe en Vandamme. Daemen : “Elke winkel tekent voor zijn eigen omzet ; verlieslatende verkooppunten kunnen we ons niet meer permitteren. Omzet kan je verhogen door kwaliteit en door je gamma uit te breiden. Maar ook de klantgerichtheid van het personeel is van levensbelang. Het meest kritieke ogenblik is dat wanneer de klant zijn geld moet afgeven. Als hij dan wordt geconfronteerd met een lachend gezicht zet dat aan om terug te keren.”

Het eerste kwartaal van 1996 heeft het personeel van Wauters blijkbaar veel gelachen. Volgens Lia Daemen lag de omzet bijna tien procent hoger dan in diezelfde periode in 1995. “In feite,” zo bekent Daemen, “speelt die heisa rond de dollekoeienziekte niet eens in ons nadeel. De consument keert zich af van het rundsvlees, net het vlees waar voor ons de kleinste winstmarge te rapen valt. Onze winst komt uit de charcuterie, de bereidingen én het varkensvlees.” Straks kunnen ook Daemen & Co. misschien weer lachen.

RON HERMANSGUIDO MUELENAER

LIA DAEMEN (GROEP WAUTERS) De heisa rond de dollekoeienziekte speelt niet eens in ons nadeel.

WAUTERS-SLAGERIJ IN EDA-SUPERMARKT Voor verlieslatende winkels is geen plaats meer.