‘Een duurzame samenleving hoeft geen socialistisch paradijs te zijn’

Het coronavirus heeft ons economische model met de billen bloot gezet. De pandemie heeft de aandacht gevestigd op kwetsbaarheden zoals de ongelijkheid en verwoeste ecosystemen. In de Gamechangers-podcast van deze week schetst de Nederlandse econoom Hans Stegeman hoe het anders kan.

Als chief investment strategist bij Triodos Investment Management kijkt Hans Stegeman dag in dag uit hoe ons economische bestel duurzamer kan en welke rol investeerders daarin kunnen spelen. De coronapandemie heeft één ding duidelijk gemaakt: onze economie is niet bestand tegen onverwachte hevige schokken.

De lijst van economische kwetsbaarheden is lang: onze economische groeifetisj, het niet-aflatende streven naar efficiëntie, de groeiende ongelijkheid, onze verstoorde relatie met de natuur, waarbij we hulpbronnen enkel zien als input voor ons economische systeem. “Dat toont aan dat onze economie geen weerbaar systeem is. Daarom moesten overheden een jaar geleden inspringen om te vermijden dat de boel instortte”, legt Stegeman uit.

Het stoort de Nederlandse econoom dat we een jaar na de uitbraak van de crisis nog niet de analyse gemaakt hebben van wat er mis is met ons economische systeem. “Ik begrijp dat we in de eerste fase alleen bezig waren met de brand te blussen. Maar daaronder gaat de aanname schuil dat het een goed systeem was”, stelt hij. Al zijn we nog aan het blussen, we moeten ook nadenken over hoe we onze economie willen heropbouwen. Wat willen we van het oude behouden en wat moet er anders?

Ontspannen samenleving

Een duurzame transitie vergt een nieuw economisch paradigma, want het oude heeft de vermelde kwetsbaarheden veroorzaakt. In die nieuwe economie heeft iedereen een rol te spelen, meent Stegeman. De overheid moet er met wetten, regels en belastingen voor zorgen dat de markten de juiste prikkels opwekken bij bedrijven en investeerders, zodat privékapitaal naar de juiste activiteiten gaat en beleggers bedrijven ter verantwoording roepen voor meer dan alleen hun financiële resultaten. “Misschien hoeft niet zoveel geld meer naar de luchtvaart te gaan”, geeft Stegeman als voorbeeld.

Hij schetst ook een beeld van hoe de samenleving eruit zou kunnen zien. “Ik zie vooral een meer ontspannen samenleving, waarin we niet met z’n allen blijven rennen en op vakantie verzuchten dat alles zo snel gaat”, zegt hij. “Dat betekent dat we goede basisvoorzieningen moeten hebben en collectief minder moeten werken.”

Daarnaast moeten bedrijven hun activiteiten verduurzamen. Daarop moeten ze worden afgerekend. “Voor beide zaken heb je een overheid nodig, maar vooral ook markten die niet alleen op financiële prikkels maar op alle waarden de goede maatstaf zijn”, stelt Stegeman. “Een duurzame samenleving hoeft geen socialistisch paradijs te zijn.”