Vraag van de week: kunnen de VS hun schuldenlast blijven dragen?

Met de regelmaat van een klok dreigt in de Verenigde Staten een government shutdown, een sluiting van de overheid wegens politieke onenigheid rond het schuldenplafond. Voorlopig is de Amerikaanse overheidsschuld nog draaglijk, volgens Frank Vranken van de bank Edmond de Rothschild. Maar de rentesneeuwbal kan elk moment beginnen te rollen. “Van de VS zijn we dat niet gewoon. Dat is het probleem.”

De armworstelingen rond het toegelaten schuldenplafond beginnen stilaan een vast onderdeel van de Amerikaans politiek te worden. De patstelling leidt dan telkens tot voorlopige begrotingen, met snel naderende deadlines en dreigende government shutdowns, waarbij ambtenaren naar huis moeten gestuurd worden wegens gebrek aan financiering.

Eind deze week vervalt opnieuw zo’n deadline, met opnieuw politiek gehakketak. “In het Engels hebben ze daar een mooie uitdrukking voor: kicking the can down the road, het blikje vooruitschoppen op de weg”, zegt Frank Vranken, hoofdstrateeg van de private bank Edmond de Rothschild. “Bij gebrek aan een duurzaam akkoord over het schuldplafond moeten de politici elk jaar aan de Amerikaanse schatkist de toestemming geven om meer schuld uit te geven.”

De Amerikaanse schuldgraad zou dit jaar uitkomen op 98 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Zo rampzalig lijkt dat niet.

FRANK VRANKEN. “Het probleem is de Amerikaanse schuldcreatie. Die is veel hoger dan in vele andere westerse landen. Dat komt door het hoge Amerikaanse begrotingstekort. Momenteel zitten we aan zowat 6,5 procent van het bbp. Naar Amerikaanse normen is dat zeer hoog.”

Zelfs voor de grootste economie van de wereld?

VRANKEN. “Het blijft veel te hoog. De Amerikanen mogen van geluk spreken dat ze met de dollar een wereldmunt in huis hebben. Veel landen moeten zich immers in dollar financieren. Maar de Amerikaanse intrestlasten bedragen 4 à 5 procent van de totale overheidsuitgaven en lopen snel op. De overheid kan dus minder geld spenderen aan andere uitgaven. Op termijn zouden de intrestlasten zelfs de defensie-uitgaven kunnen overschrijden. Het zijn toestanden die we allang niet meer gezien hebben in de VS.”

Waarom is het grote begrotingstekort zo gevaarlijk?

VRANKEN. “Door de dreigende rentesneeuwbal. Daar kunnen we in België van meespreken. Wij maakten het mee in de jaren tachtig. De kredietbeoordelaar Moody’s heeft zijn vooruitzichten voor de kredietwaardigheid van de VS verlaagd van stabiel naar negatief. In augustus heeft Fitch zijn rating voor de VS al daadwerkelijk verlaagd. De risicopremie voor Amerikaanse obligaties dreigt dus de stijgen, en daarmee ook de rente, zodat de Amerikaanse overheid steeds meer moet betalen om haar schuld af te lossen. Via de hogere obligatierente legt de overheid ook een groter beslag op het spaargeld, waardoor kapitaal schaars en duur wordt voor bedrijven die willen investeren.”

Voor de overheidsfinanciën gaat de rentesneeuwbal pas aan het rollen als de rente groter is dan de economische groei. Zijn we al zover in de VS?

VRANKEN. “De overheid krijgt een probleem als de schuldgroei groter is dan de nominale groei van de economie, dat is de reële groei plus de inflatie. Als de Amerikaanse rente verder stijgt en daardoor de groei verzwakt, kan de rentesneeuwbal aan het rollen gaan. We zijn zover nog niet, maar we zitten op de grens. We hebben al heel wat schuldcrisissen in de wereld gezien, maar van de VS zijn we dat niet gewoon. Dat is het probleem.”

De rente op Amerikaanse overheidsobligaties is een anker voor de wereldwijde financiële markten. Dreigt die rol als anker te verbrokkelen?

VRANKEN. “Het is veel te vroeg om dat te zeggen. Het is een smet op het Amerikaanse blazoen, dat wel. Maar het einde van de Amerikaanse rente als marktreferentie is dit niet, laat staan van de grootste, meest liquide obligatiemarkt ter wereld. Maar als de zorgwekkende budgettaire toestand in de VS blijft duren, zal het vragen beginnen op te roepen. Zoals ik al zei, de dollar is een wereldmunt waarin veel landen obligaties uitgeven of leningen aangaan. In deze tijden van geopolitieke spannen geven China en andere grote landen steeds meer te kennen dat ze zich ook in andere munten willen financieren en handel drijven. De smet op het Amerikaanse financiële blazoen is koren op hun molen.”

Hakt ook het eeuwige politiek gekissebis rond het schuldenplafond en shutdowns niet in op het vertrouwen in de Amerikaanse overheidsrente als ankerpunt?

VRANKEN. “Dat is alvast wat Moody’s suggereert bij zijn beslissing om de vooruitzichten van de kredietwaardigheid van de Amerikaanse schuld te verlagen. Het agentschap verwijst naar de politieke polarisering en de onbestuurbaarheid die daaruit zou kunnen volgen. Het is vrij duidelijk dat het gebrek aan een stabiel schuldenbeleid op termijn een bedreiging voor de financiële geloofwaardigheid van Washington DC vormt. Er is niet alleen het constante geruzie tussen de Democraten en de Republikienen. Zelfs binnen de Republikeinse partij is het een boeltje. Dat vreet aan het wereldwijde vertrouwen in het vermogen van de VS om het land op ordentelijke manier te runnen, inclusief de omgang met het schuldenprobleem.”

Ziet u het echt zover komen dat de Amerikaanse obligatiemarkt haar leidersrol verliest?

VRANKEN. “Dan moet je je afvragen welk land die rol zou kunnen overnemen. Waar is de uitdager? Nogmaals, de Amerikaanse obligatiemarkt blijft de grootste, meeste liquide en meest vertrouwenswaardige ter wereld, willens nillens. Het is niet omdat Mooddy’s zijn rating voor de VS zou verlagen van AAA naar AA, dat de VS hun schuld niet meer kunnen aflossen. De VS zullen zich altijd kunnen financieren.”

Lees ook: