Wat betekent het laatste renterondje voor spaarders, beleggers en kredietnemers?

Economen gaan ervan uit dat de centrale bankiers stilaan met hun renteverhogingen stoppen. Verhogen de Fed en de ECB de rente in juli voor de laatste keer? En hoe zullen we dat voelen?

Woensdag komen de bestuurders van de Amerikaanse centrale bank (Fed) bijeen om te beslissen over de beleidsrente. Na de tijdelijke pauze in juni komen er zo goed als zeker opnieuw 25 basispunten bij, wat de rentevork op 5,25 tot 5,5 procent zal brengen. Hier en daar is er een econoom die niet gelooft in een renteverhoging, maar er heerst grote consensus over deze renteverhoging. Over de rentebeslissing in september heerst meer onenigheid onder het economenheir. De Fed-bestuurders hadden eerder laten verstaan dat er na de pauze in juni nog twee renteverhogingen zouden volgen dit jaar, maar sommige economen twijfelen daaraan en vragen zich af of de renteverhoging in juli niet de laatste van 2023 wordt.

Sommige economen denken ook dat de nakende renteverhoging met 25 basispunten van de Europese Centrale Bank (ECB) voorlopig de laatste wordt. De ECB beslist donderdag pas over de rente, maar de markt is ervan overtuigd dat er een renteverhoging komt. Alle 61 economen gepolst door het persagentschap Bloomberg verwachten dat de ECB de depositorente met 25 basispunten optrekt tot 3,75 procent.

Die depositorente is de rente die banken krijgen op hun overtollige liquiditeiten die ze aan het einde van de dag bij de ECB stallen. De ECB heeft in feite drie richtinggevende tarieven, zeg maar drie kraantjes die ze open of dicht kan draaien om krediet in de eurozone goedkoper of duurder te maken. Behalve de depositorente is er ook nog de rente voor marginaal krediet op één dag, en de rente voor basisherfinanciering om gedurende een week geld te lenen bij de ECB. De basisherfinancieringsrente zal naar verwachting van 4 naar 4,25 procent stijgen en de marginale beleningsrente van 4,25 naar 4,5 procent.

1. Spaarders

Toen de ECB de depositorente onder nul had gezet, klaagden de Belgische banken wel eens dat zij rente moesten blijven betalen aan de Belgische spaarders, terwijl ze zelf geen rente kregen en zelfs een strafrente moesten betalen aan de ECB. Het gevolg is dat de Belgische politici zich nu hardop afvragen waarom er zoveel verschil is tussen de depositorente en de rente die de Belgische spaarder op zijn spaarboekje krijgt.

In België moeten spaarders al blij zijn met een basisrente van 1 procent op hun spaarrekening. Voorlopig biedt de internetbank MeDirect met 1,2 procent de hoogste rente op een gereglementeerde spaarrekening. Boven op de rente kunnen spaarders een getrouwheidspremie opstrijken, als ze hun geld langer dan een jaar bij dezelfde bank laten staan. Er is in ons land geen enkel spaarboekje waar de som van de rente en de premie hoger dan 2,5 procent uitkomt.

Die lage spaarrente is veel politici een doorn in het oog, maar de meeste voorstellen worden door het bankentoezicht afgeschoten omdat ze risico’s voor de stabiliteit van het bankensysteem inhouden. In september komt er wel een staatsbon uit, met een looptijd van één jaar en een verminderde roerende voorheffing van 15 in plaats van 30 procent, die de concurrentie met het spaarboekje moet aangaan. Met de eigen e-deporekening wil de Belgische overheid die concurrentie niet aangaan, want de rente van die rekening werd in april geplafonneerd op 2,5 procent bruto. Daar blijft netto slechts 1,75 procent van over.

2. Kredietnemers

Als we de tarifering van hypothecaire rentevoeten bekijken, dan lijken de Belgische banken ervan overtuigd dat de rente een bocht gaat maken. De jaarlijks variabele rente voor woonkredieten flirtte de afgelopen maand met 4 procent, volgens de Rentebarometer van Immotheker Finotheker, terwijl de gemiddelde vaste rentevoet voor leningen tot en met 25 jaar minder dan 3,5 procent bedraagt.

Kopers van vastgoed hopen duidelijk ook op lagere rentevoeten. Volgens de bankenkoepel Febelfin werden er in het tweede kwartaal 36 procent minder hypothecaire kredieten verstrekt dan in dezelfde periode vorig jaar. Die daling zal minstens ten dele te wijten zijn aan uitstelgedrag, maar ook wel aan minder slagkracht. Met de hogere rente, met hogere maandelijkse aflossingen, is de koopkracht van de potentiële kopers ook verminderd.

De hypothecaire, variabele rente heeft de ECB-rente meer op de voet gevolgd dan de spaarrentes. “Eigenlijk begonnen de hypotheekrentes al te stijgen nog voor de ECB de rente begon op te trekken”, merkt Peter Vanden Houte, hoofdeconoom van ING België, op. “De meeste hypotheekleningen in België hebben immers een vaste rentevoet en die hangt meer af van de lange rente dan van de kortetermijnrentevoeten van de ECB. Nu zie je ook dat die vaste hypotheekrentevoeten al een tijdje stabiel zijn, ondanks de verdere renteverhogingen van de ECB. Leuk weetje: vandaag bedraagt de gemiddelde rente op lopende hypotheken met vaste rentevoeten die Belgische banken in portefeuille hebben 1,9 procent. Dat verklaart de voorzichtigheid van de Nationale Bank over allerhande voorstellen om de spaarrente te koppelen aan de ECB-rente.”

Een rentepauze kan er al vrij snel komen bij de ECB, maar het kan nog wel wat langer duren vooraleer de centrale banken de rente opnieuw beginnen te verlagen. Economen verwachten pas renteverlagingen in 2024. Ervan uitgaande dat het beleid van de ECB ook de evolutie van de rente op woonkredieten beïnvloedt, zullen kopers van vastgoed nog minstens enkele maanden moeten wachten op goedkopere leningen.

3. Beleggers

De centrale bankiers laten de rente stijgen omdat er te veel inflatie is. Voor bedrijven is het moeilijk om te gaan met de combinatie van duurder krediet en stijgende kosten. Een stijgende rente zet druk op de waarderingen van aandelen.

Op de Brusselse beurs hebben we een ware slachtpartij in vastgoedaandelen, die vaak vers kapitaal nodig hebben om nieuwe sites te ontwikkelen of te kopen. Ook groeibedrijven die nog geen winst maken en pas in een verre toekomst winst kunnen beloven aan beleggers hebben het moeilijk, met uitzondering van technologieaandelen met een snuifje generatieve AI, de beleggershype van 2023.

Als de rente stabiliseert of zelfs opnieuw begint te dalen, dan geeft dat aandelen opnieuw een adempauze. Dan zijn er mogelijk koopjes te doen voor beleggers, bijvoorbeeld onder de geplaagde vastgoedaandelen. Het enige wat beleggers wel voor ogen moeten houden, is dat de rente niet enkel op de beurs maar ook op de reële economie en de bedrijfswinsten een impact kan hebben. Nog maar net kwam er een macro-economisch cijfer uit (PMI-indicator) dat aantoont dat de activiteit in de eurozone krimpt.