Ook Colruyt lanceert nu maaltijdbox: een goede zaak voor consument en milieu?

Corluyt heeft woensdag laten weten mee op de trein van de maaltijdboxen te springen. Van die kookboxen wordt onder meer gezegd dat ze uw leven gemakkelijker maken en voor minder voedselverspilling zorgen. We namen de proef op de som.

De deurbel gaat. U doet de deur open en een koerier schuift een grote kartonnen doos de gang in. Daarin zitten alle boodschappen voor een aantal maaltijden en de instructies om die maaltijden te bereiden. Het concept van de kookboxen is eenvoudig en makkelijk te kopiëren. Er zijn dan ook steeds meer leveranciers actief op de Belgische markt, en ook de supermarkten Carrefour, Colruyt en Delhaize hebben plannen met maaltijdboxen. Wij hebben de boxen die op de markt zijn uitgetest.

Wint u tijd?

Minstens een deel van de tijd die u wint omdat u niet naar de winkel hoeft, verspeelt u weer terwijl u de gerechten bereidt. De ervaring leert dat de indicatieve bereidingstijd op de recepten door de band veeleer een onderschatting dan een overschatting is. Enkel de gerechten van de kookboxen waarmee Carrefour in oktober experimenteerde, waren in een handomdraai klaar. De supermarktketen liet alle groenten vooraf snijden en apart verpakken. Maar met zo’n Simply You Box van Carrefour zit de vuilbak aan het einde van de week wel vol verpakkingsafval. Carrefour sleutelt nog aan de definitieve box, dus misschien zit daar uiteindelijk wel minder plastic in.

Het argument dat u met een maaltijdbox winkelstress vermijdt, is enkel valabel als u er geen andere stress voor in de plaats krijgt. Het is eenvoudiger voor de duizendste keer bloemkool met aardappelen en worst te maken dan om elke dag een onbekend recept met vaak minder bekende ingrediënten te bereiden. We moeten er wel bij vertellen dat geen enkel recept uit de testen van de redactie mislukt is. Eén keer zag de maaltijd er niet helemaal uit zoals op de afbeelding.

Eet u gevarieerder?

Het concept van de kookboxen dwingt u dingen te eten waarmee u minder vertrouwd mee bent. Misschien zijn de gerechten ook wel gezonder dan u gewend bent. Maar toch houden we het antwoord op de vraag of kookboxen meer variatie in uw voedingspatroon brengen in beraad. Sommige groenten komen vaak terug in de recepten. Twee van de drie maaltijden die we bestelden bij Marley Spoon hadden venkel als ingrediënt, en twee van de drie maaltijden bij Doozo bevatten Romeinse sla. Vanuit een economisch of duurzaam oogpunt bekeken is de keuze voor twee maaltijden met hetzelfde ingrediënt perfect te verantwoorden. Het is ook moeilijker in de wintermaanden veel verschillende groenten van eigen bodem te vinden. Maar echt afwisselend is het niet.

Voor wie kinderen heeft die moeilijk groenten eten, zijn de ‘legumaises’ van Doozo wel een aanrader. Het zijn gezonde en kleurrijke sauzen op basis van groenten. Ze helpen lastige eters groenten zoals Romeinse sla te doen eten.

Gooit u minder voedsel weg?

Wereldwijd gaat per jaar naar schatting 1,3 miljard ton voedsel verloren, of een derde van de voedselproductie. Kunnen maaltijdboxen bijdragen tot een oplossing? “U mag gerust maandagavond na het vullen van de boxen bij ons komen kijken, dan ligt hier niets meer. Als er al eens iets overblijft, gaat dat meteen naar de Voedselbank”, zegt Stéphane Ronse, een van de twee oprichters van Foodbag. Foodbag is naar eigen zeggen het nummer drie op de Belgische markt, na HelloFresh en Smartmat.

HelloFresh zegt dat het “door analytische voorspellingen zijn inkoopvolumes in realtime kan afstemmen” en zo exact de hoeveelheid kan bezorgen die de klant nodig heeft. “Zo reduceren we voedselverspilling in onze keten tot 0,6 procent van wat we inkopen”, legt een woordvoerder uit. Ook Marley Spoon claimt “een veel slimmere en meer duurzame productie dan die van de supermarktindustrie. Wij kopen heel gericht in, op basis van wat de klant heeft besteld. Zo blijven we nooit met een overschot zitten.”

Ronse legt uit dat de leveranciers van maaltijdboxen een belangrijk voetje voor hebben op supermarkten. “Wij verkorten de distributieketen. We werken op bestelling en kopen rechtstreeks bij de producenten wat we nodig hebben. Bij de supermarkten zitten er tussen de producent en de consument nog verscheidene tussenstops en transporten. De winkelketens weten ook niet op voorhand hoeveel producten de consumenten zullen afnemen.” Volgens Comeos, de federatie van de Belgische federatie van handel en diensten, ligt het grootste probleem bij de Belgische consument. Zo zouden de Belgische consumenten tien keer meer voeding weggooien dan de Belgische handelaars. Per Belg zou er tussen 18 en de 26 kilogram voedsel per jaar in de vuilniszak belanden.

“Dankzij Foodbag heb jij ook niets weg te gooien aan het einde van de week”, lezen we op de website Foodbag.be. Op Smartmat.be klinkt het zo: “De hoeveelheden van de ingrediënten worden ook precies berekend en volledig verdeeld over de recepten, zodat er geen onnodige restjes overblijven.” Het klopt wel dat u enkel de ingrediënten in huis hebt waar u de komende dagen mee gaat koken. Tegelijk is het natuurlijk onmogelijk de porties volledig af te stemmen op uw persoonlijke appetijt van die dag of op de agenda van uw gezin. Er eet geregeld weleens iemand buitenshuis. Of u aan het einde van de week eten weggooit of niet, hangt dus nog altijd af van uw organisatorisch talent.

Bovendien zitten er behoorlijk veel verpakkingen in zo’n maaltijdbox. Ronse: “We proberen dat tot een minimum te beperken en voor zo duurzaam mogelijke verpakkingen te kiezen. Maar we zijn in België wel aan strikte regelgeving gebonden, waardoor we niet anders kunnen dan sommige voeding afzonderlijk te verpakken. Die regelgeving dient natuurlijk voor de bescherming van de consument.”

Leidt het transport tot extra milieubelasting?

In theorie zou het best kunnen dat e-commerce goed is voor het milieu. Als we allemaal apart voor elk pakje naar de winkel zouden rijden, kunnen vrachtwagens of bestelwagens met een efficiënte route en milieuvriendelijke brandstoffen het misschien beter doen. Marc Morioux, de CEO van Bubble Post, weet niet hoe het precies zit voor maaltijdboxen. “Ik weet alleen dat het een trend is om meer en meer voeding aan huis te laten leveren, en wij doen dat op de meest ecologische manier.” Bubble Post brengt de kookboxen van Smartmat, Foodbag en Doozo op hun bestemming en gebruikt daarvoor auto’s op aardgas en fietsen met een gekoelde laadruimte. Morioux voegt er nog aan toe dat het in ieder geval niet duurzaam is om vanuit Nederland met bestelwagens kookboxen in België aan huis te leveren, zoals HelloFresh en Marley Spoon doen.

Een woordvoerder van HelloFresh laat weten dat ze wel degelijk bezig zijn met het verminderen van de milieubelasting. “We beheren onze eigen logistieke vloot. Het is een van de grootste netwerken voor gekoelde leveringen in de Benelux. Onlangs zijn we gestart met een pilotproject met CO2-neutrale fietsbezorging en bezorgbusjes met koelsystemen die draaien op zonne-energie.” Ook Marley Spoon zou op zoek zijn naar een meer duurzame manier van bezorging.

Hoe groot is het aanbod?

Er zijn vijf aanbieders van maaltijdboxen. We bespreken ze in de volgorde dat ze op de Belgische markt zijn gekomen.

Prijs per maaltijd: van 5,5625 euro tot 9,75 euro

Betaalmogelijkheden: Visa, Mastercard of betaling achteraf via maandelijkse factuur

Keuze: 5 boxen

Aantal personen: 1 tot 4 (voor een of twee personen is er telkens één maaltijd met dubbele porties)

Aantal maaltijden: 3 of 4

Mogelijke extra’s: wijnen, fruit, ontbijt, brunch en soeppakketten

Smartmat werd in 2012 opgericht naar het voorbeeld van het Zweedse Middagsfrid, dat in 2008 werd uitgedacht door een moeder van drie kinderen. Anders Asarby, een Zweed die al 27 jaar in Antwerpen woont, las over het concept in een magazine, toen hij tijdens de kerstperiode zijn ouders ging bezoeken. “Als vader van twee die midden in de verbouwingen zat, vond ik dat een fantastisch idee. Ik vermoedde dat het ook in Antwerpen wel zou aanslaan”, zegt Asarby.

De familie Colruyt nam in augustus via haar holding Korys een belang in Smartmat. “Korys investeert enkel in bedrijven die een maatschappelijke impact hebben. Smartmat mikt op bewuste consumenten en stopt minstens 25 procent biologische producten in de boxen, zo veel mogelijk van lokale producenten”, zegt Cedric Liekens, investmentmanager bij Korys en verantwoordelijk voor de investering in Smartmat. In de vegetarische boxen is zelfs minimaal de helft van de producten biologische gekweekt.

Ook van de kant van Smartmat klinkt het dat duurzaamheid “de gemeenschappelijke factor” is tussen Korys en Smartmat. Smartmat is de pionier van kookboxen in ons land en levert gemiddeld 2000 kookboxen per week. Het bedrijf is al enkele jaren rendabel en er werken negen mensen.

Prijs per maaltijd: 7 tot 9,875 euro

Betalingsmogelijkheid: Visa, Mastercard, Maestro, Bancontact, Mister Cash, Edenred-maaltijdcheques of Paypal

Keuze: 5 verschillende boxen

Aantal personen: 2 tot 5

Aantal maaltijden: 3 of 4

Mogelijke extra’s: fruit, légumaises

De groentekok Frank Fol en Catherine Van Durme richtten Doozo op in 2013. Ook Peter Somers, de oprichter van de koerierdienst Sprintpack, zit in het kapitaal. Doozo is in het Japans de meest beleefde vorm van ‘alstublieft’. “Wij doen niet mee aan harde marketing of abonnementen”, zegt Van Durme. “We vertrekken vanuit het idee dat koken plezierig kan zijn en vanuit onze strijd tegen het weggooien van voeding. Iedereen heeft de mond vol over groenten en fruit, maar de consumptie ervan daalt jaar na jaar, ondanks de bewustmakingscampagnes.”

Doozo levert tussen 50 à 200 maaltijdboxen per week. Het bedrijf specialiseert zich in gluten- of lactosevrije dozen voor mensen met voedselallergiën of speciale dozen voor diabetespatiënten. Het biedt ook een iets goedkopere basisbox aan. Doozo is een buitenbeentje. Het bedrijf uit Hoegaarden heeft geen werknemers in dienst. Van Durme en Fol doen alles zelf, met behulp van freelancers.

Prijs per maaltijd: 5,15 euro tot 12,375 euro

Betalingsmogelijkheid: Visa, Mastercard en gewone bankkaart

Keuze: 3 verschillende boxen

Aantal personen: 1 tot 5 (voor één persoon is er één maaltijd met dubbele porties)

Aantal maaltijden: 3 of 4

Mogelijke extra’s: één kant-en-klare maaltijd per week, fruit

Foodbag noemt zich “de 100% Belgische kookbox” en is naar eigen zeggen de enige speler waarvan de hele keten van de receptontwikkeling tot de productie in eigen land gevestigd is. Oprichter en grootste aandeelhouder Stéphane Ronse: “De gerechten worden ontwikkeld in ons kookatelier in Gent. Ik ben ervan overtuigd dat smaakpatronen en recepten erg gebonden zijn aan culturen en dat we ons daardoor onderscheiden. We streven ernaar minstens 80 procent lokale producten in de boxen te stoppen. Ze worden vervolgens gevuld in een sociale werkplaats in de buurt. Voor het transport hebben we partnerschappen gesloten met Bubble Post en Dynalogic, dat onlangs werd overgenomen door bpost.”

Het bedrijf werd in 2014 opgericht en telt zes werknemers. Voorlopig levert Foodbag alleen in Brussel en Vlaanderen, maar de uitbreiding naar Wallonië is gepland voor 2017. Ronse zegt dat de omzet van het bedrijf is verviervoudigd in 2016 en hij verwacht in 2017 opnieuw een significante groei. “En we zijn winstgevend”, voegt hij eraan toe. Ronse wil niet zeggen hoeveel boxen het bedrijf wekelijks levert, en spreekt liever over 5000 actieve klanten die regelmatig bestellen.

Prijs per maaltijd: 4,43 euro tot 12 euro

Betalingsmogelijkheid: via domiciliëring of kredietkaart

Keuze: 3 boxen, die de klanten kunnen samenstellen. In totaal keuze uit 9 gerechten per week.

Aantal personen: 1 tot 5

Aantal maaltijden: 3 of 5

Mogelijke extra’s: ontbijt, fruit, wijn

De grootste troef van HelloFresh is wellicht dat het als enige de boxen op zaterdagochtend en zondagmiddag bezorgt. In Vlaanderen leveren het daarnaast ook op maandag-, dinsdag- en woensdagavond, in Brussel en Wallonië op dinsdagavond. De maaltijdboxen van Smartmat, Doozo en Foodbag worden enkel op maandagavond bezorgd. Marley Spoon levert enkel op woensdag.

HelloFresh werd in Duitsland opgericht. De belangrijkste aandeelhouder is Rocket Internet van de broers Samwer, die ook achter Zalando zitten. HelloFresh is nog niet winstgevend en investeert veel in naamsbekendheid. HelloFresh Benelux werd in 2012 opgericht en leverde eind 2014 de eerste boxen in Vlaanderen. Sinds begin dit jaar maakte het bedrijf de stap naar Wallonië.

De Belgische markt wordt vanuit Nederland bediend. “Al ons vlees is afkomstig uit Nederland, en ook de meeste groenten”, zegt een woordvoerder. In totaal werken 200 mensen bij HelloFresh Benelux. De groep maakt niet bekend hoeveel boxen ze wekelijks verdeelt, maar volgens een kenner zijn dat 60.000 tot 100.000 boxen over de hele Benelux.

Prijs per maaltijd: 4,65 euro tot 9 euro

Betalingsmogelijkheden: Visa, Mastercard, Paypal en American Express

Keuze: 1 box, maar keuze uit 9 gerechten

Aantal personen: 2 of familie (twee volwassenen en twee tot drie kinderen)

Aantal maaltijden: 2 tot 4

Mogelijke extra’s: fruit

Marley Spoon is pas sinds mei actief op de Belgische markt. “We verschepen onze boxen vanuit Nederland naar Vlaanderen en Brussel”, verklaart een woordvoerder. De oprichters van Marley Spoon zijn Fabian Siegel en Till Neatby. Siegel, een serie-ondernemer, stond ook aan de wieg van Delivery Hero, waarmee u online maaltijden kunt bestellen voor levering aan huis. Neatby komt uit de restaurantwereld en de voedingsdistributie.

“Wereldwijd heeft Marley Spoon 450 werknemers en vervoeren we meer dan 3 miljoen maaltijden per jaar.” Dat zou ongeveer overeenstemmen met 140.000 maaltijdboxen – met telkens vier maaltijden erin – per week.