Bernanke moet hoog spel spelen

De Amerikaanse centrale bank probeert met renteverlagingen het financiële systeem drijvende te houden en een recessie te vermijden.

Gaat de Amerikaanse rente nog verder zakken?

Normaal gezien heeft de Amerikaanse centrale bank (de Fed) op 11 december haar beleidsrente met 25 basispunten verlaagd. Uit verklaringen van Fed-voorzitter Ben Bernanke en andere toplui van de Fed kon afgeleid worden dat de machtigste centrale bank op aarde haar monetaire beleid verder zou versoepelen. De verwachting is dat de Fed de komende maanden de rente verder zal verlagen, tenzij de Amerikaanse economie veerkrachtiger zou blijken dan gedacht.

Waarom de renteverlagingen?

Wellicht heeft Ben Bernanke orders van president Bush gekregen om koste wat het kost de Amerikaanse groeivertraging tot een minimum te beperken en toch minstens een recessie te vermijden. Volgend jaar staan er immers presidentsverkiezingen op het programma in de VS en als die plaatsvinden tijdens een recessie, maken de republikeinen geen kans tegen de democraten. Om die opdracht tot een goed einde te brengen, moet de vrije val van de huizenprijzen afgeremd en de kredietcrisis bezworen worden. De Fed probeert dat te doen door via renteverlagingen extra geld en zuurstof in het financiële systeem te pompen. Het stijgende aantal slechte kredieten op de Amerikaanse hypotheekmarkt sloeg immers al diepe wonden op de bankbalansen, waardoor de banken of hun eigen vermogen moeten optrekken om voldoende solvabel te blijven, en/of hun kredietverlening aan bedrijven en gezinnen moeten terugschroeven. Deze credit crunch kan zwaar wegen op de economische activiteit.

Zal de Fed succesvol zijn?

Het beleid van Bernanke maakt geen schijn van kans zolang het vertrouwen op de financiële markten niet hersteld is. Angst en onzekerheid bevriezen in een oogwenk de liquiditeit en de handel op de financiële markten. De bloedsomloop van de economie valt dan stil, hoe laag de rente ook is. Die dodelijke onzekerheid regeert nog altijd. De slechte hypotheken werden eindeloos doorverkocht en het kredietrisico heette op een gezonde manier verspreid te zijn, maar de onzekerheid versterkte het gif. Cruciaal om de kredietcrisis uit de wereld te helpen is dus dat duidelijk wordt hoe hoog de hypotheekverliezen uiteindelijk zullen oplopen en bij welke instellingen de verliezen precies zitten. Probleem is echter dat de piek aan wanbetalingen pas in de eerste helft van volgend jaar wordt verwacht. Twee miljoen gezinnen krijgen dan een fors hogere rente op hun rommelhypotheek in de maag gesplitst. Daarom kwam de Amerikaanse regering met een soort reddingsplan op de proppen om het aantal wanbetalingen in te dammen.

Bovendien speelt op de vastgoedmarkt niet de Fed-rente, maar de langetermijnrente (die bepalend is voor de meeste hypotheken) een cruciale rol. Bernanke en Bush mogen zich in de handen wrijven dat de langetermijnrente in de VS de voorbije maanden behoorlijk gezakt is. Die ontwikkeling moet op een gegeven moment een bodem onder de vastgoedmarkt leggen.

Speelt de Fed alles of niets?

Niet iedereen in de Fed staat achter de renteverlagingen. Dissidente stemmen wijzen op de hoge inflatie, vooral als gevolg van de gestegen energie- en voedingsprijzen. Positief is wel dat de kerninflatie (inflatie zonder de stijging van energie- en voedingsprijzen) in de VS met 2,2 % binnen de perken blijft en dat de arbeidskosten in het gareel blijven dankzij hoger dan verwachte productiviteitswinsten. Toch riep de Oeso de Fed vorige week op om de rente niet verder te verlagen, omdat ze verwacht dat de Amerikaanse economie veerkrachtig genoeg is om de vastgoedperikelen te verteren. Te agressieve renteverlagingen in een economie die tegen de verwachtingen onder stoom blijft, zou het inflatiespook wakker kunnen schudden. En dan trekt de langetermijnrente weer aan, wat de crisis op de vastgoedmarkt verder kan oppoken. Ben Bernanke staat de komende maanden dus voor de bijzonder moeilijk opgave om tijdig te ontcijferen welke richting de economie kiest.

Door Daan Killemaes