De plannen van enkele EU-commissarissen om de Europese fotovoltaïsche industrie te stimuleren, hollen de feiten achterna. De overproductie is nu al gigantisch.
Een High Level Working Group van de Europese Commissie publiceerde in juni haar rapport over de noodzaak om fabrieken in sleutelsectoren in Europa te houden.
Onder de talrijke aanbevelingen pleitte de werkgroep ervoor om meer investeringskapitaal ter beschikking te stellen van de fotovoltaïsche industrie. Volgens de experts ligt het succes van de Chinese zonnecellenfabrikanten bij hun goedkope overheidsfinanciering. Daarom moeten Europese producenten ook gemakkelijker toegang krijgen tot kapitaal, vindt de werkgroep.
Er is een goede kans dat hun kreet in dovemansoren valt. In de huidige marktomstandigheden zijn zonnecellenproducenten even aantrekkelijk voor investeerders als banken. Van de 50 gigawatt jaarlijkse productiecapaciteit – bijna evenveel als alle ooit geïnstalleerde zonnepanelen bij elkaar – staat nu de helft tot zeventig procent werkloos, schat de Zwitserse Bank Sarasin in een sectoranalyse. Het gevolg is een spiraal van dalende prijzen.
Vorig jaar steeg de Chinese productie van zonnecellen nog met 8,3 gigawatt tot ruim 13 gigawatt. Dat is praktisch de helft van de wereldproductie van 27,2 gigawatt in zonnecellen. Die productie werd vooral naar Europa verscheept waar de vraag door overheidsmaatregelen kunstmatig was gestimuleerd. Nu die mechanismen minder gunstig worden gemaakt, slaat succes om in overproductie, dumping en verliezen.
Europese markt groeit nog maar 3%
Maarten Maes, vennoot van Energietech, een Herents installateur van zonnepanelen, verwacht in België een “fameuze klap” nu de federale regering het belastingvoordeel van 40 procent schrapt. “Een zonnepaneel kon je in zowat vier jaar terugverdienen. De belastingvermindering had daar een groot aandeel in”, zegt hij. Alex Polfliet, de woordvoerder van sectororganisatie PV Vlaanderen, schat dat de terugverdientijd nu drie jaar langer wordt. Ook elders in Europa bouwen overheden het stimuleringsbeleid af. IMS Research verwacht dat de groei in geïnstalleerde capaciteit in Europa dit jaar tot 3 procent terugvalt, vooral door maatregelen in Duitsland.
“De prijsdaling zit echt bij de panelen. De omvormers (de tweede belangrijke prijscomponent van een installatie, nvdr) worden bijna niet goedkoper”, zegt Ben Kunnen, verkoopadviseur van SolarTotal, een Nederlandse reseller die vorig jaar 59 miljoen omzette in België.
Prijsdalingen hebben minder effect
Het gevolg is dat de eigenlijke zonnecellen over twee jaar nog maar 35 tot 40 procent zullen uitmaken van de kostprijs van een systeem, tegen nog 50 tot 60 procent nu, volgens Bank Sarasin. Nieuwe prijsdalingen zullen daarom de vraag minder stimuleren en dus nog minder helpen tegen de overproductie.
Op uitzonderingen na publiceerden alle fabrikanten van zonnecellen – ook de Chinese – verliezen in hun jongste kwartaal. Logischerwijze komt er nu een consolidatie met overnames en faillissementen.
Photovoltech in Tienen, de enige Belgische producent van zonnecellen, wil niet zeggen wat tegenwoordig de bezettingsgraad is van zijn fabriek.
Europa reageert te traag
Europees commissaris voor Industrie en Ondernemerschap Antonio Tajani denkt ondertussen na over de vraag of meer goedkoop geld het antwoord is op de verschuiving van de fotovoltaïsche industrie naar Azië, zoals de High Level Working Group voorstelt. “Volgend jaar komen we met een omvattende en uitgewerkte strategie voor de industriële uitrol van deze technologie op het niveau van de EU”, laat hij via zijn assistent-woordvoerster weten.
De ironie is dat tegen het moment dat de Europese Commissie haar strategie op punt zal hebben, niet alleen de productie, maar ook de markt naar Azië zal zijn verschoven. Volgens IMS Research maakt Europa volgend jaar nog maar 50 procent van de wereldvraag uit. De VS, China en Japan nemen de fakkel over. China wil tegen 2020 liefst 12 gigawatt bijkomende piekcapaciteit per jaar installeren.
Bruno Leijnse
