Een Franse revolutie

De Fransen zijn – na de Nederlanders, de Italianen en de Oostenrijkers – hun landvoogden beu. Jean-Marie Le Pen van de verbrokkelde rechtsnationale beweging verschijnt dus in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen.

Niet alleen in de Franse politiek rukt de burger zich los van de links-republikeinse traditie, ook in het bedrijfsleven gebeuren on-Franse zaken. Kijk naar de tribulaties van Jean-Marie Messier en Gérard Mestrallet. De ene en de andere zijn zonen van bescheiden Fransen, geen telgen van de rijken. Gérard Mestrallet was tijdens zijn Brusselse jaren een toeverlaat en mentor van de nieuwe VBO-voorzitter Luc Vansteenkiste (zie blz. 30). CEO Messier leidt Vivendi Universal en Mestrallet het voor België zeer belangrijke Suez. Messier sprong met elan over de Atlantische Oceaan en enterde Hollywood, heeft een prijzige woning in New York en krijgt de hoon van les Français de bon aloi over zich heen omdat hij een traditioneel concern radicaal hersmeedde tot een groep met een dubbel paspoort: een Frans én een Amerikaans. Anti-Amerikanisme heet de bloedgroep van de Franse intellocraten. Een man die een Franse toponderneming zo ver drijft dat ze la culture française bedreigt met Amerikaanse pellicule en verstrooiing is een afvallige. Messier maakt zich los van la France profonde. Le Pen wil dat oer-Frankrijk herstellen.

Mestrallet vaart eveneens een nieuwe koers: hij blijft bij zijn kernberoepen – energie, water en afvalverwerking – en schrapt zachtjes de televisiebranche. De CEO van Suez breekt met de Franse blaaskakerij en zegeviert op een doorzichtige, hoffelijke en internationalistische wijze. De koop van Generale Maatschappij van België is een zwarte bladzijde voor België (ooit zal blijken dat toen de barsten in het Belgique de papa acuut werden), maar onder het bewind van Mestrallet kan niemand zeuren over een megalomane franco-Franse obsessie van het concern. Mestrallet hertekende Suez tot een groep die, één, confraterneel omgaat met haar (belangrijke) Belgische dochters, en twee, zich kan meten met de besten in de branche (Vivendi Universal , RWE, E.ON). Wie nog niet zo ver is, tracht energie en water te verenigen. Zoals Suez.

Jean-Marie Messier van Vivendi is de gebeten hond. Zijn zetel wankelt en de regering houdt de franco-Amerikaan onder het vergrootglas. Vivendi heette Générale des Eaux. De Franse rivaal is Suez Lyonnaise des Eaux, herdoopt tot Suez. In België zijn Tractebel, Electrabel, Distrigas, Fabricom, en Watco/Sita België dochters van Suez. Vivendi is door gulzige en dure overnames in de mediabranche te ver gesprongen. Een sanering is noodzakelijk en wordt aangepakt. Suez vertoonde minder brille in de voorbije jaren maar wordt geloofd om zijn slimme vaart, zeker na de dotcomhype waarin het afwezig bleef.

In het Tout-Paris van de ondernemers was Gérard Mestrallet tot 1995 een buitenbeentje. Niemand kende hem. Vaag was geweten dat hij polytechnicien-énarque is, dus een parmantig lid van de Franse republikeinse elite, dat hij medewerker was van Jacques Delors – socialist en belijdend katholiek – en dat hij werkte voor de industriële arm van Suez voor hij op zending ging naar België om daar een onuitstaanbare kwast – Hervé de Carmoy, de eerste vice-koning van Suez bij Generale Maatschappij van België – te vervangen. Etienne Davignon, voor de schijn de baas van GMB, en de échte patron, vonden elkaar clownesk. Gérard Mestrallet en Davignon vormden een droompaar, een zoon en een vader die hartelijk samenwerkten. Mestrallet had al lang zijn ijdelheid getemd, een trekje dat goed van pas kwam bij de cohabitatie met burggraaf Davignon, een man die achter zijn bonhomie de hovaardigheid moeilijk versluiert.

Gérard Mestrallet trad uit de anonimiteit na zijn benoeming tot chef van de Compagnie de Suez in 1995. Zijn Brusselse jaren bewezen dat hij sterk en menselijk was. Als de volleerde paardrijder die hij is, sprong hij met precisie over de hindernissen. Zijn eerste gok werd de fusie van Suez met Lyonnaise des Eaux. Jean-Marie Messier is woest. Générale des Eaux ziet op de thuismarkt een concurrent van gelijke afmetingen ontstaan. Suez verdubbelt in omvang. Mestrallet reist de wereld rond om de verdiensten van de nieuwe onderneming aan te prijzen. Hij is zo vermoeid dat hij amper de tijd neemt om de Parijse va-et-vient te overschouwen na de overwinning van de socialisten in de lente van 1997. Messier neemt Mestrallet in vertrouwen. De twee kemphanen staan politiek haaks op elkaar: Messier is chiraquin en Mestrallet is cultureel de la gauche. De CEO van Suez is een saint-simonien, de technocraten van de negentiende eeuw die het Suez-kanaal groeven. Mestrallet is dus minder verontrust dan Messier en wil het nieuwe bewind – dat afgelopen zondag na vijf jaar werd afgestraft – toetsen op zijn pragmatisme.

In volle internetrage ontstaat de indruk dat Mestrallet het noorden kwijt is: de toenaderingen tot E.ON en Air Liquide vallen in het water. Suez verzaakt aan zijn kandidatuur voor een UMTS-licentie in Frankrijk. Dat leek toen vreesachtig en vandaag sluw. Het leeglopen van de internetballon, het faillissement van Enron – de concurrent die steeds als lichtend voorbeeld voor de voeten werd geworpen van Mestrallet – vagen de twijfels weg. Mestrallet herbevestigt zijn geloof in energie, water en afval en in een methodische groei. De huidige omzet is 40 miljard euro.

Intussen ziet Jean-Marie Messier een tuimelende beurskoers, stapelen zijn verliezen zich op en wordt de guerrilla bij Canal Plus – waar hij de baas afdankte onder gehuil van welmenend Frankrijk – heftiger. Het chagrijn dat Messier oproept, is onrechtvaardig. Messier organiseert, met Mestrallet, een Franse revolutie. Een behoudend concern dat geld verdiende in de riolen, bezit vandaag filmstudio’s die wedijveren met Disney. Messier is noch de meest verliesmakende mediabaas, noch het meest afgeranseld door de beurs. Alle mediabedrijven eten zure druiven. Mestrallet en Messier zijn ondernemers van Angelsaksische snit. Het verrechtsende Frankrijk zal ze bestraffen.

Frans Crols [{ssquf}]

Het verrechtsende Frankrijk zal Messier en Mestrallet bestraffen.