‘Het geld op uw spaarboekje is een illusie’

Trends selecteerde de beste artikels van 2017. Een daarvan ging over de Vlaamse kmo’s en het geld van de kleine belegger.

De Vlaamse kmo’s hebben de crisis overleefd en groeien meer dan ooit. Maar Koen Dejonckheere, baas van de investeringsmaatschappij Gimv, zal pas tevreden zijn als ook de kleine belegger toegang krijgt tot dat succes. Dat moet de pensioencatastrofe helpen af te wenden.

De Vlaamse economie komt eindelijk weer op dreef. Koen Dejonckheere, de CEO van de investeringsmaatschappij Gimv, ziet het onder zijn ogen gebeuren. “Als de omzet van onze portefeuillebedrijven met 9 procent in een jaar stijgt, en de operationele cashflow met 19 procent, dan weet ik: onze gewassen groeien. Er komt een moment waarop we opnieuw kunnen oogsten.”

Niet alleen Gimv zal kunnen oogsten. “Bij de Vlaamse kmo’s is het zelfvertrouwen terug”, zegt Dejonckheere. “Een aantal bedrijven heeft opnieuw het gevoel dat ze kunnen winnen. Jarenlang hebben ze gekreund onder de hoge loonkosten. De ravage is enorm geweest. De kwetsbaren verdwenen. De anderen verhuisden hun productie naar de goedkopere Oost-Europese landen, en automatiseerden wat overbleef in Vlaanderen. Maar wat blijkt nu? Dankzij de automatisering zijn de productiekosten in Vlaanderen lager geworden dan in het buitenland. En dat is leuk, want het doet de kmo’s weer exporteren vanuit Vlaanderen. En om te exporteren, moeten ze investeren.”

Investeren in Vlaanderen, niet meer in de goedkope landen?

Dejonckheere: “Precies. Vijf tot tien jaar geleden hoorde je enkel: ‘wegwezen hier’. Maar intussen zijn in Vlaanderen geautomatiseerde en gedigitaliseerde productiebedrijven verschenen die kunnen concurreren met hun zustervestigingen in Oost-Europa. Na jaren gezwoeg en miserie hoeft de Vlaamse ondernemer niet meer tot in Rusland te kruipen om te overleven. Hij heeft het juiste recept gevonden, en zegt: ‘nu ga ik doorschalen‘. Dat wil zeggen: exporteren en groeien. En dat zie je tot in de meest traditionele sectoren. Onze agrovoedingsindustrie is het nummer een van de Vlaamse export. Bij de West-Vlaamse diepvriesgroentebedrijven zie ik het ene na het andere gebouw uit de grond rijzen.”

Het is eens wat anders, na al het slechte nieuws over de brexit, Donald Trump en de Italiaanse banken.

Dejonckheere: “Laat u niet bedotten door de geopolitieke en macro-economische context.Multinationals als Caterpillar en ArcelorMittal hebben klappen gekregen, maar ik spreek over de middelgrote bedrijven, waarin Gimv investeert. Het zijn de Greenyards, Daalderops, Vandemoorteles en Punch Powertrains van deze wereld. En onderschat niet hoeveel bedrijven daar als satellieten ronddraaien, zoals machinebouwers en automatisatiespecialisten. Aardappel- en groenteverwerkers als Agristo, Clarebout en Greenyard hebben een compleet ecosysteem nodig om dat patatje uit de grond te halen, het om te vormen tot een diepgevroren frietje, en het in een Japanse mond te krijgen. Daar komt dus ook een logistieke keten bij kijken. En dat is in Vlaanderen het minder goede nieuws. Onze Antwerpse haven is fantastisch, op voorwaarde dat je daar geraakt. Dat lukt nog via de binnenvaart, maar voor wie de weg op moet: bonne chance.”

Investeert Gimv ook in starters, de Greenyards en Vandemoorteles van morgen?

Dejonckheere: “Je kan niet alles doen. Wij kiezen voor de middelgrote bedrijven in België, Nederland, Frankrijk en Duitsland. Voor starters is er vandaag geld genoeg, zowel van de privésector als de overheid. Wat niet betekent dat we starters geen warm hart toedragen. Al dat jonge geweld is een teken van toenemend vertrouwen in de economie en de beste garantie op een toekomstige ondernemingscultuur. Maar het is niet onze sporttak.”

Jongeren die iets bekokstoven in hun garage of achter hun pc, moeten niet aankloppen bij Gimv.

Dejonckheere: “Het spijt me. Enkel bedrijven in de biotech of de medische technologie financieren we in een vroeg stadium, tenminste als het management het klappen van de zweep kent. Want in veel hightechsectoren bestaat de lokale markt gewoon niet meer. Vanaf de start ga je internationaal. Ruimte voor improvisatie is er niet, de lat ligt verschrikkelijk hoog. Alleen de besten halen het. Ik waarschuw mijn concullega’s: zonder technologisch DNA in je bedrijfscultuur zul je het lastig krijgen. Of je nu investeert in voeding, gezondheidszorg of andere sectoren: de toekomst is technologisch en digitaal, meer dan ooit tevoren.”

U zegt eigenlijk: het ontbreekt de Vlaamse private-equitysector aan technologische kennis.

Dejonckheere: “Burgerlijk ingenieur is vandaag het nummer-eendiploma bij Gimv. We hebben er tientallen van. Vroeger zouden dat economen zijn geweest. Elders in de Vlaamse private equity zie ik vaak een tekort aan technologische affiniteit. Dat is – als ik even cynisch mag zijn – een belangrijke verklaring voor de grote hoeveelheid starters die tegenwoordig in de prijzen vallen bij geldschieters. De deskundigheid ontbreekt om te focussen op een of enkele winners. Voor het gemak versnipperen ze hun geld over honderd starters.”

Er is ook kritiek op het gebrek aan krachtenbundeling in de Vlaamse private equity. Hoe komt het toch dat Vlamingen zo moeilijk kunnen samenwerken als het over geld gaat?

Dejonckheere: “Dat is een gevolg van – ik laat me even gaan – kluizen, koterij en korte beentjes. In de kluizen stoppen we onze veilige kasbons. De koterij getuigt van een andere Vlaamse trek: liever baas in mijn klein kotje dan onderdeel van een groter geheel. En korte beentjes staat voor een gebrek aan kennis en ambitie. We zijn zo individualistisch. Daarom zeggen we: liever klein maar fijn. Maar kun je daarmee nog winnen vandaag? Ik denk dat er in Vlaanderen – zelfs in de private equity – te vaak geld wordt ingezet uit sympathie, eerder dan om te winnen.”

Wat bedoelt u daarmee?

Dejonckheere: “We willen vooral voorzichtig blijven en zetten daarom kleine bedragen in, onder het mom van diversificatie. ‘Even proberen, en over een of twee jaar zien we wel.’ Het geeft een vals gevoel van veiligheid. Binnen een of twee jaar zit dat bedrijf in moeilijkheden, dat beloof ik u. Om dezelfde reden heb ik een probleem met crowdfunding. Ik ben een van de weinigen die dat openlijk durft te zeggen. De mensen die daar hun geld in steken, zullen over een of twee jaar met een kater zitten. Als je vandaag investeert, moet je je meteen afvragen of er geld is voor de volgende ronde. De vraag bij crowdfunding is dus niet: is het een sympathiek project? De vraag is: kan je er een bedrijf van maken? Dat moet ik nog zien. Daarom ben je veel beter af met de beurs. We hebben vandaag absoluut te weinig beursintroducties. Dat doet mij pijn, want we missen kansen. Via de beurs kunnen ondernemers hun ambitie waarmaken, voor de ogen van het grote publiek. Daar gaat een dynamiek van uit.”

En dat terwijl er vele miljarden euro’s op de Belgische spaarboekjes opgepot ligt.

Dejonckheere: “Door de overdreven regulering geraakt het spaargeld niet meer bij de ondernemers. Banken, verzekeraars, pensioenfondsen en alle andere instellingen die met spaargeld omgaan, moeten op eieren lopen. Ik heb alle begrip voor de bezorgdheid van de regulator: met het geld van de mensen moet je verstandig omgaan. De financiële crisis van 2008-2009 was een gevolg van onverantwoorde risico’s, en dat mag nooit meer gebeuren. Maar de regulering is zo strikt dat niemand nog kan, wil of durft te bewegen. Het is een ramp.”

Terwijl de Vlaamse kmo opnieuw groeit, moet de Vlaamse spaarder aan de kant blijven.

Dejonckheere: “Elke dag moet de sparende Vlaming in zijn gazet lezen dat zijn geld niks opbrengt. Erger nog, hij moet zich stilaan afvragen of hij wel een positieve intrest zal krijgen op zijn pensioenspaarplan. Als dat besef begint te dagen, dan ga je wat zien. De pijn zal te groot worden. Ik voorspel u: het verzet zal komen van de sparende Vlaming. Ik hoop dat het verzet positief uitdraait, en mensen de kans krijgen rechtstreeks te investeren in de reële economie. Vandaag moeten ze dat beleefd vragen aan hun bankier.”

Niet altijd met succes?

Dejonckheere: “Het is nogal wat tegenwoordig. Een loketbediende krijg je bijna niet meer te zien. Je moet het doen met een app of een robot. En die zegt: bel eens naar ons callcenter. Als je het dan nog niet beu bent, krijg je een fonds voorgesteld van BlackRock (een grote Amerikaanse fondsenbeheerder, nvdr) dat belegt in de Euro Stoxx 50. Als je dan nog goesting hebt, moet je twintig formulieren tekenen en 5 procent kosten betalen. Om daarna vast te stellen dat de waarde van het fonds zakt.”

We verdienen beter.

Dejonckheere: “Dat is toch het ergste wat ons kan gebeuren? Dat is werkelijk catastrofaal. (Bonst met de vuist op tafel) Dat is met uw kop tegen de muur lopen. Uw spaargeld niet geïnvesteerd krijgen in de bedrijven waar hopelijk uw kinderen zullen werken om uw pensioen te betalen. Het geld op uw spaarboek is een illusie. Door de inflatie zal het over dertig, veertig jaar geen koopkracht meer hebben. (Bonst nog steeds met de vuist op tafel) Koopkracht, dat moet komen van het rendement op investeringen in de reële economie. In de middelgrote bedrijven, daar gebeurt het. Bedrijven die een diepgevroren friet of een digitale projector tot in Japan verkopen, en de opbrengst terughalen naar hier.”

Boodschap begrepen. Hoe gaat u die particuliere investeringen organiseren?

Dejonckheere: “Dat laat ik liever over aan de politici en de financiële goeroes. Ik ben maar de CEO van Gimv. En daarmee is mijn bord al meer dan vol.”