‘Een aardgasboycot doet onszelf meer pijn dan Poetin’

Als we de Russische president Vladimir Poetin echt willen raken waar het pijn doet, dan moeten we stoppen met de invoer van olie, aardgas, graan en andere essentiële grondstoffen die we in Rusland aankopen. Zulke harde sancties zouden Rusland economisch en financieel helemaal op de knieën kunnen krijgen, maar zijn ook bijzonder risicovol.

Rusland is op het geopolitieke toneel geen opdondertje dat je ongestraft economisch kunt wurgen. We zouden ons ook economisch eigenhandig de keel dichtknijpen als we de toevoer van enkele cruciale bevoorradingslijnen van energie en voeding helemaal afsnijden. Wie Rusland wil raken, moet eerst door de eigen voet schieten. Bovendien is zo’n totale economische oorlog bijna een oorlogsdaad. Een beetje omzichtigheid en diplomatieke taal kunnen in deze omstandigheden geen kwaad.

Het Westen dreigt een zeer hoge prijs te betalen voor zijn dadendrang, in de vorm van een recessie en aanhoudend hoge inflatie. Een olieprijs van intussen 125 dollar per vat en een aardgasprijs van meer 300 euro per Mwh vormen een zware energieschok die in de buurt komt van de eerste oliecrisis in 1973. We zijn sindsdien minder afhankelijk geworden van fossiele brandstoffen, maar we kunnen nog altijd bijlange niet zonder. De Belgische energiebevoorrading bijvoorbeeld teert nog voor 78 procent op de invoer van fossiele brandstoffen. Met deze prijzen betekent dat een enorme verarming die het herstel helemaal tot staan kan brengen. Zijn we bereid om stagflatie te aanvaarden als een noodzakelijke opoffering in de oorlog met Rusland, op een ogenblik dat de economie nog herstellende is van de pandemie?

De discussie wordt helemaal op scherp gezet als het gaat over de levering van Russisch aardgas naar Europa. De rauwe realiteit is dat wij het Russische aardgas meer nodig hebben dan dat Rusland onze euro’s nodig heeft. Het zou Rusland natuurlijk pijn doen, maar het land verdient tot vijf keer meer met de verkoop van olie dan met de verkoop van aardgas. Voor het uitbreken van de oorlog boekte Rusland zelfs zonder rekening te houden met de aardgasinkomsten, een overschot op de handelsbalans. De Russische economie en deviezenreserves zijn veel meer gebouwd op olie dan op aardgas. Je kunt Poetin veel harder raken met een olieboycot dan met een gasboycot.

Europa, afhankelijk als het is van Russisch aardgas, zou met een gasboycot zichzelf meer pijn doen dan Rusland. Zeker op korte termijn is het onmogelijk om het Russische aardgas te vervangen. Een aardgasboycot impliceert op korte termijn een vermindering van het verbruik én torenhoge prijzen, ook in België. Het besef is nog onvoldoende doorgedrongen welke mokerslag dat wordt voor onze energiehuishouding. De aardgasprijs van maandag, die rekening houdt met invoersancties tegen Russisch aardgas, is 15 tot 20 keer hoger dan vorig jaar.

Hebt u uw aardgasrekening al eens met een factor 20 vermenigvuldigd? Misschien en hopelijk blijven de aardgasprijzen niet voor langere tijd op het huidige niveau. Indien wel, dan wordt aardgas, lees de verwarming van woningen, zo goed als onbetaalbaar voor bijzonder veel gezinnen, tenzij de overheid een nog groter deel van de rekening opraapt. Een btw-verlaging zal dan lang niet voldoende zijn.

Kortom, het afsluiten van de Russische aardgaskraan kan hier voor zware economische en politieke gevolgen zorgen die Poetin in het vuistje doen lachen. Duitsland verzet zich niet voor niets tegen een aardgasboycot van Rusland. Ja, Europa heeft zich de voorbije jaren naïef afhankelijk gemaakt van Russisch aardgas, maar met deze vaststelling koop je vandaag niets.

Doen we met het dichtdraaien van de aardgaskraan onszelf meer pijn dan Rusland, dan liggen de kaarten anders voor olie. Een olieboycot zou Rusland wellicht meer pijn doen dan het Westen. Voor aardolie zijn er op kortere termijn iets meer alternatieven, toch als het OPEC-kartel bereid zou zijn meer olie op te pompen, als er een nucleaire deal met Iran kan worden gesloten die de oliesancties daar opschort, en als de Amerikanen de productie van schalieolie opvoeren. Maar gemakkelijk wordt het zonder Russische olie ook niet op de al krappe oliemarkten. Bovendien is de kans groot dat Poetin reageert met het dichtdraaien van de aardgaskraan als wij zijn olie niet meer kopen.

Kortom, ook de economische oorlog tegen Rusland zal grote offers vragen. Hopelijk beseft Europa waar het aan begint, als het deze oorlog echt hard wil spelen tegen Poetin.