Schud Europa wakker

De financiële crisis heeft niet alleen ernstige gevolgen voor onze nationale economieën, begrotingen en sociale cohesie, zij treft ook de Europese Unie.

De geschiedenis leert ons dat elke crisis leidt tot een opstoot van nationalistische koorts, een ‘wij eerst’-reflex. Welnu, Europa is precies opgericht om het nationale egoïsme te vervangen door de realiteit van een Europese identiteit die gedragen wordt door een gemeenschappelijk algemeen belang.

De dreigende aanwijzingen zijn legio. Nederland trekt zich terug uit het Benelux-akkoord om Fortis te redden, omdat het meent dat het Belgische filiaal het Nederlandse in gevaar brengt. De Europese automobielindustrie wordt in haar geheel bedreigd, maar de reacties zijn nationaal, terwijl de vestigingen van de verschillende bedrijven verspreid zijn over het hele continent. Als een staat steun verleent aan ‘zijn’ constructeur, verwacht hij dat de nationale vestigingsplaatsen een bevoorrechte behandeling krijgen. Zijn we dan Renault Vilvoorde of British Leyland Charleroi vergeten? Zullen de grote Amerikaanse constructeurs de Europese staten tegen elkaar kunnen uitspelen om de beste interventie te krijgen?

Toen ik als Europees commissaris geconfronteerd werd met de crisis in de staalindustrie, die een gevolg was van economische teruggang en overcapaciteit, heb ik een Europese reactie voorgesteld. Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië wilden er niets van weten, maar ik heb doorgezet en na een hevige strijd mijn slag thuisgehaald. Het is niet door achteraf de rechtmatigheid van bepaalde steunmaatregelen te betwisten dat we de aangerichte schade kunnen rechtzetten.

Ik begrijp niet waarom de Commissie niet verklaart dat de Europese industrie – constructeurs en toeleveranciers – in crisis verkeert. Dat zou betekenen dat steunmaatregelen gewettigd zijn, maar moeten passen in een gemeenschappelijke strategie op Europees niveau. Dat er dringend moest worden opgetreden om de financiële sector te redden, kan niet worden betwist, maar het is onbegrijpelijk dat de gevolgen niet samen zijn geanalyseerd. Hoe zal worden gereageerd op de gevallen van concurrentievervalsing?

Wat doen de lidstaten om de Commissie aan te manen tot het nemen van initiatieven? De Europese Unie is de enige instelling die als opdracht heeft het algemeen Europees belang te beschermen en erop toe te zien dat er rekening wordt gehouden met de rechtmatige belangen van alle lidstaten, zowel de grote als de kleine. De crisis maakt voor iedere burger duidelijk, hoe vaag soms ook, dat uitsluitend nationale reacties op een globaal probleem dat zelfs boven Europa uitstijgt, niet toereikend zijn. Kunnen wij het hoofd bieden aan het Amerikaanse protec-tionisme als we ons er zelf aan bezondigen?

Ik weet wel dat men mij zal zeggen dat het te moeilijk is, dat de binnenlandse politieke druk te groot is, dat de problemen te complex zijn. Maar dat was ook het geval toen Europa geboren werd, toen de interne markt werd opgericht en toen van start gegaan werd met de monetaire unie. Kunnen wij aanvaarden dat we geen ambitie meer hebben en dat het ergste onvermijdelijk is? Laten we alsjeblieft Europa, de beste waarborg voor ons welzijn, wakker schudden. (T)

DE AUTEUR IS MINISTER VAN STAAT.

Etienne Davignon