Beleggen voor begijnen?

U heeft geld vrij en is de tabaksindustrie beu? Beleg bij Bank Delen, de eerste ethische private banker in België. Nu een onethische vraag: brengt het wat op?

G uy Mattan is vermogensbeheerder bij Bank Delen en toont een visitekaartje waarop een levensboom staat met de guirlande van woorden people, planet, profit, in die volgorde. Dat is nieuw en trendy. Alle medewerkers van de bank krijgen geleidelijk de nieuwe kaartjes op zak. Intern en naar de klanten toe moet het informatie- en overredingsproces worden voortgezet. Mattan: “Als je de sleutelwoorden in de wereldpers op basis van Reuters Business Briefing natrekt, zie je dat het woord ecologie op drie jaar zevenmaal vaker voorkomt, duurzaam ondernemen vijfmaal, ethisch beleggen tweemaal.”

Tussen 1994 en 1999 was het jaarlijkse rendement in dollar van de Dow Jones Sustainability Group Index 22,63%, tegen 18,09% voor de Morgan Stanley Capital World Index. “De Dow Jones Sustainability Group Index vertelt een sterk verhaal, al moet je bekennen dat hij terugblikt. Wie besefte in 1994 dat Cisco, een onderneming van die Dow Jones Sustainability Group Index, een wereldbedrijf zou worden,” zegt Mattan. Herwig Peeters, directeur van Ethibel, een studiebureau voor ethisch beleggen: “Er is bij mijn weten niet één ethische beursindex die op lange termijn slechter presteert dan zijn traditionele broertjes.” Is dat verrassend? Mattan: “Een sociaal bedrijf is, in mijn ogen, ook een financieel succesvol bedrijf. Door de aandacht voor de ecologie doe je aan kostenbesparingen en verlaag je het risico op milieuschadeclaims. Als een onderneming haar bedrijfscultuur aanpast, vormt dat een bijzonder sterke aanduiding dat je een superieur managementteam hebt. Ecologie, kinderarbeid en gelijke kansen voor vrouwen zijn onder meer thema’s die in de volgende jaren aan belang zullen winnen. Proactief daarmee bezig zijn is een kwaliteitstest voor een bedrijf.”

Bank Delen duikelt als eerste private banker in België met de bevek Athena Responsible World Equity – vijftig ondernemingen wereldwijd – in het kieskeurige beleggen en hanteert de accuratere term: responsible investing. “Wij zien aan onze eigen resultaten dat het rendeert om netjes, doorzichtig, behoudend en streng te werken. Als wisselagent hielden wij ons steeds aan het boekje, ethisch beleggen past bij onze traditie,” getuigt Jacques Delen, voorzitter van het directiecomité.

Bij responsible investing tellen de winst, de planeet en de mensen. De beleggingen gaan niet naar ‘perfecte bedrijven’, wel naar bedrijven, zegt Mattan, die “financieel succesvol zijn, het milieu eerbiedigen en een correct gedrag hebben ten aanzien van de mensen. Premier Guy Verhofstadt (VLD) zat met zijn causerie voor de Vlerick Leuven Gent Management School over profit, people, planet – de drie steunpunten, zoals hij zei, van zijn coalitie – op onze golflengte.”

Een private banker beheert de vermogens van gefortuneerden. Tachtig procent van de clientèle van Delen is Vlaams en daarvan woont 75% in het Antwerpse. Jacques Delen: “De kenmerken van onze bank zijn: specialisatie in vermogensbeheer, 80% privé-klanten, 20% institutionelen.” De honderd medewerkers beheren meer dan 200 miljard frank. In 1992 had Delen vijfhonderd klanten voor het discretionair beheer, vandaag 7700.

De vakbondsbank Bacob is op dit moment de Belgische leider in de niche van het ethisch bankieren met 80% marktaandeel. Triodos Bank, met de filosofie van Rudolf Steiner, promoot het ethisch sparen. De entree van Bank Delen in de niche toont de verdere rijping van de markt. Delen is een bank van de hoofdstroom. In België wordt 30 miljard frank ethisch belegd, minder dan 1% van onze roerende beleggingen. Het Belgische patrimonium, roerend en onroerend, beloopt 30.000 miljard frank.

Wie een pleidooi

voor ethisch beleggen wil volgen, kope een kaartje voor The Insider, een film over de kruistocht van Jeffrey Wigand tegen de tabaksindustrie en zijn werkgever Brown & Williamson, de derde grootste sigarettenproducent ter wereld. Vice-president Wigand verdiende 300.000 dollar per jaar, maar werd klokkenluider omdat hij de verslavende ingrediënten ontdekt die Brown & Williamson in de sigaretten stopt. Na een aanslepende crisis werd een interview uitgezonden in het tv-magazine 60 Minutes van CBS. Waarop Wigand voor de rechter werd gedaagd door zijn ex-bedrijf. De berechting werd stopgezet als onderdeel van een peperduur compromis tussen veertig Amerikaanse staten en de tabaksindustrie. Aandelen van tabaksbedrijven ontbreken in de portefeuilles van ethische beleggers. Dat is verstandig. Het aandeel Philip Morris zakte in de jongste maanden van 60 naar 20 dollar.

“Twee redenen staan vooraan bij de groeiende aandacht voor duurzaamheid en corporate responsibility. Enerzijds, de toegenomen vraag naar transparantie, en anderzijds, de vrees voor een machtsoverwicht van de grote ondernemingen. De omzet van General Motors is groter dan het bruto binnenlands product van Finland,” zegt Mattan. Het ethisch beleggen bloeide op in de VS en kan daar, zij het bescheiden, bogen op een traditie van honderden jaren. In de zeventiende eeuw belegden de Quakers al ethisch. Opflakkeringen waren de ethische aandelenselecties tijdens de Vietnam-oorlog, de beleggersacties tegen de militaire industrie, de schermutselingen op de jaarvergaderingen van oliemaatschappijen. Achtennegentig procent van de responsible investing gebeurt in de VS, nu al voor een bedrag van 2000 miljard dollar op jaarbasis. Dat is één dollar op acht belegde dollars. De groei van dit beleggerssegment ligt driemaal hoger dan de gemiddelde aanwas. Aan deze zijde van de oceaan kent de trend een succesvol beginpunt in Zwitserland, Nederland en Scandinavië.

Mattan: “Ik werd geïntrigeerd door een mailing van een andere bank van twaalf maanden geleden en begon te lezen en te internetten om me te informeren. In de twaalf maanden dat ik me erop heb toegelegd, heb ik vaak gedacht, waarom bestaat dit nog niet?”

Delen werkt in tandem

met de vzw Ethibel, gesticht in 1992. Het studiebureau heeft een multistakeholder-filosofie. Alle partijen betrokken bij de onderneming worden ondervraagd: het management, de de medewerkers, de klanten, de leveranciers, de milieugroepen. Ethibel hanteert een onderzoeksmodel dat op de kredietscoringmethodes lijkt.

“Wij voeren het beleid van een goed huisvader, een goede staatsburger en nu ook in toenemende mate van een goede wereldburger,” getuigt Jacques Delen. “Wij hebben een voorzichtige beleggingsfilosofie, zoeken geen winsten op korte termijn maar een aangroei van de portefeuille op de lange termijn. Langetermijnbeleggers doen er goed aan na te denken in termen van langetermijnscenario’s, en duurzame ontwikkeling is er daar eentje van…”

frans crols