Professor Thierry Vanelslander: ‘Ook tweede jaarhelft blijft onzeker voor de havens’

Zowel Port of Antwerp-Bruges als North Sea Port rapporteerde een fors verlies in hun goederenoverslag in de eerste zes maanden van dit jaar. Het is koffiedik kijken of de instabiele economische situatie zich in de tweede jaarhelft zal herstellen. “Uit de cijfers blijkt dat zowel de vraag naar als het aanbod van goederen voorzichtig blijft”, zegt Thierry Vanelslander, professor aan het Departement Transport en Ruimtelijke Economie van de Universiteit Antwerpen.

De goederenoverslag in Port of Antwerp-Bruges bedroeg in de eerste jaarhelft 139 miljoen ton. Dat is 5,5 procent minder in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. In North Sea Port, de fusiehaven van Gent, Terneuzen en Vlissingen, daalde de goederenoverslag met 4,2 miljoen ton (11%) tot in totaal 33,4 miljoen ton.

North Sea Port verliest dubbel zoveel goederenoverslag. Vanwaar het verschil?
THIERRY VANELSLANDER. “De twee kunnen niet met elkaar vergeleken worden. Wat wel vaststaat: in Antwerpen is zowel het productaanbod als het bestemmingsaanbod gediversifieerd. Het gaat bij wijze van spreken van hoogwaardige computerchips uit Korea tot goedkoop speelgoed uit China. Dat zorgt ervoor dat een kink in de toestroom minder voelbaar is. Daarnaast telt het een waaier aan cargo, droge en natte bulk en chemische stoffen. Ook werden 1,8 miljoen nieuwe auto’s aan- en afgevoerd. Dat is een stijging met maar liefst 15 procent tegenover 2022.

(Lees verder onder de video)

“De Gentse haven focust zich eerder op grondstoffen en staal, en minder op containers en auto’s. Bovendien zitten in de cijfers van North Sea Port ook de havens van Vlissingen, dat zich puur op containervervoer focust, en Terneuzen, dat zich allesbehalve op containervervoer focust. Ook dat speelt uiteraard mee. Een één-op-één-vergelijking is onmogelijk.”

Wat zijn de operationele verbeteringen die volgens Port of Antwerp-Bruges de reden zijn dat ze het verlies hebben kunnen beperken?
VANELSLANDER. “De toegang tot de haven en het slepen naar de loodsen zijn beter op elkaar afgestemd. Er is sterk ingezet op digitalisering en automatisering om dat proces efficiënter te maken. Daarnaast is de afwikkeling in de haven zelf ook verbeterd. De lange wachtrijen en wachttijden aan de terminals die tijdens en na de coronaperiode waren ontstaan, zijn weer verminderd. Dat trekt opnieuw bedrijven aan die waren uitgeweken. Tot slot is de haven erin geslaagd om verschillende transportmodi beter op elkaar af te stemmen. De reis wordt vanuit de haven nu geleidelijk en vaker via de binnenvaart of het spoor verdergezet, dan over de weg.”

De handel met Rusland was voor North Sea Port begin 2022 nog erg belangrijk, maar is door de EU-sancties gehalveerd. Begin deze week schortte het land de graandeal dan weer op.
VANELSLANDER. “Dat kunnen onze havens voelen. Bovendien kan het ook een indirect effect hebben. Er kan weer speculatie op graan op gang komen, waardoor er extra brede onzekerheid ontstaat en de prijzen stijgen. Los daarvan was het al erg moeilijk. Corona minimaliseerde de contracten, gevolgd door overconsumptie vorig jaar en daarna een normalisering. Maar die situatie was van korte duur. De economische instabiliteit door de oorlog leidt tot een sterke inflatie en een stijgende rente. Uit de cijfers blijkt dat zowel de vraag naar als het aanbod van goederen voorzichtig blijft, omdat ook het publiek erg voorzichtig consumeert.”

Wat verwacht u van de tweede jaarhelft?
VANELSLANDER. “Het zijn economisch onzekere tijden en dus is het koffiedik kijken. Zal de inflatie hoger gaan of weer zakken? Zal de rente verder stijgen, waardoor investeringen nog duurder worden?
“Daarnaast komen er heel wat ecologische maatregelen aan voor het klimaat. Europa wil daar de beste leerling van de klas zijn, maar dat heeft natuurlijk economische implicaties. Een koolstoftaks zal importeren en exporteren immers duurder maken. En wat zullen China, Taiwan of de Verenigde Staten doen? We zien nu al dat die laatste zich heel protectionistisch opstelt via het groot pakket relancemaatregelen uit de Inflation Reduction Act. Wat zij zelf maken, zullen ze niet langer bij ons kopen. En bovendien dreigen ze met de grote subsidiepot ook industrie weg te trekken bij ons. Ook dat kan een impact hebben op onze havens. Wat je kwijt raakt, krijg je niet zo makkelijk terug.”