21 JULI. De Separatistische Internationale

Vlaamse separatisten zijn gewoon mee met hun tijd. Dat is de mening van Matt Rees, een Amerikaan uit Californië. Ook in de VS heeft het separatisme “devolution” heet het daar de wind in de zeilen. Lektuur voor de Belgische feestdag.

Vijftig sterren staan er voorlopig nog op de vlag van de Verenigde Staten van Amerika. De sterren verwijzen naar de vijftig deelstaten van de Amerikaanse unie. Straks moeten er wellicht een paar sterren worden bijgezet. Niet alleen in Californië, maar ook in verschillende andere staten groeien separatistische bewegingen. West-Kansas wil los van de rest van Kansas, Noord-Louisiana ergert zich aan Zuid-Louisiana, West-Michigan wordt zich bewust van zijn eigen identiteit, het noorden van de staat New York wil het juk van New York City kwijt, en binnen New York City zelf wil Staten Island een volledig onafhankelijke stad worden. En wat de Amerikaanse federale unie zelf betreft, zijn er sterke stromingen aktief om er een konfederale staat van te maken, met veel grotere autonomie voor de staten dan vandaag het geval is. Wie streeft naar een onafhankelijk Vlaanderen binnen een konfederaal Europa bevindt zich dus in internationaal gezelschap.

DEVOLUTIE.

De jonge Amerikaanse journalist Matt Rees was twee jaar lang verantwoordelijk voor de artikelen op de opiniepagina van The Wall Street Journal Europe in Brussel. Later deze maand verhuist hij naar Washington waar hij redakteur wordt van The Standard, het nieuwe konservatief-liberale weekblad dat Rupert Murdoch begin september in de VS lanceert. “Het tema separatisme heeft me altijd geboeid, ” zegt Rees. “Voor een konservatief is het normaal dat hij geïnteresseerd is in alle stromingen die macht willen ontnemen aan de centrale staat. Bovendien kom ik uit Californië waar de jongste jaren een sterke devolutionistische stroming is ontstaan. ” Afscheiding heet in de VS devolution.

Rees begon zijn journalistieke carrière bij het weekblad The New Republic met een artikel over Californisch separatisme. Op 2 juni 1992 werd in Californië een referendum gehouden over de vraag om deze staat, die zo groot is als Duitsland en bijna 30 miljoen inwoners telt, op te splitsen in twee of meer delen. Vijfenvijftig procent van de kiezers stemde daarmee in. “Vooral in Midden- en Noord-Californië is de separatistische meerderheid erg groot, ” zegt Rees. “Men heeft er het gevoel dat veel te veel noordelijke belastingen naar het zuiden, het gebied rond Los Angeles, stromen. Bovendien is het noorden boos omdat de wetgeving van de staat vaak op noden en verlangens van het zuiden wordt afgestemd. Waarom moet ons onderwijssysteem op de sociale problemen van Los Angeles zijn afgestemd ? zo klaagt men in landelijke gebieden duizend kilometer meer naar het noorden. En waarom moeten wij hier een pollutiereglementering toepassen die wellicht zinvol is in een megalopolis zoals Los Angeles maar ons alleen onnodig op kosten jaagt ? “

STERKE STROMING.

In 27 van de 31 counties van Californië zijn de voorstanders van opdeling in de meerderheid. Er bestaat zowel een voorstel om Californië in twee te splitsen waarbij 60 % van de bevolking in het zuiden zou leven en 40 % in het noorden als een voorstel om de staat in drie te delen. Maar de Amerikaanse federale grondwet verbiedt de vorming van nieuwe staten als daarvoor op federaal niveau geen meerderheid te vinden is. Een staat mag zich bijgevolg niet opdelen indien geen meerderheid van de andere 49 staten daarmee akkoord gaat. In 1859 nam de Californische volksvertegenwoordiging al met overweldigende meerderheid een splitsingsvoorstel aan dat bij referendum goedgekeurd werd door 75 % van de bevolking, maar de federale staat ging er toen niet op in.

“Vandaag beperkt de devolutie-idee zich niet tot Californië, ” zegt Rees. “Er leeft zowel bij links als rechts een sterke stroming om grotere politieke eenheden op te delen in kleinere, beter bestuurbare entiteiten. Ook bestaat er groot ongenoegen over het centraal gezag in Washington. Rechts wil meer macht voor de staten omdat het gekant is tegen de tendens naar gelijkschakeling die in centralisme vervat zit. Links is boos omdat Washington regionale en stedelijke autoriteiten vaak verplichtingen oplegt zonder de financiële middelen daarvoor te delegeren. Men noemt dit unfunded mandates en vooral burgemeesters in grote steden klagen daarover steen en been. “

BREUKLIJNEN.

In diverse staten wordt de roep naar afscheiding luider. In Kansas beperkte de regering van de staat in 1992 de lokale bevoegdheden van de counties inzake onderwijs. Negen westelijke counties besloten daarop (soms met meer dan 95 % van de stemmen) om zich van de staat af te scheiden. Nadien transformeerde het ongenoegen zich tot een belastingrevolte. West-Kansas ergert zich aan de financiële transfers naar het oosten en eist belastingverminderingen. Indien die er niet komen, wil het de eenheid verbreken : met Kansas als het kan, zonder Kansas als het moet.

In Michigan en Louisiana is de breuk tussen diverse delen van de staat eerder kultureel van aard. West-Michigan is konservatiever dan de rest van de staat en Louisiana bestaat in het noorden vooral uit inwoners van Angelsaksische en in het zuiden van Franse Cajun-afkomst. In tegenstelling tot Californië, Kansas en New York is het in Michigan en Louisiana echter nog niet tot echte afscheidingsbewegingen gekomen. Er is blijkbaar een bijkomend ongenoegen over financiële transfers nodig alvorens het daartoe komt.

VRIJSTAAT ANTWERPEN.

In de staat New York doet zich hetzelfde probleem voor als in Californië. New York State bestaat uit het dichtbevolkte New York City (NYC) in het zuiden en uitgestrekte, dunbevolkte landelijke gebieden in het noorden. De noorderlingen zien niet in waarom zij rekening moeten houden met wetgeving en taxatie die dikwijls specifiek zijn afgestemd op de stedelijke problematiek van de City. De noordelijke onvrede kwam tot uiting bij de goeverneursverkiezingen vorig jaar. De zittende Demokratische goeverneur Mario Cuomo werd verpletterend verslagen door George Pataki, een Republikein uit het noorden. Cuomo won minder dan een derde van de stemmen buiten de City en verloor op één na in alle counties.

Binnen NYC zelf wil de meer welvarende buurt Staten Island zich losmaken van de rest van de stad. Bij referendum in 1990 sprak 81 % van de kiezers aldaar zich uit voor het vormen van een eigen, zelfstandige stad. “Dat is een probleem met devolutie, ” zegt Rees : “Waar eindig je ? Als je New York State opdeelt, waarom dan ook New York City niet opdelen ? “

Hij trekt de vergelijking onmiddellijk door naar België. “Ik zie niet in waarom je België slechts in twee zou opdelen, en niet in acht of negen of nog meer stukken ? Waarom zou Vlaams separatisme mogen en Antwerps separatisme niet ? ” Het idee is verleidelijk. Als Luxemburg onafhankelijk en welvarend is, waarom kan Antwerpen dat dan niet zijn ? De vrijstaat Antwerpen zou een fiskaal paradijs kunnen worden en internationale banken en bedrijven die zich thans in Luxemburg vestigen, zouden door het Antwerps stadsbestuur naar de Scheldestad kunnen worden gelokt.

EKONOMIE.

Rees legt uit : “Het feit dat devolutie het kleiner worden van politieke eenheden thans mogelijk wordt, heeft te maken met het feit dat de ekonomische eenheden groter zijn geworden. Een stad, zoals Antwerpen bijvoorbeeld, heeft een hinterland nodig, maar die nood is ekonomisch van aard. Vroeger was die nood tegelijk ook politiek omdat politieke en ekonomische eenheid samenvielen, maar in grotere vrijhandelszones valt de politieke noodzaak weg omdat de ekonomische eenheid toch bestaat. Het opdelen van staten past dan ook binnen de liberale vrijhandelsgedachte. ” In tegenstelling tot wat “eurofiele” politici denken, doet de ekonomische eenwording van Europa de nood aan politieke eenwording afnemen.

Rees verwijst naar de in Amerika docerende Duitse hoogleraar Hans-Hermann Hoppe die in nationalisme en secessie enorme kansen voor liberalizering van de ekonomie ziet. Kleinere politieke eenheden zullen immers met elkaar gaan konkurreren in het uitwerken van het meest belastingvriendelijke beleid om aldus ondernemingen en mensen aan te trekken. Hoppe verklaart de ekonomische bloei van de Nederlanden en Noord-Italië in de middeleeuwen door het feit dat deze regio’s uit een veelvoud van kleine zelfbesturende stadsstaten en provincies bestonden.

De konfederale eenheid blijft nodig voor bepaalde beperkte domeinen, zoals defensie, maar voor het overige worden alle mogelijke machten gedelegeerd naar beneden.

PAUL BELIEN

ANTWERPEN ONAFHANKELIJK ? Waarom zou Vlaams separatisme mogen en Antwerps separatisme niet ? De “Vrijstaat Antwerpen” zou volgens Matt Rees een fiskaal paradijs kunnen worden.

MATT REES (THE WALL STREET JOURNAL) Er leeft in de VS zowel bij links als rechts een sterke”devolutionistische” stroming om grotere politieke eenheden op te delen in kleinere, beter bestuurbare entiteiten.