Philippe Van Troeye (Engie Electrabel) en Ronnie Belmans (EnergyVille): 'Er is nooit een coherent energiebeleid geweest'

Luc Huysmans senior writer bij Trends

senior writer bij Trends 19-06-2019, 21:00 Bijgewerkt op: 20-07-2022, 06:54

“De beslissing over de energiemix voor elektriciteit is dringend. Als de regering pas in 2021 of 2022 beslist, dan is het veel te laat.” Philippe Van Troeye, de CEO van ‘s lands grootste energiebedrijf Engie, en professor Ronnie Belmans, de CEO van EnergyVille, overschouwen de energiemarkt.

Nu 2019 bijna voorbij is, selecteert Trends de artikels die vorig jaar het meest in de smaak vielen bij de lezers. In dit dubbelinterview met Philippe Van Troeye, de CEO van ‘s lands grootste energiebedrijf Engie, en professor Ronnie Belmans, de CEO van EnergyVille, wordt de energiemarkt belicht.

Weet je wat de energietransitie in de praktijk is? Vier jaar geleden wilde de bank me geen leasing geven voor mijn elektrische wagen, omdat ze zich zorgen maakte over de restwaarde. Nu bestoken ze me met leasingformules en vragen ze zich af wat de restwaarde van dieselwagens is.” Ronnie Belmans, de CEO van EnergyVille, ziet de energietransitie steeds sneller om zich heen grijpen.

Hij en Philippe Van Troeye, de CEO van Engie, ontmoeten elkaar in het Kristal Solar Park. Dat is met 303.000 zonnepanelen verspreid over 93 hectare het grootste zonnepark van de Benelux. Het is een initiatief van de Limburgse Reconversiemaatschappij LRM, de stad Lommel en de zinkverwerker Nyrstar. Dat bedrijf gebruikt de stroom om de zinksmelter te voeden. Bedrijven die zich op het bedrijvenpark Kristalpark III vestigen, kunnen ook een aansluiting op het zonnepark aanvragen. Engie installeerde het park en neemt voor vijftien jaar het onderhoud voor zijn rekening.

Engie Benelux heeft een moeilijke winter achter de rug. Die werd overschaduwd door dreigende stroomtekorten nadat zes van de zeven kerncentrales onbeschikbaar waren geweest. Het zonnepark is symbolisch voor de transformatie van Engie, dat ambieert de leider te zijn in de transitie naar een energiewereld zonder uitstoot.

Al is er nog werk aan de winkel, becijfert Belmans vlug: “Om onze klimaatdoelstellingen te halen, moet onze elektriciteitsproductie tegen 2030 voor de helft hernieuwbaar zijn. Grof gerekend hebben we nog 75 tot 100 van die parken nodig.”

Dan moet u nog veel investeren.

PHILIPPE VAN TROEYE. “Ik ben ervan overtuigd dat het mogelijk is de energieproductie volledig hernieuwbaar en CO2-vrij te maken tegen 2050. Dat vraagt een zeer ambitieus investeringsplan. Van de maatschappij, maar ook van ons.”

RONNIE BELMANS. “Tot nu toe bleven zonneprojecten relatief beperkt in omvang. Dit is het eerste project op een industriële schaal. Die beweging is wereldwijd aan de gang. In India wordt gebouwd aan een zonnepark van 800 megawatt.”

VAN TROEYE. “Een park als dit was tien jaar geleden onbetaalbaar. De uitdaging wordt het dicht genoeg bij de gebruikers te bouwen, zodat de lokaal geproduceerde energie ook lokaal wordt verbruikt.”

Dat klinkt leuk, maar wat met de industriële grootverbruikers?

BELMANS. “De industrie gaat er nog altijd van uit dat ze 8760 uren per jaar moet produceren. De energiebevoorrading moet maar volgen. In Duitsland doen enkele fijnchemicaliënbedrijven het omgekeerd. Ze doen in de week onderhoud, om in het weekend te produceren, wanneer de energieprijzen verwaarloosbaar laag of zelfs negatief zijn. De Tesla’s die in Zeebrugge aankomen, worden opgeladen naargelang de productie van hernieuwbare energie. Dat is niet voor alle industrieën mogelijk, maar het toont dat de energietransitie veel meer impact heeft dan enkel een paar hernieuwbare-energiecentrales.”

PHILIPPE VAN TROEYE “Er moet een evenwicht zijn tussen de betaalbaarheid en het klimaat.”© Emy Elleboog

België bungelt doorgaans onderaan in Europese ranglijsten rond klimaat en energie.

VAN TROEYE. “Bij de energietransitie moeten we een duidelijk accent leggen op energie-efficiëntie. In ons gebouwenpark is nog een groot potentieel voor verbetering, door isolatie en de vervanging van toestellen. Daar hebben energiespelers een rol te spelen. We moeten onze klanten overtuigen van het belang daarvan en hen helpen bij de financiering.

BELMANS. “De uitdaging wordt meer elektriciteit te verbruiken, maar minder energie. Als elektrische wagens 30 tot 40 procent van het wagenpark uitmaken, stijgt het elektriciteitsverbruik met 10 procent. Maar per afgelegde kilometer verbruikt een elektrische wagen de helft minder primaire energie (de energie die nodig is aan de bron om het uiteindelijke energiegebruik te dekken, nvdr). We besparen dus eigenlijk energie. Van het energieverbruik in België is 18 procent elektrisch – vergelijkbaar met het Europese gemiddelde van 17,8 procent. Al de rest is fossiel. Maar we spreken vaker over die 18 procent dan over de rest.”

VAN TROEYE. “Ik begrijp de klimaatacties. Jongeren verwachten een ambitieuze klimaatpolitiek. Een regering moet een coherente politiek voeren, en het evenwicht bepalen tussen het klimaat, de factuur van de maatregelen, de betrouwbaarheid van het systeem en de bevoorradingszekerheid. Dat is een grote uitdaging.”

Het Belgische energie- en klimaatbeleid heeft nooit uitgeblonken in een krachtdadige aanpak.

VAN TROEYE. ( Diplomatisch) “Wij zijn een industriële speler. Wij nemen onze verantwoordelijkheid in het kader van het beleid dat wordt gevoerd.”

BELMANS. “Er is nooit een coherent beleid geweest. De overheid moet durven haar geplande maatregelen te laten onderzoeken door een onafhankelijke instelling. Op hun klimaatimpact, hun kosten en betrouwbaarheid en of die plannen sporen met het beleid dat men zegt te voeren. Dat gebeurt amper.”

VAN TROEYE. “De elektriciteitsfactuur is 90 procent hoger dan tien jaar geleden. Een groot deel van die stijging zijn de kosten voor de transitie. Men is er zich niet altijd genoeg van bewust dat elke maatregel impact heeft. Er moet een evenwicht zijn tussen de betaalbaarheid en het klimaat.”

Over de kernreactoren zei professor Belmans ooit dat het oude knarren zijn, terwijl Engie ze langer wil openhouden.

BELMANS. “De levensduurverlenging van Doel 1 en 2 is ongeveer de enige beslissing van federaal minister van Energie Marie-Christine Marghem (MR) geweest, en ze was nergens voor nodig. Ze is nooit kritisch geweest voor de energiebevoorrading. Dat de kerncentrales met ouder worden ook minder betrouwbaar worden, is duidelijk. Voor de regering is dat maar één element naast bijvoorbeeld de veiligheid en de kostprijs. Alle mogelijkheden zijn al uitvoerig berekend. Neem een beslissing, en hou je daaraan.”

U kunt zelf beslissen ze te sluiten. Dat creëert ook de duidelijkheid waar alle investeerders op wachten.

VAN TROEYE. “We analyseren de zaak. Als industrieel bekijk ik wat kan en niet kan. Maar de regering beslist.”

BELMANS. “De politiek beseft te weinig dat alle dossiers aan elkaar zijn gekoppeld. De energiebedrijven spelen een voetbalwedstrijd. Alleen weten ze niet hoe groot het veld is. De regering heeft niet bepaald hoeveel gascentrales en welke energiemix ze na 2025 wil. Bovendien spreken we over investeringen met een bouwtijd van twee tot drie jaar, boven op het vergunningstraject.”

VAN TROEYE. “Wij staan open voor alles. Maar ik ben niet bereid gascentrales te bouwen zonder dat we een aantal zekerheden hebben.”

Het parlement keurde in maart het CRM-systeem goed, het ondersteuningsmechanisme voor nieuwe stroomproductiecapaciteit. Is dat voldoende?

VAN TROEYE. “Er is een kader goedgekeurd, maar over veel concrete modaliteiten moet nog worden beslist. En de tijd dringt. Over vijf jaar moeten de kerncentrales sluiten, dus moeten de gascentrales er tegen dan ook zijn. Ook de verlenging van de levensduur van kernreactoren kost tijd: we moeten brandstof kopen, de nucleaire veiligheidsdienst FANC moet controles doen en toestemming geven, enzovoort.”

Tegen wanneer wil u duidelijkheid?

VAN TROEYE. “Zo snel mogelijk. De beslissing over de energiemix voor elektriciteit is dringend. Als de regering pas in 2021 of 2022 beslist, dan is het veel te laat. We komen van een toestand waarin Duitsland een uitvoerder was. Maar over enkele jaren wil iedereen op de moeilijke uren elektriciteit in de buurlanden vinden. Volgens een Elia-studie gaan we, zelfs met de nieuwe gascentrales, naar een importafhankelijkheid van 45 procent. Dat is enorm.

“Het probleem is dat elk land alleen kijkt naar zijn eigen energiebevoorrading. Nederland kijkt naar zijn zuidgrens voor import als de nood hoog is, en België naar zijn noordgrens. Dat is moeilijk. We hebben een Europees beleid nodig. Zeker met het oog op 2025 pleit ik ervoor voldoende lokale productie te hebben in België. Op de moeilijke uren volledig afhangen van import lijkt me niet vanzelfsprekend.”

BELMANS. “Waarom zouden we, boven op de gigawatts die we nodig hebben, geen extra gascentrales bouwen, waarmee we stroom kunnen exporteren? De stuurbare productiecapaciteit in Centraal- en West-Europa daalt. De Belgische centrales zouden volop draaien.”

Wat houdt Engie dan tegen te investeren? BTK, dat vier gascentrales wil bouwen met Qatarees geld, beweert de CRM niet echt nodig te hebben.

VAN TROEYE. “Het is een vrije markt, ik hou niemand tegen. Maar het is niet zo gemakkelijk. De rol van gas is nog niet duidelijk. Als we pieken opvangen met batterijen, dan verdwijnt een deel van de businesscase. Ik denk dat we naar een nieuw marktsysteem moeten.

“In een systeem waar hernieuwbare energie een groot marktaandeel heeft, worden de marginale kosten (de kosten van de laatste eenheid productie die nodig is om aan de vraag te voldoen, en die dus de marktprijs bepaalt, nvdr) op heel wat momenten in het jaar nul euro. Dat betekent dat we regelmatig niets verdienen, of zelfs met negatieve marktprijzen kampen. Dan is het niet makkelijk te investeren.”

BELMANS. “Op termijn moet het product kilowattuur verdwijnen. Nu betalen we voor het verbruik, terwijl we vooral de investering moeten vergoeden.”