KBC-hoofdeconoom Hans Dewachter: ‘Het grootste risico dit jaar? De comeback van een impulsieve Donald Trump’

De Amerikaanse economie stoomt door en de Europese economie mag straks op een bescheiden herstel rekenen. Tegen een achtergrond van verkiezingsstress en de hoop op renteverlagingen ogen de economische vooruitzichten lang niet slecht. “Op voorwaarde dat de geopolitieke spanningen niet escaleren”, waarschuwt Hans Dewachter, de hoofdeconoom van KBC Groep.

“De Verenigde Staten hebben het onmogelijke gerealiseerd”, zegt Hans Dewachter. “De boutade wil dat de Amerikaanse centrale bank elke goede conjunctuur vermoordt met renteverhogingen, maar deze keer stoomt de Amerikaanse economie door. De Federal Reserve (Fed) slaagt erin de inflatie te temmen zonder een recessie uit te lokken. Dat is mogelijk omdat de inflatieopstoot toch voor een groot stuk tijdelijk was en omdat de centrale banken erin geslaagd zijn de inflatieverwachtingen in toom te houden. In Europa was de landing minder zacht, maar ook hier mogen we een bescheiden herstel verwachten later dit jaar.”

Wat is het grootste risico dat die verwachtingen kan doorkruisen?

HANS DEWACHTER. “We liggen wakker van de herverkiezing van Donald Trump als president van de Verenigde Staten. We kampen met een instabiele en onzekere geopolitieke situatie. Uitlatingen in het Midden-Oosten zijn belangrijker dan de vooruitzichten van het Internationaal Monetair Fonds. Donald Trump is niet de aanstoker van die spanningen, maar hij kan als brandversneller werken. Trump 2.0, of de impulsieve versie van Trump, is niet ons basisscenario, maar zou wel een grote bedreiging zijn voor de Verenigde Staten en Europa. De geopolitieke spanningen schaden de economie nu al, ook zonder een verdere escalatie. Hogere energieprijzen en een dalend vertrouwen duwen de inflatie hoger en wegen op de groei.”

Waarom stoomt de Amerikaanse economie door en hapert de Europese economie?

DEWACHTER. “De Amerikaanse consumenten zijn heel veerkrachtig en hebben de spaarbuffers die ze hadden aangelegd in coronatijden al bijna volledig opgesoupeerd. Samen met het expansieve budgettaire beleid van president Joe Biden leidt dat tot een lichte oververhitting van de Amerikaanse economie. Die bidenomics, met hogere uitgaven voor industrie, infrastructuur en defensie, verhogen het begrotingstekort en de overheidsschuld, wat op lange termijn onhoudbaar is. Maar daar liggen noch de Democraten, noch de Republikeinen vandaag wakker van. Zeker in een verkiezingsjaar is dat het laatste van hun zorgen. De Amerikaanse economie draait intussen op alle cilinders, met een sterke dienstensector, een groeiende overheidssector en expansie in de bouw en de industrie. De Amerikaanse economie profiteert ook van een positieve aanbodschok in de vorm van een sterkere groei van de productiviteit en een toename van het arbeidsaanbod en de werkgelegenheid, grotendeels gerealiseerd via legale en illegale immigratie.

“De Europese economie blijft voorlopig aanmodderen, vooral door gebrek aan vraag en verlies aan marktaandeel. De consument houdt de vinger op de knip en de export hapert. Het kalf ligt gebonden in onze industrie. We verliezen concurrentiekracht en boeten marktaandeel in op de wereldmarkten. Dat is een structureel probleem. Ook in Europa neemt de productiecapaciteit toe, maar die capaciteit wordt onderbenut door een te lage vraag. In België bijvoorbeeld produceert de industrie ver beneden de capaciteit, terwijl de Amerikaanse industrie op volle toeren draait. Het positieve is dat de Europese economie heel wat groeipotentieel heeft, eenmaal de conjuncturele tegenwind gaat liggen en de vraag herneemt. We verwachten dat herstel later dit jaar en zeker in 2025.

“De Belgische economie heeft het in de crisisperiode lang niet slecht gedaan, al heeft het steunbeleid veel gekost aan de begroting. Op lange termijn is de houdbaarheid van de schuld een risico, niet alleen in België. Een omgeving van trage groei en hogere rentes is niet schuldvriendelijk. Er rolt nog geen rentesneeuwbal, maar de bonus van lagere rentekosten zijn we kwijt. Tegelijk moet je nieuwe begrotingsbuffers opbouwen, stijgen de vergrijzingskosten en moet je extra investeren in defensie en de energietransitie. Die inspanningen zullen bloed, zweet en tranen kosten en zullen we jarenlang moeten volhouden.”

Is Europa te naïef geweest de laatste decennia, nu haar industrie in tang zitten tussen de Amerikaanse en Chinese concurrentie?

DEWACHTER. “Europa heeft te veel gefocust op de concurrentieregels en het gelijke speelveld op de interne markt, en onvoldoende aandacht besteed aan zijn concurrentiepositie buiten Europa. We hebben ook onze strategische autonomie in kritieke grondstoffen en componenten verwaarloosd. De Amerikaanse econoom Larry Summers zei enkele jaren geleden dat Europa voor zijn defensie afhankelijk is van de Verenigde Staten, voor zijn export en invoer van China en voor zijn energievoorziening van Rusland. Hopelijk vindt de Europese Unie de eensgezindheid om een sterkere positie in te nemen ten opzichte van andere grote blokken. De reacties of de rapporten van Enrico Letta en later Mario Draghi zullen ons veel leren over hoe serieus Europa wil omgaan met die externe risico’s en bedreigingen.”

Is aan het inflatiefront het ergste voorbij?

DEWACHTER. “We krijgen geen tweede inflatiegolf, maar een terugkeer naar een inflatie van 2 procent zal trager verlopen dan eerst gedacht. De bedrijven hebben de hogere kosten in een eerste fase doorgerekend in de eindprijzen, waardoor de tijdelijke inflatieopstoot een permanent karakter kreeg. Maar nu, in een tweede fase, absorberen de bedrijven de hogere kosten grotendeels in hun winstmarge, omdat hun prijszettingsmacht is afgenomen. We hebben daarom geen echte loonprijsspiraal gekregen, eerder een matige doorrekening. De lonen stijgen nog vrij snel, maar deze loondruk neemt stilaan af, zeker in Europa, maar ook in de Verenigde Staten.”

Wat betekenen deze inflatievooruitzichten voor het rentebeleid van de ECB en de Fed?

DEWACHTER. “Voor het eerst in jaren staan de Fed en de ECB voor een verschillende uitdaging. De Fed kampt met een sterke Amerikaanse economie en hogere inflatie dan verwacht. De ECB ziet een lauwe Europese groei en een inflatie die sneller afkoelt dan gedacht. In de Verenigde Staten verwachten we ten vroegste een eerste renteverlaging in september en mogelijk een tweede in december. De ECB zal in juni een eerste rentedaling doorvoeren, met een totaal van drie in 2024. Een te grote verzwakking van de euro tegenover de dollar belet de ECB om de rente verder te verlagen. De dollar is naar ons aanvoelen overgewaardeerd, maar op korte termijn zien we de dollar verder versterken, zeker in deze woelige tijden.”

De langetermijnrente zat de voorbije weken sterk de lift, zeker in in de Verenigde Staten.

DEWACHTER. “Die reactie is extreem. Een eerste renteverlaging is in de Verenigde Staten enkele maanden uitgesteld, wat weinig uitmaakt voor een obligatie met een looptijd van tien jaar. De markt houdt er echter ook rekening mee dat de daling van de beleidsrentes relatief beperkt zal blijven, met een minimum boven 3 procent. Dat lijkt ons ook wat overdreven. De rentevoeten zullen de volgende jaren wel hoger liggen dan voor de pandemie, aangedreven door onder andere de hogere investeringsbehoeften.”