Hoe moeten gezinnen omgaan met het capaciteitstarief?

Om zo min mogelijk capaciteitstarief te betalen, moeten consumenten hun piekverbruik onder controle houden, en ook meer van zelf opgewekte energie verbruiken. Een doorsneegezin verbruikt slechts 30 procent van de energie die zijn zonnepanelen opbrengen. Een energiebeheersysteem kan daarbij helpen. Het aanbod aan zulke monitoring- en sturingstools groeit gestaag.

De netbeheerder Fluvius moet tegen eind 2024 bij vier op de vijf Vlaamse gezinnen en kmo’s een digitale meter geïnstalleerd hebben. Uiterlijk op 1 juli 2029 zou ons hele gewest bediend moeten zijn.

Nadat het Grondwettelijk Hof de politieke belofte over het vijftienjarige behoud van de terugdraaiende teller in 2021 had teruggefloten, voelden veel eigenaars van zonnepanelen zich verongelijkt. Intussen lijkt de Vlaming zich te hebben neergelegd bij dat arrest. Het besef dat een digitale meter belangrijke voordelen biedt ten opzichte van zijn analoge voorganger, groeit gestaag. Met de digitale meter kunnen consumenten het verbruik bijna realtime – elk kwartier voor elektriciteit en elk uur voor gas – opvolgen en optimaliseren. Dat is in tijden van hoge energieprijzen een troef.

“Energie besparen in je woning start, na grondig isoleren, met een goed inzicht in je verbruik”, zegt Frederik Loeckx van Flux50, dat spelers uit de academische, industriële, IT- en beleidswereld die bezig zijn met de energietransitie, met elkaar in contact brengt. “De digitale elektriciteits- en gasmeters kunnen helpen bij energiebesparing. Op hun gebruikerspoort kun je een energiebeheersysteem aansluiten, een applicatie die je verbruikte en zelf geproduceerde energie monitort en visualiseert, en toelaat de toestellen en systemen in je woning op een slimme manier aan te sturen.”

Een selectie

Het aanbod van zulke energiebeheersystemen groeit gestaag. Flux50 volgt de markt op de voet en verzamelt de mogelijkheden op zijn website Maakjemeterslim.be. Voor Trends selecteerde Frederik Loeckx vier interessante tools.

· De June Dongle is een slimme oplossing van Belgische makelij. Na aansluiting op de digitale meter geeft het apparaatje via de bijbehorende smartphone-app een gedetailleerd inzicht in uw energieverbruik en -productie. Kiest u voor de premiumformule, dan zorgt June ook automatisch voor het overschakelen van uw energiecontract naar een voordeliger leverancier. Bijkomend krijgt u adviezen op maat over nuttige investeringen, zoals zonnepanelen of een thuisbatterij.

· Smappee Infinity gaat nog een stap verder. Dat systeem geeft het energieverbruik op toestelniveau weer, en stuurt uw energie slim en automatisch aan. Het kan ook uw consumptie en productie op elkaar afstemmen, wat resulteert in een optimaal verbruik van uw geproduceerde energie. U krijgt er gepersonaliseerde besparingstips bij. Smappee kan bijvoorbeeld uw warmtepomp, droogkast, wasmachine en laadpaal samen aansturen. Het werkt ook samen met het automerk Polestar, om uw elektrische wagen optimaal te integreren.

· Niko Home Control geeft u eveneens inzicht in uw energieverbruik, en mits u de slimme stopcontacten toevoegt, kan dat ook per apparaat. Bij grote afwijkingen geeft het systeem een waarschuwing. Niko werkt samen met SMA, een van de grootste fabrikanten van omvormers voor zonnepanelen, zodat u uw eigen productie kunt uitlezen in dezelfde applicatie. Het systeem toont ook hoeveel van uw opgewekte energie u zelf verbruikt, en hoeveel naar het net gaat. Het optimaliseren van uw zelfverbruik behoort eveneens tot de mogelijkheden.

· De Loxone Miniserver is een totaaloplossing die een domoticasysteem koppelt aan energiebeheer. De centrale sturing van de gebouwautomatisering neemt de meeste taken op het gebied van veiligheid, comfort en energie-efficiëntie op zich. Ook hiermee kunt u onder meer uw zelfverbruik en elektrische opslag optimaliseren. Zo’n gecentraliseerd systeem is volgens Frederik Loeckx vooral handig voor nieuwe installaties. Voor bestaande installaties is zo’n oplossing niet altijd vanzelfsprekend, omdat ze vaak veel ruimte in de zekeringkast vergt.

Verbruik uw energie zelf

Sommige energiebeheersystemen laten u dus het verbruik van uw opgewekte energie maximaliseren. Dat is niet onbelangrijk, want zonder actieve sturing verbruikt een doorsneegezin slechts 30 procent van de elektriciteit die zijn zonnepanelen op datzelfde moment produceren. De rest wordt geïnjecteerd in het net tegen een beperkte vergoeding. De combinatie van een slimme applicatie en een batterij kan dat zelfverbruik opkrikken tot 70 procent.

Bovendien wordt wellicht vanaf 1 januari 2023 het capaciteitstarief ingevoerd, al trekt Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) naar het hof van beroep om dat tarief in zijn huidige vorm tegen te houden. Nu worden de netwerkkosten berekend op basis van het aantal verbruikte kilowattuur per gebruiker, met het capaciteitstarief zullen die nog maar voor 20 procent van het distributietarief meetellen. De resterende 80 procent zal afhangen van de pieken in uw verbruik. Hoe hoger die zijn, hoe hoger uw elektriciteitsfactuur wordt. Het komt erop aan uw verbruik te spreiden over de dag. Een energiebeheersysteem kan daarbij helpen.

Frederik Loeckx wijst ook op twee nieuwe verbruikers die de behoefte aan een efficiënte sturing nog groter maken. “Door de elektrificatie van ons wagenpark zal het elektriciteitsverbruik in gezinnen wellicht verdubbelen”, verwacht hij. “En als je ook nog eens beslist voor de verwarming van je woning over te schakelen van gas of stookolie op een warmtepomp, kan je verbruik zelfs verdrievoudigen.”

Belangrijk bij de keuze van een energiebeheersysteem is te kijken naar de zogenoemde openheid van de oplossing. Frederik Loeckx: “Tools zoals de Loxone Miniserver en Smappee Infinity kunnen communiceren met een breed scala aan externe hardware, maar voor andere apparaten ligt dat soms moeilijker. De verschillende standaarden en protocols die in omloop zijn, maken het compatibiliteitsprobleem alleen maar groter. Dat kun je mogelijk wel oplossen met (draadloos geconnecteerde, nvdr) tussenschakelaars in je stopcontacten.”