Bent u een oplichter?

“Morele herbewapening”, de term alleen al. Hij ruikt naar stof, koude oorlog en predikantenpraat. De Beweging voor Morele Herbewapening ontstond in 1938 en begon in Oxford met de Amerikaan Frank Buchman (1878-1961). Hij wilde een wereld vrij van hebzucht, vrees en haat. De beweging herdoopte zich vorig jaar tot Initiatives for Change. De term morele herbewapening is handige steno voor de uitbeelding van een kernprobleem. Dat kernprobleem heet: geloofwaardigheid en legitimiteit van het ondernemen (zie Strategie, blz. 82). Vlaamse ondernemers hebben heel wat anders aan het hoofd dan grasduinen in teksten over de rechtvaardiging van hun bezigheden. Dat maakt het verweer van de individuele ondernemers tegen de vijanden van de vrije markt tandeloos. De werkgeversverenigingen zouden hier een hoofdrol moeten spelen, maar hun prioriteit is het sociale overleg en praktische kwesties als export, tewerkstelling, wetenschapsbeleid, onderwijs.

Trends ziet geen onoplosbare crisissen opdoemen en evenmin een rimpelloos 2003 verschijnen. De klappen die we moeten opvangen voor de economie voldoende hersteld is, zijn zwaar. In die wankeltijd vol faillissementen, banenverlies, eurochaos, jojo’s op de beurzen en knallende wapens in Bagdad, willen de opruiers tegen de vrije economie de liberalisering vervangen door een nieuwe verstaatsing van de structuren en de geesten. Economisch onbehagen en antiglobalisme stijgen gelijkmatig. Als het ene groeit, groeit het andere. Antiglobalisme omvat neomarxisme, ecofascisme, groen imperialisme, reglementenfurie, gedachtecontrole. Wie op het internet teksten over het antiglobalisme sprokkelt, doet twee vaststellingen: het is een janboel en die janboel leunt naar een antivrijheidshouding.

Wat te doen?

Eén. Tijd vrijmaken om individueel of met vrienden of met collega’s de nieuwe versie te lezen van ‘Business en Ethiek’ van wijlen Jef Van Gerwen, Johan Verstraeten en Luc Van Liedekerke (uitgeverij Lannoo). Een leesbare en beginselvaste bijbel van goed, eerlijk ondernemen. Het klinkt als een raad van Tante Kaat, het zij zo: “Verbeter de wereld, begin bij u zelf”. Na de grijpzucht en de (Amerikaanse) smeerlapperijen is een zuiverder ondernemen noodzakelijk of de antiglobalisten verzieken het klimaat verder. Wat is zuiver ondernemen? Respect voor de medewerkers, de klanten, de omgeving.

Twee. Niet geloven in de kwade praat over ondernemers van de anarchisten. De linkse hoogleraar en ethicus Koen Raes bevestigt: Adam Smith, de vader van de moderne economie, was een van de knapste geesten van de Verlichting, het einde van de mythetijd, het begin van de feiten en de transparantie. Smith raakte met scherpte en humor een waaier van disciplines aan: de kunst, de wetenschappen, de rechten, de politiek en de economie (die laatste bedde hij ten diepste in de moraliteit in, geen economie zonder eerlijkheid, deemoed, medemenselijkheid). Laat u niet aanpraten dat de karikatuur van “de onzichtbare hand” en het laisser faire de echte Smith is. Het vrije ondernemen steunt twee eeuwen op een denker die prioriteit eiste voor de gevolgen van het menselijke handelen boven de bedoelingen. De bedoelingen van de antiglobalisten kunnen op papier goed zijn, de gevolgen van hun agenda – planeconomie, minder wereldhandel, onvrijheid – leiden naar een globa-goelag.

Frans Crols [{ssquf}]