De computer wint

In de 21ste eeuw wordt het huwelijk voltrokken tussen menselijke gevoeligheid en artificiële intelligentie. Ray Kurzweil voorspelt dat de computer op elk terrein slimmer wordt dan de mens.

In 1997 werd schaakwereldkampioen Gary Kasparov in een officieel toernooi verslagen door de computer Deep Blue. Deze historische nederlaag toont aan dat de ondertitel van het jongste boek van Ray Kurzweil, Wanneer computers slimmer worden dan mensen, geen ver-van-mijn-bed science fiction is. De titel, Het tijdperk van de levende computers, verwijst naar een later stadium: we stevenen af op een toekomst waarin het verschil tussen mens en machine steeds vager wordt.

Spraaktechnologie en automatische vertalingen spelen een fundamentele rol in het boek. Dat mag niet verbazen voor een auteur die zelf een belangrijke rol gespeeld heeft in de nog prille geschiedenis van spraaktechnologie. In 1997 verkocht hij zijn bedrijf Kurzweil Applied Intelligence (dicteersoftware) aan het Ieperse Lernout & Hauspie Speech Products ( LHSP). Hij hield er 53 miljoen dollar aan over en passeerde in het voorjaar van 1998 alweer langs de West-Vlaamse kassa, toen hij ook Kurzweil Educational Systems (educatieve software) van de hand deed voor 20 miljoen dollar.

Lernout & Hauspie.

Met het op spraak gebaseerde tekstverwerkingsprogramma van Kurzweil Applied Intelligence was de New Yorkse zoon van een voor de nazi’s gevluchte Duitse dirigent lang niet aan zijn proefstuk toe. Al op zijn twaalfde schreef hij een computerprogramma dat hij wist te verkopen aan IBM. In 1970 studeerde hij af aan het Massachusetts Institute of Technology ( MIT) met twee diploma’s: computerwetenschappen en literatuur. Zes jaar later bracht hij met zijn bedrijf Kurzweil Computer Products een leesmachine voor blinden op de markt. In de jaren tachtig ontwierp hij een gesofisticeerde synthesizer.

In zijn nieuwe boek ontbreekt het Vlaamse LHSP niet. Net voor de helft van deze kloeke uitgave vertrouwt Kurzweil zijn lezers toe: “Een groot deel van dit boek heb ik naar mijn computer gedicteerd met een continue-spraakherkenningsprogramma genaamd Voice Xpress Plus van de afdeling dicteren van Lernout & Hauspie (voorheen Kurzweil Applied Intelligence), dat halverwege het schrijven van dit boek op de markt kwam.” De grammatica- en stijlcheckers van Microsoft Word moest hij evenwel uitzetten, omdat het grootste deel van zijn zinnen niet goedgekeurd werden door het programma. “Ik laat de kritiek op de stijl van dit boek over aan mijn menselijke lezers (in ieder geval deze keer nog).” De toevoeging verraadt dat de computer mettertijd ook voor recensies zal zorgen. Nu al helpen programma’s bij het natrekken van ingewikkelde geschiedenissen, karakteriseringen en wisselwerkingen tussen individuen in romans of televisiefeuilletons.

Ondertussen schrijft de computer zelf al. Kurzweil ontwikkelde de Cybernetic Poet, een systeem dat taalvormende technieken gebruikt om volkomen originele poëzie te genereren op basis van gedichten die het heeft gelezen. In het boek vinden we een aantal gedichten uit het brein van Ray Kurzweil’s Cybernetic Poet ( RKCP).

Zenuwimplantaat.

Naast de verbazende actuele technologische hoogstandjes, waagt Kurzweil zich ook aan verregaande voorspellingen. Zo is hij ervan overtuigd dat een pc van 1000 dollar in 2009 al een biljoen berekeningen per seconde kan uitvoeren. Dat jaar bevatten kleren en juwelen ook computers. De meest gewone zakentransacties vinden dan plaats tussen een mens en een virtuele persoonlijkheid. Vertaaltelefoons worden algemeen gebruikt.

In 2019 staat een computer van 1000 dollar bijna op gelijke hoogte met de rekenkundige capaciteit van het menselijk brein. Tegen die tijd zijn computers zowat overal in vervat. De meeste interactie met een computer gebeurt middels gebaren en via tweewegcommunicatie, gesproken in een natuurlijke taal. Mensen beginnen relaties aan te gaan met computergestuurde persoonlijkheden (als gezelschap, leraar, huisbewaarder en geliefde).

In 2029 heeft een computer van 1000 dollar de rekenkundige capaciteit van ongeveer duizend menselijke hersenen. Rechtstreekse zenuwverbindingen zijn geperfectioneerd ten behoeve van de communicatie met het menselijk brein via een hoge bandbreedte. Er is een reeks aan zenuwimplantaten beschikbaar, die de visuele en auditieve perceptie en interpretatie, het geheugen en het redeneervermogen kunnen vergroten. Machines beweren dat ze bewust zijn, wat algemeen aanvaard wordt.

In 2099 bestaat er een toenemende trend om het menselijk denken te laten fuseren met de wereld van de machines, die aanvankelijk door de menselijke soort zelf werden gecreëerd. Er is geen duidelijk onderscheid meer tussen mensen en computers. De zenuwimplantaat- technologie zorgt voor een enorme verbetering van de menselijke waarnemings- en kennisvermogens. Mensen die deze implantaten niet gebruiken, zijn niet meer in staat om nog zinvol aan een dialoog deel te nemen met degenen die het wel doen.

Ray Kurzweil, Het tijdperk van de levende computers. Lannoo, 475 blz., 995 fr.

luc de decker