Reddingsboei voor ondernemers

Startende ondernemers hebben het beste een plan Z achter de hand: een noodplan voor als het slecht afloopt.

Had hij het niet gemaakt als zakenman, dan was Reid Hoffman, medeoprichter en ex-CEO van de zakelijkenetwerksite LinkedIn, misschien wel verkoper bij Starbucks geworden. In afwachting van betere tijden was hij weer bij zijn ouders ingetrokken. Gelukkig moest Hoffman zijn plan Z niet uitvoeren. Het plan Z is het worstcasescenario, waarop hij in uiterste nood had kunnen terugvallen. Het is iets anders dan een plan B.

Plan A is het ideale scenario, waarmee je de markt verovert. Soms werkt plan A wel, maar lijkt plan B meer potentieel te hebben. Wat de reden voor de overstap ook is, een goed plan B heeft raakvlakken met je activiteit. Een mooi voorbeeld is de fotowebsite Flickr. De oprichters brachten oorspronkelijk een onlinegame op de markt, waarin de spelers foto’s konden uitwisselen. Toen ze merkten hoe populair die optie was, besloten ze in die richting te evolueren, ook al had Flickr inmiddels 20.000 gamers aangetrokken.

Parameters

Die gok had ook slecht kunnen aflopen en dan is het tijd voor plan Z. Reid Hoffman ziet twee kritische fases. Eerst moet je de parameters bepalen die erop wijzen dat je in het worstcasescenario bent terechtgekomen en vervolgens moet je weten wat je in dat geval moet doen. Je zou bijvoorbeeld een limiet kunnen zetten op je kredietkaart.

Wie van bij de lancering van zijn zaak op het ergste is voorbereid, staat sterker in zijn schoenen. Dat maakt de kans op mislukken kleiner. Die theorie is niet nieuw. “Ze dateert al uit de jaren negentig van de vorige eeuw”, zegt Olivier Witmeur, docent ondernemerschap aan de Solvay Business School. “Het komt erop neer te bepalen tot waar je wilt gaan, zodat een mislukking niet te zwaar weegt.”

Hoeveel geïnvesteerd geld bent u bereid in rook te zien opgaan? Bestaat het risico dat de bankwaarborg op uw lening u blijft achtervolgen als uw bedrijf geen lang leven is beschoren? “Als hoogopgeleide jonge ondernemer is het geen ramp als je 50.000 euro moet aflossen. Gaat het om 300.000 euro, dan kan het je de rest van je leven zuur opbreken”, zegt Witmeur.

“Veel ondernemers stellen geen gedetailleerd businessplan meer op omdat ze moeilijk kunnen voorspellen wat zal gebeuren en geen precieze simulatie kunnen maken”, zegt Bruno Wattenbergh, directeur van impuls.brussels en docent strategie en ondernemerschap aan de Solvay Brussels School of Economics and Management. “In plaats van een uitgebreid theoretisch — en dus niet zeer adequaat — businessplan op te stellen, bepalen ze hoeveel ze willen investeren en bereid zijn te verliezen. Ze passen hun project voortdurend aan hun bevindingen aan.”

In slechte aarde

Falen wordt ondernemers minder sterk aangerekend dan vroeger. “De mentaliteit is veranderd”, meent Witmeur. Wattenbergh vindt dat er nog een weg te gaan is. “In onze Europese cultuur valt zoiets nog altijd in slechte aarde. Zolang drie kwart van de bedrijven wordt opgericht met steun van de bank — en dus met geld van de spaarders — zullen de banken bij een faillissement moeilijk doen. In de Verenigde Staten kan je een ‘pedagogische mislukking’ bewieroken, want het zijn de investeerders die het verlies willen dragen.”

Mélanie Geelkens