Kroes scoort te gemakkelijk tegen farma

EU-commissaris voor Concurrentiebeleid Neelie Kroes gaf Big Pharma eind vorige week een oplawaai die de sector nog lang zal heugen. Begin dit jaar lanceerde de Nederlandse een sectoronderzoek omdat de markt voor geneesmiddelen ondermaats lijkt te functioneren. Een voorlopig rapport toont aan dat sommige producenten van geneesmiddelen belemmeren dat de concurrentie voldoende speelt. Die praktijken kosten miljarden euro’s aan potentiële besparingen. De betrokken bedrijven mogen reageren vooraleer het definitieve rapport wordt gepubliceerd in de lente van 2009. En wees maar zeker dat het finale rapport brokken zal maken, want de IJzeren Dame van de Commissie heeft bloed geroken. Zij zal niet aarzelen om zogenaamde antitrustzaken te starten, waarbij bedrijven mogelijk worden gestraft voor afspraken om de concurrentie te beperken of voor misbruik van dominante positie.

Kroes zet met haar rapport de farmasector zonder meer in zijn hemd. Zij bewijst zwart op wit dat sommigen het onderste uit de kan halen om concurrerende geneesmiddelen – lees: generische versies – te weren. Farma gebruikt onder meer de truc van octrooiclustering, waarbij een bedrijf zijn product afschermt met een dik netwerk van patenten om de levenscyclus ervan te rekken. Ook wordt geschermd met een stroom van aanslepende juridische zaken tegen de generische concurrentie, die daardoor kostbare tijd verspeelt.

Kroes lijkt niet echt goed te beseffen dat innovatie niet zomaar op bestelling komt, maar haar onderzoek moet worden toegejuicht. Eindelijk worden de spelregels opnieuw haarfijn uitgelegd aan alle spelers, zodat de wedstrijd tussen traditionele farmabedrijven en hun generische concurrenten niet verder ontaardt in een potje scheenbeenstampen. Maar het rapport bewijst ook dat er dringend nood is aan een debat over de herziening van de octrooiregels, vooral nu het businessmodel van farma volledig kantelt.

Ook in ons land komt er snel meer druk op de ketel voor de sector. Tijdens de begrotingsbesprekingen heeft de sector een meer dan aardige duit in het zakje moeten doen, en voogdijminister Laurette Onkelinx gaat door op haar elan. Vorige week sprak zij, uitgerekend op een groot congres georganiseerd door de belangenorganisatie pharma.be, stoere taal ten gunste van generieke geneesmiddelen. Of Onkelinx in actie is geschoten omdat zij de bui van die andere harde tante al zag hangen, zullen we wel nooit weten. De farmasector heeft het natuurlijk met sommige van zijn ingebakken gewoontes heel gemakkelijk gemaakt voor Kroes, die de open doelkans maar had binnen te trappen. Haar beschuldigende vinger wijst jammer genoeg te veel richting farma. In haar snoeiharde uithaal gaat Kroes al te gemakkelijk voorbij aan het feit dat de nationale EU-overheden, en zeker de Belgische, onvoldoende stimulansen hebben ingebouwd om het gebruik van generische middelen te bevorderen. Dat farma van die situatie probeert te profiteren, kan men de sector niet altijd kwalijk nemen. Ook deze spelregels moeten dus veranderen. De generische sector wrijft zich intussen na de uithaal van Kroes in de handen. Maar ook daar zullen ze snel merken dat er een keerzijde is aan de medaille: zowel Kroes als Onkelinx beseft nu meer dan ooit dat generieke producten nog veel goedkoper moeten worden.

(T)

Door Bert Lauwers